سایه سنگین جنگ اوکراین بر توافق هسته‌ای بین ایران و آمریکا

بحران اوکراین که مسیرهای جدیدی را در سیاست های بین المللی در زمینه های سیاسی و اقتصادی گشود، موجب تقویت این دیدگاه شد که ایران دیگر تمایلی به بازگشت به توافق هسته ای ندارد. این دیدگاه جریانی است که کلا با مذاکره با غرب درباره برنامه هسته ای مخالف است. 

بحران اوکراین با دو پیامی که فرستاد، موضع کسانی را در ایران تقویت کرد که اشتیاقی به توافق هسته ای ندارند. اقدام واشنگتن به مسدود کردن دارایی های روسیه و جلوگیری از دسترسی مسکو به ذخایر ارزی‌اش در خارج از کشور، در کنار تصمیم های مشابهی که اتحادیه اروپا و انگلیس و ژاپن و دیگر کشورهای غربی اتخاذ کردند، این باور ایرانی ها را تقویت کرد که هرگونه دستاوردی که ممکن است تهران از طریق دادن امتیازات راهبردی مانند امتیاز دادن در پروند هسته ای به دست آورد، دستاوردی شکننده و تضمین نشده است که ممکن است در نخستین اختلاف جدی بعدی با جامعه بین المللی، از بین برود. 

همچنین تهران با دقت واکنش های بین المللی به اقدامات واشنگتن و متحدانش را زیر نظر دارد و شاهد بیشتر آماده شدن کشورهای بزرگ مانند چین و هند برای مقاومت در برابر سلطه غرب بر قوانین اقتصاد بین الملل و به چالش کشیدن این قوانین از طریق پایبند نماندن به آنچه واشنگتن و متحدانش تعیین می کنند، است. ایران گمان می کند می تواند از این رویکرد برای به چالش کشیدن غرب و باز کردن راهی برای خروج از دام تحریم ها بهره برداری کند. 

بنابراین، بیم از دست دادن دستاوردهای شکننده و باور فزاینده تهران به این که جهان در حال تغییر است و فرصت هایی برای فرار از زیر فشارهای آمریکا در حال فراهم شدن است، موجب تقویت این رویکرد در بین مقامات ایرانی شده که حفظ موقعیت فعلی هسته ای بهتر از توافق هسته ای است. 

هرچند ضعف دولت جو بایدن فرصتی برای دستیابی به توافق هسته ای خوب است که برخی ها در تهران آن را دستاوردی برای نظام تلقی می کنند، ولی تندروهای ایدئولوژیک در ایران مذاکره با دولتی ضعیف را فرصتی برای نمایش سیاسی از طریق تندروی و توهین به واشنگتن می دانند. این تندروها همچنین می دانند دو دستگی گسترده در داخل واشنگتن به این معناست که اوضاع سیاسی آمریکا متغیر است و حفظ توافق پس از بایدن هیچ تضمینی ندارد. 

همه این شواهد نشان می دهد بخت بازگشت به توافق هسته ای کاهش یافته است و ایران نیز با نمایش موشکی و افزایش حضور و تقویت جایگاه خود در منطقه از عراق و لبنان و یمن گرفته تا داخل اسرائیل، خود را برای چنین روزی آماده می کند. ایران در شرایط کنونی الگوی کره شمالی را بر الگوی معمر قذافی ترجیح می دهد به این معنا که آنچه به حفظ نظام کمک می کند، حفظ توانایی هسته ای است نه صرف نظر کردن از آن.