گزینه جنجالی جایگزین برجام چیست؟
کمتر از دو ماه بعد از رای اعتماد مجلس به وزیر خارجه جدید جمهوری اسلامی ایران، فشارهای خارجی برای بازگشت ایران به مذاکرات برجامی وین، افزایش یافته است.
روزنامه اعتماد: تهران در این مدت هنوز نتوانسته به جمع‌بندی نهایی برای زمان از سرگیری مذاکرات وین که 6 نشست آن از فروردین تا خرداد سال جاری و پیش از برگزاری انتخابات در ایران برگزار شده‌بود، نرسیده است. در برابر، طرف امریکایی ساز جدیدی را برای تحت فشار قرار دادن ایران برای بازگشت به مذاکرات کوک کرده است و از «توسل به گزینه‌های جایگزین» سخن می‌گوید. از چهارشنبه هفته گذشته و همزمان با دیدار آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده امریکا با یاییر لاپید، وزیر خارجه رژیم اشغالگر سرزمین فلسطین، اظهارنظرها در مورد «برنامه جایگزین امریکا» به جای بازگشت به تعهدات برجامی آغاز شده است. رسانه‌های امریکایی در اقدامی هماهنگ روز جمعه یادداشت‌هایی را در مورد «ضرورت اعلام گزینه‌های جایگزین دولت امریکا برای مقابله با برنامه هستهای ایران» منتشر کردند.
دولت جمهوری اسلامی ایران، در مقابل سوالات درخصوص زمان بازگشت به مذاکرات وین از عبارت «به زودی» استفاده می‌کند. مقام‌های دستگاه سیاست خارجی دولت سیزدهم تا به امروز تاکید داشته‌اند که قصد ترک مذاکره ندارند و در حال آماده کردن مقدمات برای از سرگیری مذاکرات وین هستند. در تازه‌ترین اظهارنظر درخصوص پیش‌شرط ایران برای مذاکرات وین، یک نماینده مجلس به نقل از حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه گفته است که ایران قبل از مذاکره منتظر «اقدام جدی امریکا» می‌ماند. صبح دیروز، علیرضا سلیمی، عضو هیات‌رییسه مجلس در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، مدعی شده است که وزیر امورخارجه در جلسه غیرعلنی مجلس گفته است: «سیاست جمهوری اسلامی اقدام در برابر اقدام و عمل در برابر عمل است و امریکایی‌ها باید حسن‌نیت و صداقت خود را نشان دهند و ایالات متحده حتما باید اقدام جدی قبل از مذاکره را انجام دهد، ضمن اینکه بنای تهران آن است که مذاکره را از زمانی که ترامپ از برجام خارج شد، دنبال کنند نه موارد دیگر را.»
واکنش‌ها به مذاکره در بروکسل
طی روزهای گذشته رایزنی‌ها در تهران برای از سرگیری مذاکرات برجامی، شتاب بیشتری گرفته است. در دیدارهای علی باقری کنی، معاون سیاسی وزیر خارجه با انریکه مورا، معاون نماینده عالی سیاسی اتحادیه اروپا و پتر لاونسکی، دبیر کل وزارت خارجه اتریش، موضوع ازسرگیری مذاکرات بازگشت طرف‌ها به تعهدات برجامی یکی از دستورکارهای اصلی بود. با این حال باقری و مورا در تهران اعلام کردند که به گفت‌وگوهای‌شان در بروکسل، ادامه خواهند داد ولی حرفی از بازگشت به میز مذاکرات وین نزده‌اند.
در واکنش به اعلام آمادگی ایران به مذاکره با طرف اروپایی در بروکسل، جوزپ بورل، نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته است که چنین اقدامی را «چندان ضروری» تشخیص نمی‌دهد، اما آماده میزبانی از طرف ایرانی است. میخاییل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین و مذاکره‌کننده روسیه در گفت‌وگوهای برجامی در صفحه توییتر خود نوشت: «البته که مذاکرات در بروکسل نمی‌تواند جایگزین مذاکرات وین در مورد برجام شود. لازم به گفتن نیست. در عین حال، جلسه آینده در بروکسل، اگر طرف ایرانی نیاز دارد، می‌تواند به عنوان مرحله‌ای مقدماتی برای از سرگیری مذاکرات واقعی در وین تلقی شود.»
گزینه دیگر امریکا چیست؟
موضوع استفاده از «نقشه جایگزین» سه هفته پیش در گزارش پایگاه خبری اکسیوس از مذاکرات محرمانه جیک سولیوان، مشاور امنیت ملی رییس‌جمهور امریکا و ایال هولاتا، مشاور امنیت ملی نخست‌وزیر رژیم اشغالگر فلسطین مطرح شد. در آن زمان اکسیوس برنامه جایگزین امریکا را «اعمال تحریم‌های بیشتر در صورت تاخیر ایران در بازگشت به مذاکرات» عنوان کرده بود. اما در طول روزهای بعد، استفاده از عبارات «نقشه جایگزین» و «گزینه‌های دیگر» از سوی مقام‌های امریکایی به شکل مبهمی به گمانه‌زنی‌ها در مورد این گزینه‌ها دامن زد.
پنج روز بعد از اظهارات وزیر خارجه امریکا، مبنی بر آمادگی برای «توسل به گزینه‌های دیگر» و اظهارات مشابه راب مالی نماینده ویژه او در امور ایران، درخصوص اقدامات همزمان «سازگاری با واقعیت‌های جدیدی... که به موجب آن مجبوریم همه گزینه‌ها را برای مقابله با برنامه هستهای ایران مدنظر قرار دهیم»، مساله راه‌حل جایگزین امریکا به جای مذاکرات همچنان سوژه تحلیل‌ها و مباحث رسانه‌ها در مورد مذاکراتی است که هنوز میان ایران و ۱+۴ با امریکا آغاز نشده است. آنتونی بلینکن وزیر خارجه امریکا که در مراسم سالگرد امضای توافق‌های عادی‌سازی روابط امارات و بحرین با رژیم اشغالگر سرزمین فلسطین سخن می‌گفت، از همکاری با اسراییل برای یافتن «نقشه جایگزین (Plan B)» خبر داد و برای چندمین‌بار در ماه‌های اخیر اظهار داشت که صبر امریکا برای رسیدن به توافق «بی‌پایان نیست.»
بلومبرگ در یادداشتی به نوشته ایلای لیک، روزنامه‌نگار ضدایرانی، با عنوان «امریکا نقشه جایگزینی ندارد» نوشته است که اظهارات اخیر مقام‌های امریکا در مورد «آمادگی برای توسل به گزینه‌های دیگر» مشابه ادبیات دولت اوباما همزمان با مذاکراتی بود که به برجام منتهی شد. این نویسنده ضدایرانی نوشته است که استفاده از این عبارات برای «اطمینان دادن به متحدان منطقه‌ای امریکا در مورد آمادگی برای استفاده از گزینه نظامی در مقابل ایران» است. با این حال لیک در یادداشت خود برای بلومبرگ گفته است که امریکایی‌ها در واقع نقشه جایگزینی به جای مذاکرات ندارند. این روزنامه‌نگار ضدایرانی از اقدامات تروریستی رژیم اسراییل برای حملات خرابکارانه به تاسیسات هستهای ایران حمایت کرده است و این اقدامات را «نقشه جایگزین واقعی» توصیف کرده است. همزمان با این مقاله، واشنگتن‌پست هم در یادداشتی مشابه به قلم جاش روگین، مدعی شده است که «برجام مرده است» و «ایران قصدی برای بازگشت به مذاکرات ندارد.» در این یادداشت نوشته شده است: «تکرار این ادعا که در حال کار کردن روی گزینه‌ها هستیم و دید و بازدید با متحدان کافی نیست. تیم بایدن باید به سرعت تصمیم بگیرد و این تصمیم را اعلان کند که دقیقا چه برنامه عملی برای جلوگیری از سرعت و شدت گرفتن برنامه هستهای ایران دارد.»
بورل: نمی‌خواهم به نقشه جایگزین فکر کنم
جروزالم پست، در گزارشی با تیتر «همزمان با تلاش امریکا برای بسیج کردن متحدان برای تندگویی در قبال ایران، اتحادیه اروپا نقشه جایگزینی ندارد» به اظهارات روز جمعه نماینده عالی سیاست خارجی اروپا در واشنگتن در مورد بازگشت ایران به مذاکرات وین پرداخته است. جوزپ بورل گفته است که «زمان بازگشت به میز مذاکره فرا رسیده است. من نمی‌خواهم به نقشه دوم فکر کنم زیرا هیچ نقشه دومی که من می‌توانستم تصور کنم، طرح خوبی نخواهد بود.» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این نشست خبری اظهار داشت: «زمان برای بازگشت ایران به مذاکرات محدود است و دولت جدید جمهوری اسلامی وقت کافی برای مطالعه پرونده و آموزش تیم مذاکره‌کننده خود داشته است.» بورل در ادامه مدعی شد تهران نه تنها در مورد اینکه چه زمانی مذاکرات غیرمستقیم خود را با امریکا ازسر می‌گیرد مبهم است، بلکه حتی به بازه زمانی مورد درخواست امریکا برای مذاکرات مقدماتی در بروکسل، پایبند نبوده است.
دیدگاه تان را بنویسید