دودِ رفتار ضدایرانی الهام علی‌اف در چشم خودش!

پس از گفتگوی تلفنی میان وزیران امور خارجه ایران و آذربایجان، امیدها برای تنش زدایی در روابط میان این دو کشور کوتاه مدت بوده است. چند روز پس از این تماس تلفنی، در زمان برگزاری نشست کشورهای مشترک المنافع، الهام علی اف ایران را به استفاده از قره باغ برای قاچاق مواد مخدر به روسیه و کشورهای اتحادیه اروپا متهم کرد، البته بدون ارائه کمترین سندی. وزارت امور خارجه ایران نیز علیه سخنان تکان دهنده رهبر آذربایجان سخن گفت.

رژیم باکو تصمیم گرفت، برای تشدید مبارزات ضد ایرانی خود، برخی از روحانیون شیعه آذری که طرفدار ایران هستند و از جمله، ایلگار ابراهیم اوغلو، امام جمعه باکو، و سردار بابایوا، سردبیر یکی از سایت های مذهبی، را بازداشت کند. ابراهیم اوغلو و بابایوا در ایران تحصیل کرده اند. ابراهیم اوغلو آزاد شد، اما بابایوا به خیانت علیه دولت آذربایجان متهم شده است. باکو با کمک این پرونده، به اعتبار خود در برابر امریکا و اتحادیه اروپا تحکیم می بخشد.

رویدادهای اخیر نشان می دهد که علی اف تمایلی برای کاهش تنش ها در روابط با تهران ندارد. موفقیت نظامی باکو علیه ارمنستان، همسایه جنوبی را نیز به چالش کشید. سایت های حامی دولت در آذربایجان نوشته اند که زرادخانه جمهوری اسلامی با تجهیزات بسیار مدرن و پیشرفته آذربایجان که از اسرائیل و ترکیه خریداری شده اند، قابل قیاس نیست. علی اف معتقد است که حمایت نظامی و دیپلماتیک آنکارا و تل آویو، بازدارنده محکمی در برابر تهران است.

با گرم شدن تدریجی روابط ایران با عربستان سعودی و امارات متحده عربی، آذربایجان در حال تبدیل شدن به میدان جایگزین برای اقدامات ضد ایرانی است. در حقیقت، پس از ازسرگیری اقدامات نظامی میان آذربایجان و ارمنستان، برخی از مراکز تحلیلی در واشنگتن تلاش کردند، این جنگ را به ایران نیز بکشانند و امید داشتند که آذری های ایرانی ضد دولت مرکزی قیام کنند.

به اعتقاد علی اف، مزایای دوستی با اسرائیل و امریکا بسیار بیشتر از خطرات ناشی از عصبانیت ایران است. اما، این اعتماد علی اف نادرست به نظر می رسد. رزمایش های نظامی ایران در مرز با آذربایجان نشانگر نارضایتی تهران از سیاست غیردوستانه کشور همسایه اش بود و نه، آمادگی برای اعلام جنگ. این در حالی است که ایران سال های گذشته را به چالش های موجود در خلیج فارس صرف کرده و توجه نسبتا اندکی به قفقاز نشان داده است. با این وجود، جمهوری اسلامی ثابت کرده که می تواند، با شرایط جدید سازگار شود. پیامد غیرقابل انکار جسارت های علی اف این است که در حال حاضر، تهران روی تقویت مقابله با آذربایجان تمرکز خواهد کرد.

تاکید بیش از حد بر بُعد پان ترکیسم در مبارزه با تهران نیز پیامدهای معکوسی برای باکو به همراه دارد. تاکید بر ریشه های ترکی در برخی از سلسله های تاریخی ایران مانند صفویه و قاجار، استدلالی به نفع جدایی از ایران نیست، بلکه تحکیم روابط آذری های ایرانی با ایران را به همراه دارد. رشد ناسیونالیسم ایرانی در دو قالب دینی و سکولار نیز یکی دیگر از پیامدهای بلند مدتی است که علی اف و حامیانش نمی توانند آن را پیش بینی کنند.

یکی از پیامدها این است که ایران به ایروان روی آورده است. ایران تصمیم گرفته است از ارمنستان به عنوان کانال خود برای تجارت شمال – جنوب استفاده کند و نه از آذربایجان. در گذشته نیز رهبران ایران نشان داده اند که اگر در گوشه ای گیر بیفتند، آنان قطعا به دشمن حمله خواهند کرد. از این رو تجاوزگری و اقدامات مفسده جویانه علی اف در قبال ایران می تواند، امنیت آذربایجان را در دراز مدت به خطر اندازد.

منبع: دیپلماسی ایرانی