جزئیات طرح امنیت خلیج فارس/ روسیه باعث توافق ایران و عربستان می‌شود؟

گروه سیاست مثلث‌آنلاین: به تازگی یک رسانه آمریکایی مدعی شده  که روسیه در تلاش است باعث حصول توافق میان ایران و عربستان سعودی در قالب یک توافقنامه امنیتی خلیج فارس شود. بر اساس نوشته «نیوزویک» تلاش روسیه در قالب ابتکاری موسوم به «برنامه امنیت جمعی در خلیج فارس» صورت می‌گیرد. مسکو سال ۲۰۱۹ این طرح را به‌روزرسانی کرده و آن را ارائه کرد. نیوزویک نوشته دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، مخالفتی با این طرح ندارد و مسکو، این مسئله را فرصتی برای پیشبرد آن بر اساس زمینه‌های مشترک با آمریکا می‌داند.

ویتالی ناومکین، از پژوهشگرانی که در تدوین «برنامه امنیت جمعی در خلیج فارس» هم نقش داشته و در حال حاضر ریاست «موسسه مطالعات شرق‌شناسی در موسسه علوم روسیه» را به عهده دارد درباره منافع مشترک آمریکا و روسیه در پیشبرد این طرح می‌گوید: «ما یک تهدید مشترک داریم و آن تهدید جنگ است. نه ایالات متحده و نه روسیه هیچ یک علاقه‌ای به این جنگ ندارند».

یک مقام آمریکایی که اشاره‌ای به نام او نشده به نیوزویک گفت: «ما آماده‌ایم همزمان با مخالفت با آن دسته از سیاست‌های روسیه که ضدمنافع آمریکا است با مسکو در زمینه‌هایی که دو طرف منافع مشترک دارند همکاری کنیم».

او در ادامه تصریح کرد: «همزمان ما با متحدانمان در خلیج [فارس] در خصوص مسائل مربوط به امنیت ملی آمریکا، مبارزه با تروریسم، همکاری‌های دفاعی و امنیت منطقه در تماس و رایزنی نزدیک هستیم.»

پیشتر هم ماریا خوددینسکایا-گولنیشچو دیپلمات روس گفته بود: «هرگونه روابط نزدیک بین تهران و ریاض بر امنیت منطقه تأثیر مثبت می گذارد. همانطور که از پایان نزاع خانوادگی بین قطر و گروه چهارگانه اعراب استقبال کردیم، از هرگونه روابط نزدیک بین ایران و عربستان سعودی استقبال خواهیم کرد. و در سوریه و لیبی و به ویژه در یمن این پیامدهای خوبی خواهد داشت. البته ، این تأثیر مثبتی بر اوضاع امنیتی منطقه خواهد داشت و فرصت های بیشتری برای پیشبرد مفهوم ما [امنیت در خلیج فارس] می دهد و اصولاً خوب خواهد بود».

هچنین به تازگی بر اساس تحلیل ارائه شده در اندیشکده شورای آتلانتیک، کاهش تنش‌ها بین ایران و عربستان می‌تواند به احتمال موفقیت برجام کمک کند زیرا مخالفت و فشار متحدان آمریکا در منطقه یکی از دلایل شکست توافق اولیه بود. اندیشکده «شورای آتلانتیک» آمریکا در گزارشی به بررسی راه‌کارهای موجود برای کاهش تنش در خاورمیانه و به نتیجه‌رسیدن مذاکرات هسته‌ای پرداخته است. از نظر نگارنده این گزارش، هرچه ایالات متحده کمتر در امور خاورمیانه دخالت و در مقابل قدرت‌های منطقه‌ای را ترغیب به کاهش تنش کند، امکان برقراری ثبات در خاورمیانه بیشتر خواهد بود. وی معتقد است، این امر فرصتی در اختیار ایالات متحده قرار می‌دهد که به جای تمرکز بر خاورمیانه – که اکنون اهمیت قبلی را برای آمریکا ندارد- بر شرق آسیا تمرکز کند. تلاش برای کاهش تنش بین ایران و عربستان سعودی و مذاکرات دو کشور به عنوان مثالی برای رویکرد جدید آمریکا در منطقه ذکر شده و بر اساس آنچه در گزارش این اندیشکده بیان شده است: در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات بین دو کشور، امکان احیای برجام نیز افزایش می‌یابد.

تا اینجای کار مقامات ایران و عربستان نسبت به کلیت مذاکرات ابراز خوش‌بینی کرده‌اند و حالا باید صبر کرد و دید که نتیجه نهایی این مذاکرات چه می‌شود؟ آیا به همین زودی‌ها شاهد بازگشایی سفارت‌ها خواهیم بود یا خیر؟ یا حتی شاید فراتر از اینها روابط دوستانه‌‌ای شکل می‌گیرد یا نه؟