راهکارهای پیشنهادی غرب برای درخواست‌های ایران در مذاکرات وین

این رسانه در ادامه به مهم‌ترین محورهای اختلاف در مذاکرات و راه‌حل‌های پیشنهادی احتمالی طرف‌های غربی برای حل و فصل آنها پرداخته است.

مواد هسته‌ای

به ادعای پولیتیکو یکی از محورهای اختلاف در مذاکرات وین تعیین روش‌هایی برای رساندن میزان مواد هسته‌ای انباشت‌شده ایران به سطح سال 2015 است.

به نوشته این رسانه، یکی از روش‌های خلاصی از مواد هسته‌ای اضافی ایران انتقال آن به روسیه خواهد بود. این کار زمان‌بر است، اما راهکاری عملی است که در گذشته به اجرا گذاشته شده است.

مسئله‌ای که دشوارتر است و هنوز بر سر آن توافق نشده، سانتریفیوژهای پیشرفته ایران است- سانتریفیوژها دستگاه‌هایی هستند که چرخش آنها در سرعت بالا اورانیوم غنی‌شده تولید می‌کند.

در توافق هسته‌ای برجام، سطح مجاز غنی‌سازی اورانیوم برای ایران ۳.۶۷ در نظر گرفته شده بود که قرار بود با سانتریفیوژهای نسل اول در کارخانه غنی‌سازی سوخت نطنز انجام شود، اما بعد از خروج آمریکا از برجام و عدول کشورهای اروپایی از تعهداتشان که ایران اعلام کرد محدودیت‌های عملیاتی برجام را کنار گذاشته است، ایران سطح غنی‌سازی خودش را به ۶۰ درصد رساند.

پولیتیکو به نقل از دیپلمات‌های غربی نوشته برخی از کشورها از ایران می‌خواهند سانتریفیوژهای پیشرفته خودش را تخریب کند اما ایران ترجیح می‌دهد این دستگاه‌ها را انبار کند.

به نوشته این رسانه، یک راه حل مصالحه‌امیز این است که زیرساخت‌های این سانتریفیوژها نظیر کابل‌ها و سایر تأسیسات الکترونیکی آنها جمع‌آوری شوند.

تحریم‌ها و راستی‌آزمایی

با آنکه تعهدات هسته‌ای ایران توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد نظارت و پایش قرار می‌گیرد هیچ نهادی برای نظارت بر رفع موثر و واقعی تحریم‌ها توسط طرف غربی وجود ندارد و لازم است مذاکره‌کنندگان بر سر نحوه راستی‌آزمایی تحریم‌ها مذاکره کنند.

منتظرند که ایران هفته جاری با پیشنهادهای جدیدی در خصوص این مسئله پای به وین بگذارد. به نوشته پولیتیکو یک گزینه برای حل این مسئله می‌تواند این باشد که «دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا» دستورالعملی درباره نحوه تجارت با ایران صادر کند. دیگر ابزاری که می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد عقد قرارداد درباره میزان صادرات نفت ایران یا افتتاح حساب‌های بانکی باشد.

یک دیپلمات غربی به پالیتیکو گفت از آنجا که آمریکا به صورت یکجانبه از برجام خارج شده احتمالاً لازم خواهد بود که واشنگتن «نخستین گام معنادار» را برداشته و برخی از تحریم‌ها علیه تهران را کاهش دهد.

تضمین

دیگر محور اختلاف درخواست ایران برای اخذ ضمانت از طرف غربی برای ماندن در برجام است، آن هم در شرایطی که نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره آمریکا بار دیگر تهدید کرده‌اند چنانچه به قدرت برسند برجام را پاره خواهند کرد.

ایران خواستار آن شده که آمریکا با ارائه تضمین حقوقی اطمینان خاطر بدهد اتفاق دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ تکرار نخواهد شد.

به عنوان مثال، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه با مسئول سیاست خارجی اروپا گفته که آمریکا باید ضمانت‌هایی جدی و کافی در خصوص قابل اعتماد بودنش بدهد

پولیتیکو نوشته اما «جو بایدن»، رئیس‌جمهور فعلی آمریکا قادر به ارائه چنین تضمینی نخواهد بود. او همین حالا با یک کنگره دو قطبی مواجه است و حتی بعضی از هم‌حزبی‌هایش در میان دموکرات‌ها هم نظر مناسبی در خصوص دیپلماسی با ایران ندارند. 

اما در این زمینه راه‌هایی وجود دارد. مثلاً آمریکا می‌تواند شرایطی تعیین کند که در حالت فرضی احیای تحریم‌ها توسط دولت آینده برخی از قراردادها برای مدتی تداوم داشته باشند.

دولت بایدن علاوه بر این می‌تواند مشابه وعده‌ای که در ماه اکتبر در حاشیه نشست گروه ۲۰ داد تعهد سیاسی بدهد که به برجام پایبند خواهد بود. پولیتیکو مدعی شده که این برای شرکت‌هایی که خواستار تعامل با ایران هستند هم مهم خواهد بود.

بازی ضرب‌الاجل‌ها؛ این بار آخر ژانویه

دیپلمات‌های غربی از هشتم آذرماه که نخستین دور مذاکرات رفع تحریم‌ها در دولت سید ابراهیم رئیسی آغاز شده سعی کرده‌اند با ارائه چارچوب‌های زمانی تیم ایران را برای موافقت با خواسته‌های خود تحت فشار قرار دهند.

با این حال، نمایندگان ایران در مذاکرات وین تصریح کرده‌اند برای تهران نتیجه مهم‌تر از زمان است. تهران در تلاش است برجام را که از نخستین روزهای اجرایی شدن در اثر برخی سیاست‌های آمریکا و کشورهای غربی به توافقی تهی از منافع اقتصادی برای طرف ایرانی تبدیل شد به سمت توافقی دوجانبه و متوازن پیش ببرد. 

پولیتیکو به نقل از برخی «مقام‌های نزدیک به مذاکرات» مدعی شده که پنجره مذاکرات تا پایان ماه ژانویه یا اوایل ماه فوریه بسته خواهد شد. البته پولیتیکو به نقل از منابعی دیگر این را هم نوشته که هیچ تاریخ ثابتی در خصوص زمان توافق در نظر گرفته نشده است.

این جدیدترین تاریخی است که منابع غربی درباره مهلت رسیدن به توافق مطرح کرده‌اند. رسانه‌های غربی در دورهای قبل‌تر گفت‌وگوها مدعی شده بودند ایران تا پایان دسامبر برای تصمیم‌گیری بر سر توافق فرصت دارد.

دیپلمات‌های انگلیس، آلمان و فرانسه هفته پیش در بیانیه‌ای ضمن تصریح بر اینکه نمی‌خواهند برای مذاکرات «ضرب‌الاجل‌های ساختگی» تعیین کنند گفته بودند که برای حصول توافق «چند هفته زمان» وجود دارد و نه چند ماه.

یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته لازم است ایران «فوریت واقعی» به مذاکرات در وین اضافه کند.

پولیتیکو به نقل از دیپلمات‌های غربی این ادعا را مطرح کرده که آنها هنوز کاملاً اطمینان ندارند که آیا ایران علاقه‌مند به پیشبرد مذاکرات در خصوص برجام است یا اینکه صرفاً به دنبال اتلاف وقت و همزمان پیش بردن برنامه هسته‌ای خود است. 

یک دیپلمات ارشد غربی گفته که با توجه به کمبود وقت، در مذاکرات هفته جاری لازم است «بر سر همه موضوعات به صورت موازی گفت‌وگو شود.»

این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده که ایران «ضرب‌الاجل‌های ساختگی» از سوی طرف‌های مقابل را نخواهد پذیرفت.

«سعید خطیب‌زاده» دیروز دوشنبه در نشست هفتگی با خبرنگاران در ارزیابی از آینده مذاکرات خاطرنشان کرد: «الان بسیار زود است که بتوانیم قضاوت کنیم که آمریکا و سه کشور اروپایی با این دستورکار واقعی آمدند که متعهد شوند به تمامی ابعاد رفع تحریم. توافق‌هایی را در دور هفتم داشتیم و در چند روز اول دور هشتم پیشرفت‌هایی را داشتیم و این منوط به این است که ببینیم طرف مقابل با جدیت وارد می شود. ما در چهار حوزه تحریم، هسته‌ای، تضمین و راستی آزمایی پیشرفت‌هایی را داشتیم در برخی حوزه‌ها بیشتر و در برخی حوزه‌ها کمتر. امروز روزی است که طرف‌های مقابل باید تعهد خود را نشان دهند و نشان دهند در حوزه‌هایی که کمتر پیشرفت داشتیم مثل حوزه رفع تحریم‌ها یا حوزه تضمین‌ها و راستی آزمایی می‌توانیم پیشرفت‌هایی داشته باشیم.»

خطیب‌زاده تصریح کرد: «هیچ ضرب الاجل ساختگی را نمی‌پذیریم و امیدواریم خودشان هم به آن ضرب الاجل‌های ساختگی باور نکنند. بیایند برای یک تفاهم خوب برسیم.»