اسرائیل برای کنترل ایران دست به دامن چین شد

افرایم هالیوی، رئیس سابق موساد، روز ۱۴ دسامبر گفت که چین نقش مهمی در مذاکرات هسته ای با ایران در وین ایفا کرده است .به گزارش شبکه ۷ اسرائیل، هالیوی گفت تنها بازیگری که می‌تواند در مذاکرات وین مؤثر باشد و باعث پیشرفت آن شود، همان بازیگری است که موضع او را در قبال موضوع ایران نمی‌شنویم و آن کشور چین است. نفوذ چین بر سیاست ایران احتمالاً بزرگترین نفوذ یک قدرت خارجی بر این کشور است. در هیچ مقطعی از تاریخ، چین به اندازه امروز در وین به ثبات جهانی کمک نکرده است.

نگاه هالیوی به چین به عنوان یک نیروی تثبیت کننده در منطقه به ویژه در زمان تنش شدید بین پکن و  واشنگتن، قابل توجه است.

من هشت سال پیش در مقاله ای با عنوان صلح چینی در خاورمیانه A Pax Sinica در خاورمیانه؟، 28 اکتبر 2013) نوشتم که چین از منافع و نفوذ برای ایفای نقش تثبیت کننده در غرب آسیا برخوردار است و اگر بخواهد می تواند این کار را انجام دهد. من در آن زمان نوشتم ظرفیت چین برای اعمال فشار بر نظام ایران قابل توجه است. چین ظرفیت اعمال نفوذ راهبردی در خاورمیانه را دارد .

چین بیش از یک دهه است که شریک تجاری اصلی ایران بوده است و از تحریم های غرب علیه ایران برای دیکته کردن شرایط تجارت خود استفاده می کند، ولی پکن بیش از آنکه به ایران نیاز داشته باشد، به عربستان سعودی، یعنی رقیب راهبردی ایران، نیاز دارد. چین در سپتامبر ۲۰۲۱ بیش از ۸ میلیون تن نفت از عربستان وارد کرد که نسبت به سال قبل ۵۰ درصد افزایش داشته است.

چین ممکن است از روابط خود با ایران برای اعمال فشار بر امریکا استفاده کند، ولی نمی‌خواهد تهران بر خلیج فارس مسلط شود. چند سال پیش در پکن، از یک پژوهشگر چینی شنیدم که چین فروش موشک‌های خود را به ایران و عربستان با دقت تنظیم می‌کند تا توازن قدرت منطقه‌ای را حفظ کند.

نفوذ ترکیه در سال گذشته در منطقه به شدت کاهش یافته و سقوط لیر آنکارا را به کشورهای خلیج فارس وابسته می کند. بدتر از همه آن که، لفاظی اخیر رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در دفاع از اقلیت اویغورهای ترک تبار، چین را خشمگین کرده است. اردوغان معمولاً از سین‌کیانگ به عنوان ترکستان شرقی یاد می‌کرد تا اینکه فشارها و مشوق‌های چین او را ساکت کرد. پکن عملیات ترکیه در شمال شرق سوریه – یعنی علیه اقلیت کرد سوری – را غیرقانونی خوانده است.

چین برای چندین دهه خاورمیانه را به آمریکا واگذار کرد، ولی باید بیاموزد که چگونه در منطقه مانند قدرت های امپریالیستی گذشته مانور دهد.