رییسی به شورای عالی میراث می‌رود

قائم مقام وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از تشکیل شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری با حضور رییس‌جمهور در شهریورماه ۱۴۰۱ خبر داد. جلسه این شورا آخرین بار در سال ۱۳۹۸ تشکیل شده است.

نشست مدیران پایگاه‌های میراث ملی و جهانی از یکشنبه ۲۲ مردادماه به مدت دو روز، به انگیزه تهیه سند افق تحول و ترسیم نقشه راه میراث فرهنگی برگزار شد و حضور مقامات وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فرصتی است تا درباره بحران نیروی متخصص، تنزل ساختار پایگاه‌های ملی و جهانی در سطح استان‌ها، تهدید عرصه و حریم و دخالت برخی مسؤولان در آن، و کمبود اعتبارات طرح دغدغه شود.  

علی دارابی ـ‌ معاون میراث فرهنگی ـ در روز نخست این گردهمایی، ‌سخنان خود را با اعلام موضع وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نسبت به خبرنگاران آغاز کرد و با تاکید بر این‌که در وزارت میراث فرهنگی، شکایتی از خبرنگاری نخواهیم داشت، ‌ گفت: از مدیران میراث فرهنگی و مدیران پایگاه‌ها استدعا دارم تحمل، مدارا و شرح صدر را بالا ببرند. اگر مورد خاصی مربوط به احوالات شخصی بود و نادرست است با ساز و کار دیگری باید برخورد کرد، ‌ اما اگر خبرنگاری در اطلاع‌رسانی و پرسشگری است، انجام وظیفه می‌کند، سیاست وزارتخانه و شخص وزیر این (شکایت) نیست.

او تاکید کرد: نتیجه نشست دو روزه پایگاه‌های میراث باید به تشکیل کارگروهی منجر شود که به آسیب‌شناسی، برنامه‌ریزی و تدوین نقشه راه، بپردازد.

دارابی همچنین از تشکیل شورای عالی میراث فرهنگی با حضور رییس‌جمهور در شهریورماه خبر داد و گفت: صدور مجوز جذب نیروهای متخصص با اولویت پایگاه‌های میراث فرهنگی یکی از موضوعاتی است که در شورا مطرح خواهد شد.

او با اشاره به اعتراض‌هایی که به دستورالعمل استخدامی کارگران پایگاه‌های میراث ملی و جهانی شده است، اظهار کرد: نگاه ما این نیست که پایگاه‌های میراث فرهنگی فربه و گسترده شوند. نگاه ما توسعه فلسفه وجودی پایگاه‌ها و تقدم‌بخشی کیفیت امور است. نیاز داریم پایگاه‌ها صرفا نهادی محصور در دورن حوزه خود نباشد و با نهادها و همه بخش‌ها در استان‌ها و دستگاه‌های دیگر ارتباط داشته باشد. آن‌ها بازوی ارتباطی استانی هستند و باید توانایی، قدرت جذب منابع و ظرفیت‌های جدید را برای حفاظت، مرمت، آموزش و پژوهش داشته باشند.

قائم مقام وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، اضافه کرد: پایگاه‌ها را در ساحتی می‌بینیم که مسائل تشکیلاتی و نیروی انسانی از حوزه آن عبور کرده باشد و دغدغه مدیر و کارشناس آن، ماموریت اصلی در این حوزه باشد. پایگاه‌های میراث آن‌چنان اهمیت دارند که در قانون شرح وظایف وزارت میراث که تقدیم دولت شده تا تصویب شود و بعد به مجلس برود، چند بند آن‌ها اختصاص داده شده است که البته‌ مانع از آسیب‌شناسی نمی‌شود. باید حلقه ارتباطی پایگاه‌ها با مدیران استانی و وزارتخانه را روشن کنیم. وقتی از تفویض اختیار و تمرکز زدایی و حفظ هویت و استقلال سخن می‌گوییم لازم است که به تعامل هم برسیم.

او سپس مروری داشت بر برخی انتظارات از پایگاه‌های میراث ملی و جهانی و گفت: مدیریت پایگاه‌ها از منظر سیاست‌گذاری کلان تابع حوزه ستادی وزارتخانه است و باید ارتباط و پیوند مؤثری با سایر نهادها و استان‌ها داشته باشد، ‌ ارتباط با جوامع محلی را تعریف کنند، نهضت تولید محتوا راه‌اندازی کنند، نسبت کارهای آموزشی و پژوهشی را مشخص کنند و جانشین‌پروری داشته باشند. هویت پژوهشی و مطالعاتی به عنوان مرجع پیدا کنند. همچنین این توقع می‌رود تقویم مناسبت‌ها داشته باشند و از فرصت‌ها برای ایجاد شادی و نشاط استفاده کنند.

دارابی همچنین تهیه سند چشم‌انداز، ‌ برنامه‌های کوتاه، میان و بلند مدت، معرفی و آموزش را از جمله تعهدات و وظایف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در قبال انتظارات از پایگاه‌های میراث ملی و جهانی عنوان کرد و گفت: انتظار می‌رود ساختار تشکیلاتی و چارت پایگاه‌ها منطبق با ماموریت‌ها و وظایف بازتعریف شود.

او با بیان این‌که سعی می‌کنیم بهترین و متخصص‌ترین نیروها را جذب کنیم، سخنان خود در ادامه با این جمله که البته با این حقوقی که در وزارت میراث فرهنگی داده می‌شود...، ‌ ناقص گذاشت و سپس گفت: در ماه دومی که آقای ضرغامی وزارت میراث فرهنگی را تحویل گرفتند نامه‌ای به آقای رییسی ـ رییس‌جمهور ـ نوشتند و گزارش دادند که این وزارت با ماموریت خطیری که در حوزه میراث تمدنی ملت بافرهنگِ ایران دارد باید سرآمد باشد و همه نخبان در صف این وزارتخانه ایستاده باشند اما وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی جزو پایین‌ترین رده‌های دستگاهی در میزان حقوق دریافتی است. تلاش‌هایی برای بهبود این اوضاع شد و گام‌هایی هم برداشته شد.

دارابی اضافه کرد: پس از آن نامه، آقای رییسی به سازمان برنامه و بودجه دستور ویژه دادند که حقوق نیروهای پایگاه میراث ملی و جهانی را که از محل بودجه‌های عمرانی با تاخیرهای چهار پنج‌ماهه پرداخت می‌شد، اصلاح شود. سازمان برنامه و بودجه هم محل پرداخت حقوق این نیروها را در دریف بودجه قرار دارد و از فروردین‌ماه حقوق نیروهای پایگاه‌ها از این محل پرداخت می‌شود و اگر پایگاهی حقوق خود را در موعد مقرر دریافت نکرده است، اعلام کند. این اقدام به نفع همه حوزه‌ها بود. با این گرانی و تاخیر در پرداخت حقوق واقعا شرمنده می‌شدیم.

معاون میراث فرهنگی بیان کرد: ما باید نظام جامع نیروی انسانی را طراحی کنیم و نقشه آینده را مشخص کنیم.

محمدرضا دشتی اردکانی ـ‌ رییس فراکسیون گردشگری و میراث‌فرهنگی مجلس ـ در ادامه این گردهمایی که در ساختمان تاریخی ارگ آزادی محل استقرار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برگزار شد، گفت: خشت خشت میراث‌فرهنگی این کشور باید خط قرمز نظام باشد و همه باید برای حفظ و صیانت آن کمک کنند. من به‌عنوان نماینده مجلس تا پای جانم پای میراث‌فرهنگی خواهم ایستاد.

او همچنین با اشاره به برخی انتظارات مسؤولان استانی و محلی درباره کوچک‌سازی و یا تغییر حریم‌ها و شکایت مردم از محدودیت‌هایی که به میراث فرهنگی ربط می‌دهند، تاکید کرد: دیدگاه برخی مسؤولان درباره میراث‌فرهنگی مناسب نیست و باید آن را تغییر دهیم و افرادی که به دنبال ساخت و ساز در عرصه و حریم هستند باید با اهمیت این عرصه و حرائم آشنا شوند. باید دیدگاه نمایندگان مجلس را هم اصلاح کرد، آن‌ها کانون تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری هستند.

اردکانی همچنین به وضعیت پرداخت حقوق نیروهای پایگاه‌های میراث فرهنگی پرداخت و گفت: ۱۴۰۰ نفر در پایگاه‌ها بلاتکلیف‌اند، آن‌ها به چه انگیزه‌ای می‌خواهند کار کنند. البته در این قضیه دولت باید اقدماتی را انجام دهد و مطمئن باشد اگر بودجه‌ای بخواهند نمایندگان پشت میراث فرهنگی خواهند ایستاد.

او در بخش دیگری از سخنانش به اهمیت درآمد گردشگری و فرش اشاره کرد و گفت: درباره گردشگری چند وزارتخانه تصمیم می‌گیرند، مثلا وقتی وزارت راه درباره دو نرخی کردن بلیت هواپیما تصمیم گرفت، وزارت میراث فرهنگی و گردشگری چه کار می‌خواهند انجام دهد، حتی تصمیم‌گیرنده نبوده است، درحالی‌که آن تصمیم کلیت گردشگری را به چالش خواهد کشید.

رییس فراکسیون گردشگری همچنین به غفلت از درآمد فرش اشاره کرد و افزود: فرش ایرانی در کاخ‌های رؤسای جمهورانی که با ما عناد دارند، ‌ خودنمایی می‌کند، از آن طرف صنعت خودروسازی چهل است فعالیتش را ادامه می‌دهد اما به کجا رسیده است، صدور انقلاب ایران با فرش و گردشگری امکان‌پذیر است. اگر افتخار می‌کنند روی میز رییس‌جمهوری تلفن پاناسونیک است، فرش ایرانی بیش از این‌ها افتخارآفرینی کرده است.

رنج پایگاه‌های میراث از نبود نیروی متخصص

رضا سامه ـ مدیرکل دفتر پایگاه‌های میراث ملی و جهانی ـ نیز گفت: در تمام این سال‌ها با وجود اعتبارات اندک، مدیران پایگاه‌ها کار را به خوبی انجام دادند و تهدیدها را به فرصت تبدیل کردند.

او افزود: افزایش بی‌رویه بدون آمایش و رهاشدن در موجی از ماموریت‌های غیرهدفمند، از جمله آسیب‌هایی است که پایگاه‌ها را تهدید می‌کند، این درحالی است که پایگاه‌ها از کمبود نیروی تخصصی نیز رنج می‌برند.

سامه همچنین تاکید کرد: از آنجایی که تخصصی‌ترین کارها از سوی پایگاه‌ها ارائه می‌شود باید حقوقی را برای پایگاه‌ها در نظر گرفت تا به صورت تخصصی مدیران پایگاه‌ها فعالیت‌های خود را انجام دهند.

رییسی به شورای عالی میراث می‌رود

در نخستین روز این گردهمایی، مدیران پایگاه‌های منظر باستانی ساسانی، سیلک و ویگل، بازار تبریز، بیستون، چغازنبیل و هفت تپه، لوت، خلیج‌فارس و دریای مکران، قنات بلده فردوس، محور ساسانی کرمانشاه ـ قصر شیرین و میدان امام اصفهان به بیان برخی مشکلات به صورت اجمالی پرداختند. هر یک از آن‌ها فرصت داشت در پنج دقیقه دیدگاه‌ها، پیشنهادها و چالش‌ها را مطرح کنند.

در ادامه نیز معاون گردشگری و همچنین معاون توسعه مدیریت و منابع در حوزه ماموریتی مشترک، سخنرانی‌هایی داشتند. این گردهمایی با ارائه گزارش تعداد دیگری از مدیران پایگاه‌های میراث فرهنگی قرار است روز دوشنبه ۲۳ مردادماه ادامه داشته باشد.

علیرضا عسگری چاودری ـ‌مدیر پایگاه جهانی منظر باستانی ساسانی ـ با اشاره به ثبت حدود ۲هزار اثر جهانی و رقابت کشورها در ثبت جهانی آثار بر اهمیت ایجاد زیرساخت‌های لازم در این راستا تاکید کرد.

او همچنین بر ضرورت پیوند پایگاه‌های میراث ملی و جهانی با شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه‌ها تاکید کرد.

تراژدی بازار کاشان و گودین تپه

جواد حسین‌زاده ـ‌مدیر پایگاه ملی سیلک و ویگل ـ با نقد تغییراتی که در انتظار پایگاه‌ها با تفویض اختیار به استان‌ها است، گفت: با این اقدام هر آنچه در دهه هشتاد بنیان گذاشته شده بود دوباره بر باد خواهد رفت؛ ‌ چرا که وظیفه استان‌ها پاسخگویی اجرایی و وظیفه پایگاه‌ها بیشتر پژوهشی است.

او با یادآوری تجربه تفویض اختیار پایگاه‌ها به استان‌ها در دولت‌های نهم و دهم به خاطر نبود ساختار و محتوای مدیریتی، اظهار کرد: در کاشان سه پایگاه نیاسر، سیلک و باغ فین وجود دارد، از آن طرف خانه‌ها و بازار تاریخی کارشان را داریم که زیر نظر اداره کل میراث کاشان مدیریت می‌شود. وضعیت آن‌ها را مقایسه کنید، اگر پایگاه‌ها دوباره بازگشت داشته باشند اتفاقی که در بازار کاشان شاهدیم و با بازار مرده‌ای طرف هستیم را در پایگاه‌ها شاهد خواهیم کرد.

حسن اسمعیلی سنگری ـ مدیر پایگاه جهانی بازار تبریز ـ نیز هشدار داد که پایگاه‌ها درحال تخلیه از نیروهای متخصص هستند و در ادامه برخی مشکلات پایگاه‌ها، از جمله نبود چارت سازمانی و بلاتکلیفی مدیران و پرسنل شاغل، نبود ردیف بودجه مستقل، جذب نشدن نیروهای کارآمد جدید، پیمانی شدن بیشتر پروژه‌ها، نبود پیوست مالی برای قوانین مصوب، تخصیص اعتبارات در فصل نادرست و درنظر نگرفتن اعتبار برای تامین پرسنل و تصمیم‌های غیرمنتظره در سفرهای استانی که مقاومت پایگاه‌ها را در برابر برخی خواسته‌ها در هم می‌شکند و نبود راهکار قانونی برای کسب درآمد، را برشمرد.

او همچنین پیشنهاد داد که پایگاه‌ها درجه‌بندی، مدیران برتر انتخاب و سفرهای آموزشی برقرار شود و الزامی هم برای همکاری فرماندهان یگان حفاظت تعیین شود.

رییسی به شورای عالی میراث می‌رود

صامت اجرایی ـ مدیر پایگاه جهانی بیستون ـ‌ در بیان نقش و اهمیت وجود پایگاه‌ها در حفظ میراث فرهنگی، ‌ وضعیت دو تپه سلیک و گودین تپه (از توابع شهرستان کنگاور، در استان کرمانشاه) را مقایسه کرد و افزود: برای سیلک یک پایگاه کوچک و حتی مریض با توجه به مشکلاتی که داشت، ایجاد کردند، اما امروز سیلک فضایی برای مطالعه و معرفی دارد و ظرفیت‌های پژوهشی آن افزایش یافته و نه تنها به گردشگران خدمات می‌دهد، محلی برای رشد و حفظ صنایع دستی شده است، اما گودین تپه چه سرانجامی پیدا کرده است، در کنار آن جاده کشیده‌اند، پمپ بنزین و قبرستان ساخته‌اند و خاک تپه را هم برداشت می‌کنند.

عاطفه رشنویی ـ‌مدیر پایگاه جهانی چغازنبیل و پایگاه ملی هفت‌تپه ـ درباره ضرورت توجه نمایندگان مجلس به عرصه و حریم میراث فرهنگی سخن گفت و افزود: دیده شده گاهی نمایندگان مجلس طرح‌های توسعه‌ایی تعریف کرده‌اند که در تقابل با ضوابط نگهداری عرصه و حریم بوده است و به دلیل همین ناآگاهی، میراث فرهنگی و مردم در تقابل یکدیگر قرار گرفته‌اند.

او تاکید کرد: عرصه و حریم، خطوط تخصصی هستند که ورای احساسات قومیت‌ها و جمعیت روی نقشه تعیین شده است و چیزی نیست که براساس سلیقه، آن خطوط را بتوان جابه‌جا کرد.

مهران مقصودی ـ مدیر پایگاه جهانی بیابان لوت ـ‌ نیز درباره خلاء طرح جامع گردشگری در پایگاه‌های میراث ملی و جهانی سخن گفت که مدیریت گردشگری و برنامه‌ریزی برای زیرساخت در پایگاه‌ها را به چالش کشیده است.