دیدار مرموز و محرمانه اردوغان و پوتین

دیپلماسی ایرانی: رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه و ولادیمیر پوتین، همتای روسی او، ماه گذشته در شهر سوچی روسیه دیدار و گفت وگو کردند. سران ترکیه و روسیه بر خلاف معمول، در پایان این دیدار از شرکت در کنفرانس خبری مشترک یا گفت وگو با خبرنگاران خودداری کردند. قبل از این دیدار، پوتین و اردوغان تاکید کردند که ملاقات آنها بدون حضور شخص دیگری صورت خواهد گرفت. این گفته نشان داد که دستورکار گفت وگوهای آنها شامل مسائلی است که نمی خواهند علنی شود. 

گمانه زنی های فراوانی درباره محتوای گفت وگوهای اردوغان – پوتین وجود دارد، مسائلی همچون خرید سامانه جدید ضد هوایی اس-400، ساخت دو نیروگاه هسته ای جدید توسط روسیه در ترکیه، همکاری در زمینه صنایع دفاعی، هواپیماهای جنگی، زیردریایی و صنایع هوا – فضا و انبوهی از مسائل دیگر. این گونه مسائل باید در دیدار خصوصی مطرح شوند اما برای نشان دادن میزان همکاری های دو کشور باید به رسانه ها راه پیدا کند. 

علت اصلی محرمانه باقی ماندن مسائل مورد گفت وگوی پوتین و اردوغان، تشدید حملات ارتش سوریه به مواضع گروه تروریستی هیئت تحریر الشام در استان ادلب است. ترکیه حدود 30 یگان نظامی خود را در مناطق مختلف این استان مستقر کرده است. نیروهای این گروه تروریستی برای در امان ماندن از حملات نیروهای سوریه، در نزدیکی نیروهای ترکیه مستقر شده اند اما ماه گذشته سه نفر از نیروهای ترکیه در درگیری بین نیروهای سوریه و هیئت تحریر شام، کشته شدند.

علت اصلی حضور نیروهای ترکیه در ادلب ایجاد اختلال در دالان مورد استفاده کردهاست که از ایران تا مدیترانه امتداد دارد. روسیه با حضور نظامی موقت ترکیه در استان ادلب مشکلی ندارد اما نمی خواهد که نیروهای ترکیه حضوری همیشگی در خاک سوریه داشته باشد، کشوری که روسیه می خواهد در آینده آن را به کشور دست نشانده خود تبدیل کند.  

ایران، روسیه و ترکیه در دیدار سرانشان در سال 2018 در شهر آستانه، پایتخت قزاقستان که اکنون نورسلطان نامیده می شود درباره برقراری آتش بس در ادلب و عاری سازی این استان از مناقشه، به توافق رسیدند. هم روسیه و هم ترکیه، تا حدودی تعهدات خود را در این زمینه زیر پا می گذارند. ترکیه در خلع سلاح گروه های بنیادگرا تعلل می کند و روسیه نیز بدون توجه به تلفات در میان غیرنظامیان، مواضع گروه های مسلح مخالفت دولت سوریه را آماج حملات خود قرار می دهد. 

با توجه به محرمانه بودن گفت وگوهای اردوغان – پوتین، معلوم نیست که آیا روسای جمهوری روسیه و ترکیه درباره تحولات استان ادلب و همچنین قبرس گفت وگو کرده اند یا خیر. اردوغان در بازگشت از سوچی به خبرنگاران گفت ترکیه به همه تعهدات خود در توافقی که با روسیه درباره ادلب بر عهده گرفته پایبند باقی مانده است اما وزیر امور خارجه روسیه هفته گذشته گفت بساط گروه های تروریست در ادلب باید هرچه زودتر برچیده شود. با توجه به اینکه هر دو طرف می گویند به همه تعهدات خود عمل کرده اند می توان چنین نتیجه گرفت که توافق کامل بین دو طرف وجود ندارد. 

یک روز پس از دیدار پوتین و اردوغان، الکساندر دوگین، مشاور نزدیک رئیس جمهوری روسیه و کارشناس جغرافیای سیاسی در مصاحبه با رسانه های ترکیه گفت مسکو و آنکارا نقشه راه تازه ای برای منطقه ترسیم کرده اند. وی گفت اردوغان اهمیت شبه جزیره کریمه برای روسیه را درک می کند و روسیه نیز اهمیت حل و فصل مساله قبرس را برای ترکیه. وی گفت این احتمال وجود دارد که ترکیه موضع خود در قبال کریمه را تغییر دهد و روسیه نیز حاکمیت ترکیه بر قبرس شمالی را به رسمیت بشناسد. رویه حاکم در روسیه بر این است که مشاوران رئیس جمهوری بدون دریافت اجازه از دستگاه حاکمه دیدگاه های خود را بازگو نمی کنند. به همین علت می توان گفت دوگین در واقع دیدگاه پوتین را بازتاب داده است.