احتمال توافق سریع وجود دارد
آفتاب یزد: دور هفتم مذاکرات وین در پایتخت اتریش از سرگرفته شده، این دور از گفت‌وگوها که نخستین حضور تیم جدید ایران در مذاکرات احیای برجام است، جمعه هفته قبل به پایان رسیده بود تا هیئت‌های ۱+۴ برای مشورت در خصوص دو سند ارائه شده از سوی تهران به پایتخت‌های خود بازگردند و ادامه مذاکرات دور هفتم به روزهای بعد موکول شد.
ایران در حالی دو سند در رابطه با رفع تحریم‌ها و موضوعات هسته‌ای را هفته گذشته در اختیار طرفین توافق هسته‌ای قرار داد که پیش‌تر این اطمینان را به معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام داده بود که برای تیم جدید نیز مبنای ادامه مذاکرات، پیش‌نویسی است که در شش دور پیشین بر روی آن بحث و حجم بالایی از آن مورد توافق قرار گرفته بود؛ این اقدام ایران البته با واکنش‌هایی از سوی تروئیکای اروپایی مواجه شد که صریحا اعلام کردند ایران در حال شکست تقریبا تمام توافقات دشواری است که در ماه‌ها مذاکرات به دست آمده و خواستار تغییرات اساسی در متن است.همین اقدام تهران و واکنش غرب نیز باعث شده تا به زعم بسیاری از صاحب نظران، ادامه دور هفتم مذاکرات تاثیر بسزایی را در آینده برجام در میان دوگانه بقا یا نابودی ایفا کند تا جایی که خبرنگار وال استریت ژورنال به نقل از یکی از دیپلمات‌های غربی این دور را گامی نزدیک‌تر به سقوط، تعبیر کرده است. با این حال همچنان اخبار ضد و نقیضی از وین به گوش می‌رسد که ادامه مذاکرات و توافق برجام را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد.
>از خبر خوب باقری کنی تا جدی نگرفتن مذاکرات از سوی برخی طرف‌ها
دوره تازه گفتگوهای رفع تحریم‌هاروز پنجشنبه پس از یک هفته وقفه، با آغاز کمیسیون مشترک برجام از سرگرفته شد.منابع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایران می‌گویند که طرف‌های مقابل خواسته‌های ایران را در راستای دستیابی به توافق برای احیای مفاد برجام شناسایی کرده و قرار است جزئیات آن در گفتگوهای روزهای آتی مورد بحث قرار گیرد. مذاکره‌کننده ارشد ایران هفته پیش متون پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران را در قالب دو موضوع لغو تحریم‌های ظالمانه و مسائل هسته‌ای ارائه و اعلام کرد که اگر طرف‌های مقابل برای استمرار گفتگوها آماده باشند در وینمی‌ماند. اما طرف‌های مقابل خواستار وقفه در مذاکرات شده تا برای بررسی و تحلیل دقیق متون پیشنهادی ایران راهی پایتخت‌ها شوند.
ایران معتقد است با جدیت برای دستیابی به یک «توافق خوب» مذاکرات را آغاز کرده است؛ حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه روز دوشنبه هفته گذشته در یادداشتی در صفحه اینستاگرام خود، نوشته بود:« برای رسیدن به یک‌توافق خوب جدی هستیم. توافق باید جامع باشد که مردم به طور ملموس نتایج آن را احساس کنند. آنچه که هیئت ایرانی به عنوان متن مکتوب ارائه داده کاملا در چارچوب برجام است و هیچ چیزی فراتر از برجام در آن نیست و مطالبات فرابرجامی در متن نیست. صراحتا به آقای بورل اعلام کردم که اخبار غنی‌سازی ۹۰ درصدی ایران کذب محض است. انتظار این است که در ادامه گفت‌وگو، طرف‌های مقابل با پیشنهادها و پاسخ‌های مشخص شامل لغو تحریم‌ها به وین آمده و دست از بازی مقصرنمایی بردارند. در این صورت توافق خوب در دسترس است. ما مسیر دیپلماسی و مذاکره را در وین و در چارچوب منطق مذاکراتی و تفاهم دنبال خواهیم کرد.»
در این میان سایر طرفین برجام نیز با تکیه بر کمبود وقت، خواستار حصول توافق در سریع‌ترین زمان هستند و البته این سوال را مطرح کرده‌اند که چگونه می‌توان این شکاف‌های جدید را در یک بازه زمانی واقعی براساس پیش‌نویس‌های ایران برطرف کرد.
حالا از روز پنجشنبه مذاکرات دوباره از سر گرفته شده است و شنیده‌ها حاکی از این است که باقری کنی با خبر امیدوارکننده از جلسه مذاکره روز پنجشنبه بیرون آمده است؛ تا جایی که او پس از جلسه گفته است:
« نشست کمیسیون برگزار شد و طرف های‌مذاکرات از جمله ایران دیدگاه‌ها و نظراتشان را بیان کردند. ایران هم تاکید کرد که مسیر گفت‌وگوها را بر اساس مواضع خودش که قبلاً بیان کرده با جدیت ادامه می‌دهد و اراده جدی برای ورود به مذاکرات دارد.در رابطه با دستیابی به توافق هم اگر زمینه‌های لازم فراهم شود، قطعا هیچ مانعی نمی‌بینیم.
باقری درباره اینکه ایران پاسخ مستند و منطقی را دریافت کرد؟ اظهار داشت:«این موضوع باید در جلسه کارگروه‌ها بحث شود.»
وی درباره کاهش شکاف‌ها نیز گفته بود:« همین که طرفین اراده جدی برای استمرار مذاکرات دارند نشان می‌دهد که دو طرف می‌خواهند مواضع به هم نزدیک شود.»اما به یکباره ورق برگشت و روز جمعه مذاکره‌کننده ارشد ایران در گفتگوهای وین با کنایه به عدم جدیت برخی طرف‌ها برای دستیابی به توافق درباره احیای مفاد برجام تصریح کرد که هیئت جمهوری اسلامی به وین آمده و در گفتگوها جدی است.
او گفت که برای شرکت در مذاکرات وین جلسات و قرار ملاقات‌های دیگرش را به‌هم زده و این رفتار نشان‌دهنده اراده ایران در گفتگوهاست.
وی افزود: ببینید چه کسی جلسات دیگرش را به هم زده و اینجا مانده و چه کسانی جلسات دیگر را ترجیح دادند و اینجا نماندند.
باقری در پاسخ به این پرسش که آیا صحبت بر سر متون پیشنهادی ایران آغاز شده هم گفت که از دیشب گفتگوها آغاز شده است.
>ند پرایس: دنبال بحران نیستیم
این در حالی است که سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا به تازگی در یک کنفرانس خبری به سوالات خبرنگاران درباره مواضع دولت این کشور در قبال مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین گفته است: ما در حال حاضر بر دیپلماسی متمرکز هستیم تا ببینیم می‌توانیم بازگشتی دوجانبه به برجام[توافق هسته‌ای] داشته باشیم یا نه. ما همچنان بر این باور هستیم که بازگشت دوجانبه به برجام هنوز امکان‌پذیر است.
ند پرایس بدون اشاره به کارشکنی‌های آمریکا و متحدانش در مسیر احیای برجام و لغو تحریم‌ها بیان کرد: مذاکرات امروز از سر گرفته شدند و بسیاری از سرپرستان هیئت‌ها آن‌جا[ در وین] نیستند. مثلا راب مالی و تیمش تا آخر هفته به آن‌جا نخواهند رفت. بنابراین، چند روزی طول خواهد کشید تا دستگیرمان شود ایرانی‌ها در آغاز این دور کجا قرار دارند و انعطاف نشان می‌دهندیا نه.این دیپلمات ارشد آمریکایی در پاسخ به این سوال که چه نظری درباره مبلغ ۳.۵ میلیارد دلار پول بلوکه شده‌ای دارد که ایران می‌گوید آزاد شده‌اند، گفت: آمریکا هیچ پولی را برای ایران آزاد نکرده است و هر گزارشی خلاف این صحت ندارد. ما همچنین مطلعیم که شرکایمان نیز پول بلوکه‌شده‌ای به ایران انتقال نداده‌اند. مسلما آمریکا انتقال هیچ‌گونه پول بلوکه‌شده‌ای به ایران را تایید نکرده یا اجازه آن را نداده است. تمامی تحریم‌های ما پابرجا هستند و تا زمانی که بتوانیم به یک توافق دیپلماتیک برسیم، پابرجا خواهند بود.
پرایس در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این که نظر او درباره برخی گزارش‌ها چیست که می‌گویند ایران از طریق مذاکرات برای پیشبرد برنامه هسته‌ای خود زمان می‌خرد، با مطرح کردن ادعاهایی علیه ایران گفت: این یکی از نگرانی‌های ما و شرکایمان در گروه کشورهای۵+۱ است. به همین دلیل است که ما روشن ساخته‌ایم ایران قادر نخواهد بود وقت‌کشی کند و توسعه‌های هسته‌ای ایران و تحریکات آن اهرم فشار اضافه‌ای برای آن ایجاد نخواهند کرد. تنها کاری که این تحریکات و توسعه‌ها می‌کند، این است که ما را به نقطه یک بحران بالقوه نزدیک‌تر می‌کند. ما دنبال بحران نیستیم. امیدواریم ایرانی‌ها هم دنبال بحران نباشند.او در بخش دیگری از اظهاراتش با تاکید بر این که دولت جو بایدن تمایل دارد برای حل‌وفصل مسئله هسته‌ای ایران مسیر دیپلماسی را در پیش بگیرد، گفت: وقتی بر اساس ارزیابی‌های خودمان و ارزیابی‌هایی که درباره اطلاعات علنی و غیر علنی انجام می‌شوند، برایمان معلوم شود که بازگشت به برجام دیگری پرفایده‌ترین مسیر برای ما نیست، دیگر این مسیر را دنبال نخواهیم کرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در پاسخ به این که مسیر دیگر چه خواهد بود، گفت: ترجیح ما همیشه دیپلماسی است، نه صرفا به این خاطر که دیپلماسی همیشه تنها راه خواهد بود، بلکه به این خاطر که دیپلماسی همیشه پایدارترین رویکرد برای نظارت بر این خواهد بود که ایران به یک سلاح هسته‌ای دست پیدا نکند.
>آماده‌ایم با دیپلمات‌های ایرانی دیدار کنیم
از سوی دیگر نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و مذاکره‌کننده ارشد این کشور در مذاکرات وین، در گفت‌وگویی مدعی شده است که واشنگتن متمایل به در پیش گرفتن مسیر دیپلماسی جهت حل و فصل مسئله هسته‌ای ایران است. رابرت مالی در گفت‌وگو با این شبکه قطری گفت که دولت بایدن در روابط با تهران، دیپلماسی را در اولویت قرار می‌دهد و احیای توافق هسته‌ای «به نفع» هر دو کشور است.
مالی به الجزیره گفت: ما کاملا نسبت به بازگشتی دوجانبه به پایبندی به برجام[توافق هسته‌ای] متعهد هستیم. ما فکر می‌کنیم هنوز زمان برای انجام دادن این کار وجود دارد، البته اگر ایران برگردد و بگوید برای این کار آماده است. وی همچنین خواستار مذاکرات مستقیم با تهران شده و در این باره گفت: مذاکره‌کنندگان آمریکا «در هر زمان و هر کجا»، آماده دیدار با دیپلمات‌های ایران هستند. ما آماده دیدار رو در رو با آن‌ها هستیم. فکر می‌کنیم بسیار بهتر از مذاکرات غیرمستقیم است. به علاوه این که ما در حال کلنجار رفتن با این موضوع پیچیده هستیم، آن‌هم با بی‌اعتمادی زیاد و احتمال زیاد ایجاد سوء تفاهم.
این مقام آمریکایی در پاسخ به سوالی درباره چشم‌انداز تقابل نظامی با ایران با توجه به تنش‌های رو به افزایش میان رژیم صهیونیستی و ایران، گفت: ما مسیر دیپلماسی را ترجیح می‌دهیم. از نظر ما این بهترین راه است. بهترین راه برای ماست. گمان می‌کنیم برای ایران هم بهترین راه باشد اما ایران باید تصمیم بگیرد.
>دیپلماسی بهترین راه اجتناب از یک بحران هسته‌ای است
سخنگوی کاخ سفید هم در یک کنفرانس خبری به سوالات خبرنگاران درباره رویکرد فعلی دولت آمریکا نسبت به مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین پاسخ داده است.جن ساکی در یک کنفرانس خبری در پاسخ به سوالی مبنی بر این که چه نظری درباره برخی گزارش‌هایی دارد که می‌گویند در صورت شکست مذاکرات تهدید مالی و نظامی علیه ایران وجود خواهد داشت؟ گفت: همان طور که قبلا چند بار از این جایگاه و جاهای دیگر گفته ایم، رئیس جمهور بایدن به اطمینان یابی از این که ایران هیچ گاه به سلاح هسته‌ای دست پیدا نکند، متعهد است و باور دارد دیپلماسی در هماهنگی با متحدان و شرکای منطقه‌ای بهترین راه برای رسیدن به این هدف است. ما بر این عقیده‌ایم که راهکاری دیپلماتیک بهترین راه اجتناب از یک بحران هسته‌ای را پیش پایمان می‌گذارد. اگرچه، با توجه به توسعه‌های مداوم برنامه هسته‌ای ایران، رئیس جمهور بایدن از تیمش خواسته است در صورت شکست دیپلماسی آمادگی داشته باشند؛ ما باید به گزینه‌های دیگری روی بیاوریم که احتیاج به آمادگی و مقدمات دارد. وی در این راستا افزود: ما برای ایران روشن ساخته‌ایم تنها راه خروج از تحریم‌ها پایبندی (به تعهدات )هسته‌ای است. ما تمامی تحریم‌هایی را که از دولت قبلی اعمال شده بود حفظ کرده‌ایم و طبق روال عادی اجرایشان کرده ایم، تمام این‌ها در حالی است که راه هموار لغوشان را هم ارائه کرده ایم. او همچنین گفت: اگر دیپلماسی نتواند به زودی در مسیر خود قرار بگیرد و اگر برنامه هسته‌ای ایران همچنان سرعت بگیرد، آن وقت ما انتخابی نخواهیم داشت جز انجام دادن اقداماتی اضافی برای محدود کردن بیشتر منابع درآمدزایی ایران. با این که نمی‌خواهم جزئیات بیشتری در این زمینه ارائه دهم، شما را در جریان برخی هماهنگی‌هایی می‌گذارم که به طور بین‌المللی در حال انجام دادنشان هستیم.
ساکی در این باره توضیح داد: یک مقام ارشد وزارت خزانه داری هفته بعد سفر هیئتی از این وزارتخانه به امارات متحده عربی را سرپرستی خواهد کرد تا درباره پایبندی به تحریم‌ها گفت‌وگو کنند. این هیئت که سرپرستی آن بر عهده آندریا گاکی، رئیس اُفک خواهد بود، بر همکاری با بخش خصوصی و مقامات مهم امارات متحده عربی برای بحث درباره اطلاع ما از شرکت‌ها و نهادهای مالی تسهیل‌کننده تجارت مبتنی بر عدم پایبندی با ایران متمرکز خواهد بود. این سفر طیفی از رایزنی‌ها و گفتگوها را به دنبال خواهد داشت که جیک سالیوان مشاور امنیت ملی و بْرِت مک گورک در اکتبر داشته اند.
>ایده‌های ایران در مذاکرات باید کاملا در نظر گرفته شود
از سوی دیگر نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین بر ضرورت پرداختن به ایده‌ها و مطالبات دولت جدید ایران در مذاکرات وین تاکید کرده است.میخائیل اولیانوف در صفحه توییترش نوشت: مذاکرات وین از پیش نویس‌های تهیه شده تا ۲۰ ژوئن(پایان دور ششم مذاکرات) پیش خواهند رفت. اما ایده‌های جدید ایران نیز باید به درستی مورد بحث قرار بگیرد و کاملا در نظر گرفته شود. این یک اصل در دیپلماسی چندجانبه است. این اظهارات اولیانوفدر حالی مطرح می‌شود که منابع دیپلماتیک نزدیک به مذاکرات فضای این گفتگوها را «رو به جلو» توصیف کردند.
>دور از ذهن نیست که یک توافق یک شبه حاصل شود
با وجود همه اظهارات ضد و نقیضی که در خصوص مذاکرات وین مطرح می‌شود اما باید دید تا چه میزان می‌توان به این مذاکرات امید داشت و تا چه اندازه دستیابی به توافقات امکان پذیر است.
احمد شیرزاد، تحلیلگر مسائل بین الملل در این خصوص به آفتاب یزد گفت:« طبیعتا اطلاعات رسمی و موثقی از آن چه که حاصل شده است به دست رسانه‌ها نخواهد رسید و محرمانه باقی خواهد ماند اما مسلم است که در مواردی اختلاف نظر شدید بین طرفین وجود دارد. در مواردی هم ممکن است نتایجی به دست آمده باشد. با این حال در خصوص موارد اختلافی صرفا می‌توانیم به صورت اجمالی اظهار نظر کنیم.»وی تصریح کرد:« خواسته‌های طرفین کاملا مشخص است. ایران خواستار برگشت کامل به برجام و شرایط قبل از خروج آمریکا و همچنین لغو کلیه تحریم‌هایی که در این مدت اتفاق افتاده، است و از سوی دیگر خواستار تضمین برای خارج نشدن هیچ یک از طرفین از برجام است. خواسته‌های ایران کاملا منطقی است اما پاسخ طرف مقابل این است که خواسته‌های ایران زیاد است و واقع بینانه نیست. این موضوع ترجمان دیگری از این است که ما با فشار بر شما شرایط را تغییر دادیم و شما در موقعیتی نیستید که بتوانید به موقعیت قبلی برجام برگردید. در مقابل ایران هم در لفافه اعلام کرده است که شرایط ما نیز تغییر یافته و به توانمندی‌هایی در این مدت کوتاه دست یافته‌ایم که طرفین مذاکرات باید آن را در نظر بگیرند. اصولا در این نوع مذاکرات بحث حول محور قدرت نمایی کشور هاست و اصلا بحث منطقی نیست و معمولا حرف‌ها در یک لفافه دیپلماتیک پیچیده می‌شود.»شیرزاد تصریح کرد:« گاهی در بین مردم کوچه و بازار تصور این است که ما اگر خیلی منطقی رفتار کنیم حتما مورد احترام قرار خواهیم گرفت و شرایط برای ما بهتر خواهد بود؛ من فکر می‌کنم درسی که از کار طالبان در افغانستان گرفتیم این است که بحث صرفا بر سر موازنه قدرت است. در این موازنه قدرت طرفین در یک موضوع توافق دارند که باید خواسته‌ها مطرح شود و یک توافق جمعی حاصل شود. من فکر می‌کنم نفس اینکه دولت آقای رئیسی یک تیم مفصل به وین فرستاده و این تیم باقی مانده تا مذاکرات ادامه پیدا کند، نشان‌دهنده این است که دولت میخواهد مذاکرات به نتیجه برسد. در طرف مقابل هم وقتی آقای مالی به عنوان نماینده آمریکا به وین فرستاده می‌شود از آن جایی که این شخص تصمیم گیرنده مهمی در خصوص مسائل مربوط به ایران است، این نشان می‌دهد که طرف مقابل هم نیامده که یک شعاری بدهد و برود بلکه میخواهد توافقی حاصل شود. اما واقعا فاصله بین خواسته‌های ما با خواسته‌های آن‌ها بسیار زیاد است.»این تحلیلگر مسائل بین‌الملل افزود:« البته من فکر می‌کنم باید یک شجاعت خیلی قطعی وجود داشته باشد و لازمه آن هم این است که رئیس جمهور شخصا وارد مذاکرات شود و تماس مستقیم بین روسای جمهوری دور طرف می‌تواند مسئله را در یک شب حل کند. من به عنوان یک ایرانی فکر می‌کنم این مسئله یک شبه قابل حل است و در یک جلسه ما می‌توانیم به طور کامل سیاست غنی‌سازی بعد از برجام را به شرایطی که در برجام پذیرفته شده است برگردانیم و آن‌ها نیز یک شبه همه تحریم‌ها را لغو کنند. آقای رابرت مالی یک صحبتی کرده است که مضمون آن این است که ما آمادگی چنین کاری را داریم. به همین دلیل هم من فکر می‌کنم این تصمیم لازم نیست حتما مثل دفعه پیش در مسیر مذاکرات طولانی برجامی جلو برود و می‌تواند الگوی دیگری داشته باشد و این الگو می‌تواند توافق ناگهانی بین دو رئیس جمهور باشد.»شیرزاد گفت:
« خواسته‌های دو طرف با اینکه فاصله زیادی از یکدیگر دارند اما کاملا قابل وصول هستند. من فکر می‌کنم اگر ما تمام مواد غنی‌سازی شده خود را تقلیل بدهیم و به شرایط قبل از برجام برگردانیم ملت ایران چیزی را از دست نخواهند داد البته در شرایطی که طرف مقابل عهد شکنی کرده و آن رفتار بسیار ناپسند را با ایران انجام داده است کاملا به مسئولان کشورمان حق می‌دهیم که به تعهدات خودشان عمل نکنند، بنابراین آن چه که صورت گرفته است کاملا عاقلانه بوده است. اما فرض کنیم که در یک توافقی ما همه مواد غنی‌سازی شده خود را تقلیل دهیم، در چنین شرایطی ما هیچ چیزی را از دست نمی‌دهیم چرا که آن چنان این دانش و توانمندی تکنولوژی در کشور ما نهادینه شده که حتی اگر همه آن چه تاکنون داشته‌ایم هم از بین برود شش ماهه همه آن را می‌توان بر گرداند. به همین دلیل هم می‌گویم که به نفع ما است که به یک توافق قطعی دست پیدا کنیم. کم کم و آرام آرام به توافق رسیدن ممکن است کار را بسیار سخت کند. ضمنا اصلا این را دور از ذهن نمی‌بینم که یک توافق خیلی سریع حاصل شود. شرایط اما خیلی موید این فرضیه نیست اما من فکر می‌کنم به لحاظ منطقی این موضوع دور از ذهن نیست. ما نیاز نداریم که یک صورت مبسوطی از آن چه که باید ایران انجام بدهد تهیه شود و یا صورت مبسوطی از تحریم‌هایی که باید لغو شود داشته باشیم، این اقدامات قبلا صورت گرفته و اسناد آن موجود است. ما باید به شرایطی که قبل از خروج نابخردانه آمریکا از پیمان برجام داشتیم ، برگردیم.»
دیدگاه تان را بنویسید