ترک تهران در سکوت ؛ بن بست در مذاکرات هسته ای؟
انریکه مورا، معاون جوزپ بورل (مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا) روز پنجشنبه برای نخستین‌بار از زمان آغاز به کار رسمی دولت سیزدهم و خانه‌تکانی سیاسی در وزارت خارجه ایران مهمان علی باقری، معاون سیاسی این وزارتخانه شد. سفر انریکه مورا به تهران با واکنش‌های متفاوتی چه در سطح دولتی و چه رسانه‌ای همراه شد. جوزپ بورل در حساس‌ترین روزها به معاون خود ماموریت داد تا برای نجات برجام شال و کلاه کرده و روز تولدش را در مسیر رفت و برگشت به پایتخت ایران بگذراند.
پیش از راهی شدن مورا، رسانه‌های غربی به استقبال این ابتکار اتحادیه اروپا رفته و آن را گامی مهم در راستای تشویق تهران به از سرگیری مذاکرات وین خواندند. هرچند که در تهران سمت و سوی اخبار رسمی حاکی از آن بود که این تنها فرجام برجام نبوده که مورا را به تهران کشانده و محورهایی نظیر تحولات مهم منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به شمول افغانستان نیز در زمره سوژه‌های مورد بحث بوده اما ناگفته پیداست که در این بازه زمانی مهم‌ترین مساله برای اتحادیه اروپا در مواجهه با ایران، از سرگیری رایزنی‌ها برای احیای برجام است.
انریکه مورا که رابطه حسنه‌ای با رسانه‌ها دارد و در حاشیه 6 دور نشست برگزار شده در وین با توقف در جایگاه خبرنگاران مقابل گراند هتل به پرسش‌های آنها پاسخ می‌داد پس از رایزنی‌های چندساعته در تهران در سکوت خبری، ایران را ترک کرد. پس از پایان رایزنی‌های مورا و باقری، وزارت‌خارجه با انتشار یک متن خبری اطلاع داد که هیات ایرانی به زودی راهی بروکسل می‌شود تا دور دوم رایزنی‌ها با مورا را در مقر اتحادیه اروپا پیگیری کند.
براساس متن این بیانیه، علی باقری، معاون سیاسی وزیر خارجه در این ملاقات، با اشاره به اینکه رفتار طرف مقابل با مسوولیت‌پذیری فاصله معناداری دارد، گفت: ایران همواره ثابت کرده که یک بازیگر مسوول در عرصه بین‌المللی است. هر طرف که مسوولیت‌پذیری بیشتری از خود نشان دهد، به میز مذاکره نزدیک‌تر است. ایران برای مذاکرات جدی که نتیجه آن توافق عملی و نه توافق کاغذی باشد، همواره آماده است.
باقری در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به این موضوع که تردید جدی در مورد اراده واقعی امریکا برای انجام تعهداتش وجود دارد، از بی‌عملی طرف‌های اروپایی در اجرای تعهدات خود ذیل برجام انتقاد و بر ضرورت مسوولیت‌پذیری آنها تاکید کرد.
انریکه مورا نیز ضمن تشریح مسوولیت خود به عنوان هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا، بر آمادگی خود به منظور همکاری با کشورمان و سایر طرف‌ها در جهت ادامه مذاکرات برای دستیابی به نتیجه‌ای که مورد پذیرش همه طرف‌ها باشد، تاکید کرد.
به گزارش وزارت خارجه، در این دیدار ضمن صحبت درباره روابط ایران و اتحادیه اروپایی، بر ارتقای روابط فی‌مابین تاکید و قرار شد در گفت‌وگوهای آتی در بروکسل، سرفصل‌ها و زمینه‌های عملی گسترش روابط مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد. افغانستان و یمن نیز در زمره دیگر سوژه‌های مورد بحث در جلسه باقری و مورا گزارش شده است.
ترک تهران در سکوت خبری، بر ابهام‌ها درباره دستاورد سفر مورا افزود. مورا پیش از دیدار با باقری در حساب توییتری خود نوشته بود: «به عنوان هماهنگ‌کننده برجام، ضرورت ازسرگیری مذاکرات برجام در وین را مطرح خواهم کرد. برای ادامه کار دیپلماتیک، ضروری است که گفت‌وگوها را از جایی که ژوئن گذشته ترک کردیم، سرعت دهیم.»
خبرگزاری رویترز نیز ساعاتی پیش از حضور مورا در تهران به نقل از دیپلمات‌های سه کشور اروپایی تاکید کرد که سفر انریکه مورا را نمی‌توان سفری «طبق روال معمول» تلقی کرد بلکه این سفر بازدیدی سرنوشت‌ساز در شرایط بحرانی است. در نتیجه این فضای خبری که مورا و دیپلمات‌های اروپایی در گفت‌وگو با رسانه‌ها پیش از حضور او در تهران ساخته و پرداخته بودند بسیاری انتظار داشتند که تعیین تاریخ دقیق بازگشت ایران به وین برای ازسرگیری مذاکرات، نخستین دستاورد معاون بورل در ماموریت به تهران باشد.
با پایان رایزنی‌های مورا در تهران، یک مقام ارشد اتحادیه اروپا در گفت‌وگو با خبرنگاران جزییات بیشتری از مذاکرات تهران ارایه داد. خبرگزاری رویترز در این باره نوشت: یک مقام ارشد اتحادیه اروپا می‌گوید که ایران هنوز آماده بازگشت به مذاکرات وین برای احیای برجام نیست و تیم جدید مذاکره‌کننده در این کشور مایل است درباره متن توافق حاصل شده در وین در 6 دور گذشته با مقام‌های اروپایی در بروکسل گفت‌وگو کند. انریکه مورا چهارماه پس از آخرین دور رایزنی‌ها در وین به منظور گفت‌وگو با اعضای تیم مذاکره‌کننده جدید ایران به پایتخت این کشور سفر کرد. این سفر در حالی صورت گرفت که ایالات متحده می‌گوید زمان برای احیای برجام در حال از دست رفتن است. یک مقام ارشد اتحادیه اروپا می‌گوید که رایزنی‌های مورا در تهران نشان داد که ایران کاملا برای بازگشت به وین و پایان دادن به مذاکرات با احیای برجام مصمم است.
رویترز در ادامه می‌نویسد: «ایران همواره می‌گوید به زودی به وین بازمی‌گردد و در حالی که هنوز تاریخ دقیقی را مشخص نکرده اما دیپلمات‌های اروپایی امیدوار بودند که نخستین دور رایزنی‌ها با تیم جدید مذاکره‌کننده ایران در وین تا پایان ماه اکتبر برگزار شود. یک مقام ارشد اتحادیه اروپا در این باره می‌گوید: «نشست بروکسل می‌تواند یک ایده خوب باشد، چراکه هر دو طرف فرصت مرور متنی را که از ماه ژوئن روی میز مانده خواهند داشت و طرف اروپایی می‌تواند به پرسش‌های احتمالی تیم مذاکره‌کننده جدید ایران هم پاسخ بدهد. می‌توان گفت که نشست بروکسل فرصتی برای شفاف‌سازی وضعیت پیش از اعزام همه به وین برای از سرگیری مذاکرات است. » برخی دیپلمات‌های غربی نگران رویکرد ضدغربی تیم مذاکره‌کننده جدید هستند و بیم این را دارند که تیم جدید، خواسته‌هایی فراتر از آنچه که تاکنون درباره آنها توافق شده را مطرح کنند.»
وال استریت ژورنال نیز در گزارش کوتاهی از سفر انریکه مورا به تهران به نقل از منابع مطلع گزارش داد که ایران در حال نهایی‌کردن ترکیب تیم مذاکره‌کننده برای از سرگیری گفت‌وگوهای وین است. این رسانه امریکایی به نقل از یک منبع آگاه نوشت که برخی اعضای تیم اروپایی در تهران این برداشت را داشتند که تیم جدید به دنبال «مذاکره برای مذاکره» است.
این ادعا در حالی از سوی خبرنگار وال استریت ژورنال مطرح شده که حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجه دولت سیزدهم از ابتدای آغاز به کار با اشاره به اینکه دولت ابراهیم رییسی نتیجه محور است سیاست مذاکره برای مذاکره را رد کرده است.
به گزارش «اعتماد»، پس از پایان مذاکرات ایران و نماینده اتحادیه اروپا در تهران، حسین امیرعبداللهیان در تماس تلفنی با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، او را در جریان این رایزنی‌ها قرار داد و با مثبت خواندن فضای این گفت‌وگو به همتای روس اطلاع داد که دور دوم گفت‌وگوی ایران با اتحادیه اروپا ظرف دو هفته آتی در بروکسل برگزار خواهد شد. وزیر خارجه ایران قریب به 10 روز پیش مهمان همتای روس خود در مسکو بود و سخنان لاوروف در نشست خبری با امیرعبداللهیان مشخص کرد که کرملین نگران طولانی شدن دوره اغمای مذاکرات وین است و از تهران می‌خواهد که روند تصمیم‌گیری درباره تیم مذاکره‌کننده را سرعت بخشیده و البته مذاکرات وین را از نقطه قطع شده آغاز کند. نکته‌ای که تهران هنوز موافقت خود را با آن اعلام نکرده است.
سفر انریکه مورا به تهران در حالی صورت گرفت که تحولات پیرامون پرونده هسته‌ای ایران و برجام سرعت گرفته است. در حالی که وزیر خارجه رژیم اسراییل در سفر به ایالات متحده زنجیره‌ای از دیدارها با مقام‌های دولت جو بایدن و کنگره را با محوریت گفت‌وگو درباره ایران و تشویق به تشدید تحریم علیه تهران دنبال می‌کند، رایزنی‌های رابرت مالی، نماینده ویژه وزارت خارجه ایالات متحده در پرونده ایران در منطقه با مقام‌های عربستان، امارات و قطر هم ظرف چند روز آینده آغاز خواهد شد. همزمان با سفر مورا به تهران، «آنتونی بلینکن»، وزیر امور خارجه امریکا نیز در نشست خبری مشترک با وزرای خارجه امارات و رژیم اسراییل همزمان که از ترجیح دیپلماسی به گزینه دیگری در مقابل ایران سخن گفت اما تهدید کرد که چنانچه ایران در پرونده مذاکرات هسته‌ای تغییر مسیر ندهد واشنگتن آماده توسل به گزینه‌های دیگر است.
به گزارش «اعتماد»، انتخاب بروکسل از سوی تهران برای برگزاری دور دیگری از رایزنی‌ها با اروپا چند سوال اساسی را مطرح می‌کند. در حالی که با تماس فوری امیرعبداللهیان با لاوروف پس از پایان رایزنی‌های مورا در تهران می‌توان نتیجه‌گیری کرد که تهران در تماس مستقیم و مداوم با پکن و مسکو درباره برجام است و در مذاکرات وین نیز رایزنی مستقیمی میان ایران و امریکا صورت نمی‌گیرد، تهران از رایزنی دوجانبه با اروپا در بروکسل به جای رایزنی با 1+4 در وین چه اهدافی را دنبال می‌کند؟ آیا تهران با توجه به تقویت فضای منفی پیرامون ادعای تعلل دولت سیزدهم برای بازگشت به وین در این مقطع صرفا به دنبال دفع تهدید متشنج‌تر شدن فضا است و همچنان بازگشت به وین در آینده‌ای نزدیک برای از سرگیری مذاکرات را دنبال نمی‌کند؟ ایالات متحده تا چه اندازه حاضر به پذیرش مذاکرات دوجانبه ایران با چین، روسیه یا اتحادیه اروپا و معطل ماندن روند وین است و اساسا چنین روندی تا چه اندازه می‌تواند گذشت زمان را به تهدیدی در راستای تشدید فضا علیه تهران تبدیل نکند؟
دیدگاه تان را بنویسید