برجام به بن بست می رسد؟

دیپلماسی ایرانی: کلسی دونپورت، از کارشناسان برجسته مسائل مربوط به برنامه هسته ای ایران و اشاعه هسته ای می گوید با توجه به قرار گرفتن روند گفت وگوهای هسته ای در آستانه شکست، قدرت های عمده غربی باید خود را برای اجرای برنامه "ب" آماده کنند. این کارشناس می گوید با توجه به تعلیق گفت وگوهای مربوط به برجام، قدرت های غربی به همراه روسیه و چین برای وادار ساختن ایران به بازگشت به میز مذاکره، باید رویکرد تازه ای مبنی بر اعمال تحریم های تازه و فشارهای شدید دیپلماتیک در پیش بگیرند.

خانم دونپورت که از کارشناسان اندیشکده "روسی" در لندن است می گوید با توجه به نزدیک شدن ایران به مرحله گریز هسته ای و ساخت یک جنگ افزار هسته ای که ایران با آن فقط یک ماه فاصله دارد، نیاز به اجرای برنامه "ب" فوریت پیدا کرده است.

وی گفت در صورت شکست گفت وگوهای هسته ای، خطر گسترش جنگ افزارهای هسته ای پیش خواهد آمد و به همین علت 5 کشور امضا کننده برجام باید برای چنین حالتی برنامه جایگزین داشته باشند که از آن به عنوان برنامه "ب" یاد می شود.

با توجه به اینکه آمریکا اعلام کرده است روزنه دیپلماسی نمی تواند برای همیشه باز باقی بماند و همچنین مخالفت رئیس جمهوری جدید ایران با پیشرفت هایی که در گفت وگوهای هسته ای در دوران ریاست جمهوری روحانی به دست آمده بود، احتمال احیای برجام اندک است.

اگر توافق تازه ای در زمینه برنامه هسته ای ایران به دست نیاید اوضاع بحرانی خواهد شد و این احتمال وجود دارد که ایران برای تقویت موقعیت خود در مذاکرات، به ساخت جنگ افزار هسته ای روی آورد.

زمان رسیدن ایران به مرحله گریز هسته ای در سال 2015 که توافق هسته ای منعقد شد، 12 ماه برآورد می شد اما اکنون این مدت به دو تا یک ماه کاهش یافته است. این وضعیت در واکنش به خروج دونالد ترامپ از توافق هسته ای، پدید آمده است. آمریکا و اسرائیل اعلام کرده اند در صورت نزدیک شدن ایران به مرحله ساخت جنگ افزار هسته ای، مراکز هسته ای ایران را آماج حملات هوایی قرار خواهند داد.

دونپورت می گوید، حمله گستره هوایی به ایران باعث خواهد شد که دولت این کشور از پیمان "ان پی تی" خارج و برای پیشگیری از حملات آتی، به ساخت جنگ افزار هسته ای متوسل شود.

وی می گوید آمریکا و اروپا باید بار دیگر به رویکردی که ایران را به رسیدن به توافق هسته ای وادار کرد یعنی برقراری تحریم و فشارهای دیپلماتیک، متوسل شوند. اما در عین حال باید دانست که این رویکرد نمی تواند چندان کارایی داشته باشد چون چالش بر انگیز و وقت گیر است. دونپورت می گوید که خروج ترامپ از توافق هسته در زمانی که ایران مفاد توافق هسته ای را محترم می شمرد، به اعتبار آمریکا و کارایی حربه تحریم ها، به شدت آسیب زد.

به گفته این کارشناس ابراهیم رئیسی تمایل چندانی به بهبود روابط با غرب ندارد. چین و روسیه احتمالا از افزایش فشارهای بین المللی علیه ایران حمایت خواهند کرد اما اگر این دو کشور به این نتیجه برسند که امریکا عامل شکست گفت وگوهاست، در آن صورت از اعمال تحریم های تازه علیه ایران حمایت نخواهند کرد.