تحلیل پایگاه خبری آمریکایی از موانع احیای برجام

بیزینس اینسایدر در این رابطه می نویسد: «هفته گذشته، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران "علی باقری کنی" اعلام کرد که ایران از تاریخ 29 نوامبر سال جاری میلادی، مذاکرات هسته ای با غرب جهت احیای برجام را از سر خواهد گرفت. این در حالی است که بیش از چهار ماه از آخرین دور از مذاکرات هسته ای ایران و طرف های بین‌المللی برجام در وین می گذرد. 

این وقفه طولانی در کنارِ تفاسیر متفاوتی که ایران و آمریکا از مواضعِ مذاکراتی خود دارند، سوال های زیادی را در این رابطه ایجاد کرده که آیا اساسا توافق برجام احیا شدنی است یا خیر؟ با این همه، همگان در مورد اینکه معادله برجام و مناقشه هسته ای ایران بایستی از طرق دیپلماتیک مخاطب قرار گیرد، تفاهم نظر دارند. 

در ماه های گذشته، ایران به دلیل جابجایی دولت در این کشور، تا حدی در روند مذاکرات ایجاد وقفه کرده است. در این رابطه عده ای معتقدند که تیم سیاست خارجی دولت "ابراهیم رئیسی" در حال بررسی وضعیت و تعریف راهبردهای خاص خود جهت شرکت در مذاکرات هسته ای بوده است. از سویی، برخی مخالفان ایران نیز بر این باورند که ایران عملا با ایجاد وقفه در روند مذاکرات، توانمندی های هسته ای خود را بیش از پیش توسعه بخشیده است. این مسائل موجب شده اند تا زنگ خطر برای آمریکا و شرکای اروپایی آن به صدا درآید زیرا آن ها انتظار داشته اند که روند مذاکرات با ایران در مساله برجام، خیلی زود به نتیجه برسد و بار دیگر محدودیت های گسترده‌ای بر برنامه اتمی ایران تحمیل شود. در این رابطه، "آنتونی بلینکن" وزیر خارجه آمریکا حتی به تهدیدِ ایران روی آورده و گفته است: "زمان جهت حصول توافق با ایران درحال اتمام است و آمریکا گزینه های جایگزین خود را در رابطه با ایران، به صورت جدی بررسی می کند". 

با این همه، هنوز هم ایران و آمریکا در مورد مسائل کلیدی با یکدیگر اختلاف نظر دارند که از جمله آن ها می‌توان به اینکه: کدام کشور ابتدا باید باید به تعهدات برجامی خود بازگردد؟، مساله لغو تحریم ها علیه ایران، بازرسی های آژانس بین المللی انرژی اتمی از ایران، اعطای تضمین های طولانی مدت جهت حراست از ماهیت توافق برجام، و همچنین ادعاهای آمریکا جهت انجام مذاکرات گسترده تر با ایران در مورد مسائلی ورای توافق برجام(نظیر توان موشکی و نفوذ منطقه ای ایران) اشاره کرد. 

ایران در رابطه با این موضوع که چه کشوری باید ابتدا به توافق برجام بازگردد، موضعی کاملا محکم و ثابت دارد. تهران خواهان آن است که واشنگتن نخستین گام را بردارد و تمامی تحریم هایی را که علیه ایران از سال 2018 میلادی وضع شده اند، لغو کند. هنگامی که لغو تحریم ها از منظر ایران راستی آزمایی شود، ایران نیز اعلام کرده که بار دیگر به تعهدات برجامی خود بازخواهد گشت. این موضعِ ایران ناشی از درسی است که این کشور در چهارچوب توافق برجام آن را فراگرفته است. ایران بلافاصله پس از انعقاد برجام، به تعهدات خود عمل کرد با این حال با گذشت زمان متوجه شد که طرف های غربی در عمل به تعهدات خود و لغو تحریم ها علیه این کشور، به درستی عمل نمی کنند. امری که حامل آسیب هایی جدی برای ایران بوده است. 

 دومین مانع بر سر راه احیای توافق برجام، مساله ارائه تضمین های لازم در این رابطه است. تهران قویا مایل است تا در برابر هرگونه خروج احتمالی مجدد دولت آمریکا از چهارچوب توافق برجام، موانعی را ایجاد کند تا از بروز شوک های جدید در آینده به اقتصاد خود جلوگیری کند. از این رو، قویا از دولت بایدن درخواست دارد تا تضمین‌های لازم مبنی بر اینکه هیچ دولت دیگری در آمریکا، در آینده از توافق برجام خارج نخواهد شد را به ایران ارائه کند.

منبع: الف