اروپا از طرف آمریکا وعده داد؟
روزهای پایانی دور هشتم مذاکرات وین، درست در زمانی که همه‌چیز برای دستیابی به یک توافق خوب آماده بود، زیاده‌خواهی‌های آمریکا در مواجهه با مطالبات ایران فرآیند مذاکرات را وارد بن‌بستی جدی کرد
روزهای پایانی دور هشتم مذاکرات وین، درست در زمانی که همه‌چیز برای دستیابی به یک توافق خوب آماده بود، زیاده‌خواهی‌های آمریکا در مواجهه با مطالبات ایران فرآیند مذاکرات را وارد بن‌بستی جدی کرد. برای خروج از بن‌بست ایجادشده با پیشنهاد جوزف بورل، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا فرآیند مذاکرات هسته‌ای 20 اسفندماه سال گذشته متوقف شد تا طرفین برای مشورت‌گیری بیشتر و گرفتن تصمیمات سیاسی پیرامون موارد اختلافی باقی‌مانده به کشورهای خود بازگردند. توقف در مذاکرات وین تا به امروز ادامه پیدا کرده است اما در این دو ماه، با وجود وقفه ایجاد شده رایزنی‌های دیپماتیک میان طرفین از طریق برخی چهره‌های میانجی مانند انریکه مورا، مذاکره‌کننده ارشد اتحادیه اروپا ادامه داشته است. مورا در آخرین سفر خود سه‌شنبه هفته قبل به تهران آمد تا پیرامون موارد اختلافی باقی‌مانده با مسئولان کشورمان گفت‌وگو کند. وی طی دو روزی که در تهران حضور داشت با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه و علی باقری‌کنی، مذاکره‌کننده ارشد کشورمان دیدار و گفت‌وگو کرد. هنوز جزئیاتی از م‍حتوای این گفت‌وگوها منتشر نشده است اما جوزف بورل، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا در نخستین واکنش نسبت به سفر مورا به تهران، این سفر را مثبت قلمداد کرد و اظهار داشت: «مانع مذاکرات متوقف‌شده پس از گفت‌وگوهای جدید انریکه مورا در تهران برطرف شده است.»
مطابق اظهارات بورل باید در روزهای آتی شاهد از سرگیری گفت‌وگوهای هسته‌ای در وین باشیم. در آستانه آغاز دور جدید مذاکرات به نظر می‌رسد در نتیجه تحولات اخیر جهان موضع ایران در میز مذاکرات هسته‌ای نسبت به دور قبلی تقویت شده است، به نحوی که در شرایط کنونی نیاز کشورهای غربی به احیای برجام بیش از ایران است، سه عامل در این تقویت موضع موثر بوده است که در ادامه به بررسی مختصر آنها خواهیم پرداخت.
بالا رفتن درآمد نفتی ایران
تنش میان اوکراین و روسیه در ماه گذشته در بازارهای جهانی بیشترین تاثیر خود را روی قیمت نفت خام گذاشت به نحوی که در مدت زمان کوتاهی قیمت هر بشکه نفت خام از 80 دلار به 140 دلار رسید. در نتیجه این تغییرات قیمتی درآمدهای نفتی ایران نیز افزایش پیدا کرده است و همین موضوع باعث شده در ماه‌های گذشته نیاز ایران به توافق هسته‌ای برجام نیز کاهش یابد. در همین راستا مطابق آمارهای جهانی مانند گزارش موسسه پترولجستیکس در ماه‌های پایانی سال 1400 با وجود تداوم تحریم‌های سنگین آمریکا ایران توانست میزان فروش نفت خود به بالاترین سطح در سه سال گذشته برساند. در نتیجه این رکورد‌شکنی آن‌گونه که جواد اوجی، وزیر نفت دولت سیزدهم اظهار داشته، درآمد نفتی ایران امروز از زمان قبل از تحریم‌ها نیز فراتر رفته است. از طرفی با فروکش کردن بحران کرونا در سرتاسر جهان واحدهای صنعتی در کشورهای مختلف نیز که در دو سال گذشته تعطیل یا نیمه‌تعطیل شده بودند، کم‌کم دارند فعالیت خود را از سر می‌گیرند، ازسرگیری فعالیت‌های صنعتی نیاز جهانی به نفت را ناافزایش می‌دهد، اما با این وجود عرضه نفت در بازارهای جهانی پاسخگوی تقاضای ایجادشده نیست. یکی از دلایل این عدم توازن کاهش صادرات نفت روسیه به کشورهای اروپایی بعد از آغاز مناقشات نظامی این کشور با اوکراین است که در نتیجه آن شاهد افزایش قیمت نفت خام در ماه‌های گذشته بودیم. کشورهای اروپایی برای غلبه بر شرایط پیش‌آمده مهم‌ترین راهکاری که پیش روی خود دارند افزایش واردات نفت از ایران است، زیرا افزایش واردات نفت از ایران علاوه‌بر اینکه نیاز واحدهای صنعتی کشورهای غربی را برطرف می‌کند باعث متعادل شدن قیمت نفت خام در بازارهای جهانی نیز خواهد شد.
توسعه صنعت هسته‌ای ایران
پیشرفت چشمگیر قدرت هسته‌ای ایران یکی دیگر از مواردی است که باعث تقویت موضع ایران در مذاکرات وین طی ماه‌های گذشته شده است. بعد از اجرایی شدن قانون مجلس موسوم به قانون راهبردی لغو تحریم‌ها توسط دولت ایران با کنار گذاشتن محدودیت‌های برجامی دست به توسعه صنعت هسته‌ای متناسب با نیازهای خود زد، پیشرفت هسته‌ای ایران از جایی که موجب تقویت موضع کشورمان در مذاکرات هسته‌ای می‌شد اتفاقی نبود که مطلوب رژیم‌صهیونیستی و متحدان غربی تندرواش باشد به همین دلیل آنها تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا با انجام عملیات‌های خرابکارانه ضمن آسیب زدن به تاسیسات اتمی ایران فرآیند پیشرفت هسته‌ای کشورمان را نیز متوقف کنند. مهم‌ترین این عملیات‌ها مربوط می‌شود به حمله پهپادی سال گذشته اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای تسای کرج(تاسیساتی که در آن سانتریفیوژهای نسل جدید ایران تولید می‌شد) با وجود چنین حملاتی پیشرفت هسته‌ای ایران نه‌تنها متوقف نشد بلکه میزان غنی‌سازی اورانیوم کشورمان سال گذشته برخلاف تصور غربی‌ها به 60 درصد رسید تا ایران از منظر توسعه هسته‌ای نیز قدرت خود را بر کشورهای غربی در یک سال گذشته دیکته کند. رسیدن ایران به این سطح از توانمندی هسته‌ای با وجود تهدیدها و تحریمی‌هایی که با آن روبه‌رو بوده است باعث شده طرف‌های غربی برای کنترل ایران پیش روی خود چاره‌ای جز احیای برجام نداشته باشند.
جایگاه متزلزل بایدن در آمریکا
سومین عاملی که باعث افزایش نیاز طرف‌های غربی ازجمله آمریکا به احیای برجام می‌شود، جایگاه متزلزل بایدن در ساختار سیاسی آمریکاست. بایدن در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای ۱۷ آبان‌ماه کنگره آمریکا، موقعیت سیاسی خود و حزب دموکرات را بیش از همیشه در خطر می‌داند. تهدیدی که درنهایت می‌تواند متوجه تعداد کرسی‌های دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان و مجلس سنا باشد. درحال حاضر شاخص‌های محبوبیت جو بایدن در میان جامعه آمریکا حال و روز چندان جالبی ندارد و مشکلات متعدد اقتصادی و شکست‌های کم‌سابقه دولت این کشور در عرصه سیاست خارجی نیز در تحت فشار قرار گرفتن دموکرات‌ها درمقابل سناتورهای جمهوری‌خواه کنگره آمریکا اثر مستقیم داشته است. با وجود این موارد است که دولت بایدن بیش از هر زمان خود را نیازمند به نتیجه رسیدن پرونده مذاکرات هسته‌ای با ایران می‌بیند. پرونده‌ای که درصورت به سرانجام رسیدن مذاکرات پیرامون آن در وین، شاید بتواند درصدی از شاخص‌های رو به نزول محبوبیت دولت بایدن را دستخوش تغییراتی کند که درنهایت امید دموکرات‌ها به حفظ کرسی‌های کنگره آمریکا را نیز زنده نگه دارد.
جمع‌بندی
همان‌طور که اشاره کردیم نیازطرف‌های غربی به احیای برجام بیش از ایران است. با این وجود آنها در تلاشند برجام را با دادن حداقلی‌ترین امتیاز به ایران احیا کنند. رسانه مهم‌ترین ابزار در اختیار غربی‌ها برای رسیدن به این هدف است. در همین راستا رسانه‌های وابسته به آمریکا و متحدانش در مدت‌زمانی که مذاکرات هسته‌ای متوقف شده است در تلاشند پافشاری ایران مبنی‌بر خروج سپاه از لیست سازمان‌های تروریستی را تنها عامل اختلافی باقی‌مانده میان طرفین جلوه دهند. این فضاسازی درحالی صورت می‌گیرد که مطابق اظهارات طرف ایرانی و برخی از دیپلمات‌های حاضر در وین آمریکا هنوز حاضر نشده است در زمینه رفع تحریم‌ها و راستی‌آزمایی آن تضمینی کارآمد دهد. به همین جهت مذاکرات هسته‌ای تا به امروز به نتیجه نهایی نرسیده است، بولد کردن نام سپاه به‌عنوان تنها عامل اختلافی باقی‌مانده در مذاکرات وین، برای آمریکایی‌ها بیش از هر چیز جنبه تبلیغاتی سیاسی دارد، آنها می‌خواهند با این کار افکار عمومی جهان به‌ویژه ایران را از سایر موارد اختلافی باقی‌مانده در مسیر احیای برجام منحرف کنند تا از بار مسئولیت خود در رابطه با به نتیجه نرسیدن مذاکرات شانه خالی کنند. آمریکایی‌ها در طراحی رسانه‌ای خود همچنین به دنبال این هستند که با ایجاد دوگانه کاذب معیشت_ سپاه در شرایطی که کشور با مشکلات اقتصادی روبه‌رو است افکار عمومی داخل کشور را، تحت‌تاثیر قرار دهند تا از این طریق با ایجاد فشار روانی بر تیم مذاکره‌کننده ایران آنها را مجاب به پذیرش شرایط غیرعقلانی خود در زمینه احیای برجام بکنند. این درحالی است که حتی اگر ایران از مساله حضور سپاه در لیست سازمان‌های تروریستی چشم‌پوشی کند، مادامی که آمریکا حاضر به پذیرش رفع تمامی تحریم‌های مرتبط با برجام و راستی‌آزمایی آن نشده است بازهم انتفاع ایران از توافق هسته‌ای حداقلی خواهد بود و احیای برجام تاثیری بر اقتصاد ایران و معیشت مردم نخواهد داشت
دیدگاه تان را بنویسید