مذاکرات در گردنه سخت

ایران به مذاکره مستقیم با آمریکا چراغ سبز نشان داد تا نشان دهد برای به نتیجه رساندن مذاکرات جدی است، در مقابل نیز «معمار تحریم ها علیه ایران» از تیم مذاکره کننده آمریکایی کنار گذاشته شد چراکه مخالف انعطاف نشان دادن واشنگتن مقابل ایران بود اما در عین حال  لیز تراس، وزیر خارجه بریتانیا، کمتر از 24 بعد هشدار داد که مذاکره اتمی با ایران "در حال نزدیک شدن به بن‌بست خطرناکی است".

واکنش‌ها به نرمش‌های دیپلماتیک

به هر حال این واقعیت روشن است که مذاکرات هرچند در گردنه سخت خود قرار گرفته اما دو طرف با یکسری تغییرات تاکتیکی می خواهند نشان دهند برای دستیابی به توافق نهایی امیدوارند. البته در این بین دولت بایدن نه فقط از سمت جمهوری خواهان بلکه حتی از سوی بخشی از دموکرات ها در کنگره تحت فشار قرار دارد. در سمت ایران نیز بعد از اعلام خبر مذاکره مستقیم با آمریکا دلواپسان دوباره دلواپس شده اند. حسین شریعتمداری مدیرمسئول کیهان با انتقاد از امیرعبداللهیان و شمخانی پرسید که این دو نفر با کدام تحلیل منطقی از احتمال مذاکره مستقیم با آمریکا سخن می‌گویند؟ شریعتمداری پرسیده است که مگر ابعاد برجام مشخص نیست و متن آن با قطعنامه شورای امنیت تضمین نشده؟‌ پس چه نیازی به مذاکره مستقیم دارد؟ او تاکید کرده که مذاکره مستقیم با هدف افزودن مواد دیگری به برجام صورت می‌گیرد.

جو بی‌اعتمادی

مذاکرات این دوره نسبت به دوره های گذشته با سختی هایی ظریفی مواجه است. نخست آنکه تجربه مذاکرات گذشته پیش روی مذاکره کنندگان وجود دارد، هر طرف می کوشد تا در این دوره نقایص برجام را به نفع خود برطرف کند تا در پساتوافق با دغدغه کمتری مواجه باشد.

اگر در دور گذشته ایران و آمریکا با نگاه مثبت وارد پروسه مذاکراتی شدند اما الان دیگر چنین وضعیتی بر گفتگوها حاکم نیست چون ایران از عدم پایبندی آمریکا و اروپایی ها به تعهدات شان آگاه است و وقتی هم از آنها تضمین خواسته می شود قبول نمی کنند؛ از طرفی آمریکایی ها می گویند امضای آنها به برجام اعتبار داد اما منافعش را سایر طرف ها بردند. همین جو بی اعتمادی روند مذاکرات را سخت کرده است.

اصل ماجرا

آنچه می تواند گره مذاکرات را باز کند، نه مذاکره مستقیم ایران و آمریکا بلکه تغییر نگاه تیم مذاکره کننده آمریکایی است، با این توضیح که اگر آمریکایی ها برخی موضوعات را بپذیرند نه تنها راه بازگشت آنها به مذاکرات باز می شود بلکه مذاکرات در یک مسیر امیدوارکننده قرار می گیرد.

در قالب مذاکرات کنونی شاید قدری زحمت مذاکرات زیاد باشد که ایران و آمریکا با واسطه مذاکره با هم مذاکره کنند اما در اصل و محتوای گفتگوها اتفاقی نمی افتد. آمریکا باید خیلی شفاف در موضوع لغو تحریم ها و پایبندی به تعهداتش سخن بگوید، واقعا چه تضمینی وجود دارد که دولت بعد از بایدن به این تعهدات پابرجا بماند، همین مسئله مسیر مذاکرات را سخت کرده است.

بیژن مقدم در همین رابطه گفت «آن زمان مذاکره به نتیجه می رسد که آمریکایی ها نگاه های شان را تغییر بدهند، دو طرف تنازل کنند و برای رسیدن به یک توافق خوب به هم نزدیک شوند. این طور نمی شود که آمریکا محکم سر موضع خود بیاستد و انتظار داشته باشد همه تنازل ها از سمت ایران اتفاق بیفتد؛ این معنی ندارد و مذاکره از همین جا بن بست است.»

تهران همواره اعلام کرده از مذاکره مستقیم با آمریکا ابایی ندارد اما اگر شرایطش فراهم شود. آمریکایی ها نیز شرایط مذاکره مستقیم را می دانند و به آنها اعلام شده است.