جزییات توافق احتمالی ایران و آمریکا

مذاکره کننده ارشد ایران در تازه‌ترین ارزیابی خود از روند گفتگو‌هایی که با محور رفع تحریم‌ها جریان دارد بیان داشت که موارد اختلاف موسوم به پرانتز‌های باز رو به کاهش است. علی باقری کنی همچنین تائید کرد که مذاکرات رو به جلو و در حال پیشرفت است.

قریب به اتفاق کشور‌های مشارکت کننده در گفتگو‌ها نیز نسبت به پیشرفت‌های حاصل شده در روند مذاکرات اذعان دارند و به این ترتیب می‌توان محتاطانه این ادعا را مطرح کرد که به رغم پیچیدگی‌ها و مسیر پر پیچ و خم پیش‌رو، روند مذاکرات رو به جلو است.

همچنین اولیانوف مذاکره کننده ارشد روسیه هم فضای گفتگو‌ها را مثبت و جدی توصیف کرد. وی با انتشار پیامی در توئیتر افزود که مذاکرات رو به جلو جریان دارد و به تدریج پیش می‌رود. به گفته وی سایر طرف‌های مذاکره کننده نیز ارزیابی مشابهی نسبت به روند مذاکرات دارند.

توافق به این زودی‌ها در دسترس نیست

حسن بهشتی‌پور کارشناس مسائل بین‌الملل در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه به نظر می‌رسد در نهایت برجام احیا خواهد شد، اظهارداشت: اما این خوش‌بینی‌هایی که طی چند روز اخیر در فضای رسانه‌ای منتشر شده در مورد اظهارات طرف‌های ایرانی و غربی به نظر نمی‌رسد که ریشه در واقعیت داشته باشد، به بیان دیگر نباید اظهار خوشبینی افراطی و یا اظهار بدبینی مفرط را ملاک تحلیل قرار داد، بلکه باید بر اساس واقعیات موجود فضا را تحلیل کرد.

وی با تأکید بر اینکه دو طرف به دنبال توافق هستند، گفت: شروطی که ایران در همان ابتدا بیان کرد، مبنی بر اینکه تمامی تحریم‌های برجامی و غیر برجامی برنامه باید برداشته شود و این موضوع همراه با راستی‌آزمایی باشد و همچنین آمریکا ضمانت‌های لازم را برای عدم خروج دوباره از برجام را ارائه دهد، به نظر می‌رسد کشورمان از این شرایط عقب‌نشینی کرده و دیگر سختگیری نسبت به گذشته ندارد، بلکه تنها خواستار آن است تحریم‌های درون برجام ۲۰۱۵ رفع شود.

بهشتی‌پور با اشاره به جزئیات احتمالی توافق ایران و آمریکا در مورد احیای برجام، اظهارداشت: به نظر می‌رسد در قدم اول دارایی‌های ارزی بلوکه شده ایران در دو کشور کره‌جنوبی و عراق آزاد شود که بالغ بر ۱۵ میلیارد دلار است، البته مشخص نیست که این مبلغ به صورت نقد در دسترس ایران قرار خواهد گرفت یا اینکه در قالب غذا و دارو به ایران ارسال خواهد شد، این‌ها مسائلی هستند که هنوز بر سر آن‌ها توافق نشده و مذاکرات دور‌های آتی مشخص خواهد کرد که نحوه دسترسی ایران به دارایی‌های بلوکه شده چگونه خواهد بود.

این کارشناس مسائل بین‌الملل اضافه کرد: در مقابل نیز ایران غنی‌سازی ۶۰ درصد را به حالت تعلیق در خواهد آورد، این دو مطلبی است که تاکنون دو طرف بر سر آن توافق کرده اند، اما اینکه برجام در کوتاه مدت و به این زودی به سرانجام برسد، به نظر نمی‌رسد که این موضوع محقق شود، در حال حاضر مسائل پیچیده فراوانی بین دو طرف باقیمانده که هنوز راه‌حلی برای آن اندیشیده نشده و به نوعی هنوز بر سر بسیاری از پرانتز‌های باز دو طرف اختلافات جدی دارند، اما به هر حال مذاکرات مثبت و رو به جلو است، ولی نمی‌توان انتظار داشت به این زودی‌ها دو طرف به توافق دست پیدا کنند.

فضای مذاکرات تغییر کرده است

فریدون مجلسی کارشناس مسائل بین‌الملل در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه به نظر می‌رسد بالاخره در عرصه عمل نیز مذاکرات برجام در حال تغییر است، گفت: با توجه به مواضع سرسختانه‌ای که ایران طی چند دور از مذاکرات اتخاذ کرده بود، گفتگو‌ها به نوعی پیش نمی‌رفت، اما به نظر می‌رسد ایران با تغییر رویکرد از خواسته‌های حداکثری خود به نوعی به دنبال توافق بر سر آنچه تیم قبلی تدارک دیده، می باشد.

وی افزود: به نوعی بازگشت ایران و آمریکا به شرایط قبل از خروج ترامپ از برجام می‌تواند راه حلی باشد که بر اساس آن توافق هسته‌ای احیا شود، درغیر این صورت اگر راهی بخواهد به غیر از این طی شود، به نظر نمی‌رسد که توافقی در کار باشد. در حالی که تیم مذاکره کننده ایران قبل از آغاز مذاکرات مواضع بسیار تندی را نسبت به گفتگو‌های وین در دوره‌های قبلی اتخاذ کرده بودند، حال خود در شرایطی قرار گرفته‌اند که از نزدیک سختی‌ها و مشقات مذاکره را لمس کرده‌اند.

مجلسی اظهار داشت: در چنین شرایطی نیز آن‌ها می‌خواهند با تغییراتی که ظاهری است، همان توافقاتی که تیم عراقچی و ظریف در شش دور مذاکره با طرف غربی به آن دست یافتند، را بر روی کاغذ بیاورند؛ بنابراین این را می‌توان چرخش تیم ایرانی دانست که با تعدیل مواضع خود از آسمان به روی زمین آمده و در حال گفتگو با طرف‌های غربی است.

این دیپلمات سابق کشورمان با اشاره به اینکه وضعیت وخیم اقتصادی کشور در تغییر فضای مذاکره بسیار موثر بوده است، اضافه کرد: گفتگو‌هایی که در دور‌های قبلی تیم فعلی مذاکره کننده ایرانی انجام دادند، به هیچ عنوان به مذاکره شباهتی نداشت، همانند روندی که در دوران مذاکرات جلیلی وجود داشت، اما با توجه به تغییری که صورت گرفته به نظر می‌رسد دو طرف در حال امتیاز گرفتن و امتیاز دادن هستند تا بتوانند بر سر یک اصول کلی به تفاهم برسند تنها راه نجات و خروج برجام از بن‌بست فراهم شود، است در غیر این صورت اگر تجربیات گذشته تکرار شود برجام به هیچ عنوان نمی‌تواند به ثمر بنشیند.