تغییر لحن غربی‌ها؛ تاکتیکی برای چانه‌زنی
در شرایطی که همه طرف‌های حاضر در گفت‌وگوهای برجامی در انتظار واکنش واشنگتن به متن پیشنهادی ایران و همچنین پاسخ ایران به این پیش‌نویس هستند، مقام‌های کاخ‌سفید همچنان با تناقض‌گویی‌های مداوم، چشم‌انداز دستیابی به توافق را در هاله‌ای از ابهام قرار داده‌اند.
مقام‌های آمریکایی در روزهای اخیر مستمرا اعلام کرده‌اند که درحال بررسی جمع‌بندی ایران از متن پیش‌نویس هستند. در چنین شرایطی هم بود که یک مقام آمریکایی در گفت‌وگو با شبکه خبری سی. ان. ان با بیان اینکه «به حصول توافق در وین نزدیک‌تر شده‌ایم»، تأکید کرد که «پیشرفت مذاکرات از این نقطه به بعد ممکن است کند باشد.» وی همچنین نتیجه بررسی‌ها را همچنان «نامشخص» دانست و دلیل این موضوع را هم باقی بودن «برخی شکاف‌ها» عنوان کرد؛ موضوعی که نشان می‌دهد با وجود ارزیابی‌های مثبت اولیه، مواضع متناقض طرف آمریکایی ادامه دارد و به‌نظر می‌رسد واشنگتن از تصمیم‌گیری در این زمینه ناتوان است.
ادامه فضاسازی‌های برجامی
این درحالی است که فضاسازی‌ها علیه روند توافق در واشنگتن ادامه دارد؛ از یک‌سو فشار جمهوری‌خواهان مخالف برجام بر دولت بایدن افزایش یافته و ازسوی دیگر مواضع سردرگم مقام‌های آمریکایی در قبال گفت‌وگوهای برجامی، از بی‌عملی آنان در قبال روند توافق حکایت دارد؛ برهمین اساس هم هست که آنها با بیان این موضع دوپهلو و مبهم که «بایدن تنها توافقی را تأیید خواهد کرد که منافع ملی ما را تأمین کند» می‌کوشند از موضع‌گیری شفاف در این زمینه خودداری کنند.
در این میان جمهوری‌خواهان آمریکایی نیز همنوا با صهیونیست‌ها در حال کارشکنی در روند مذاکرات هستند و دولت بایدن را به‌دلیل آنچه «ارائه امتیاز به ایران» می‌دانند، تحت‌فشار قرار داده‌اند. جیم ریش، سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی در این زمینه در روزهای اخیر در یک رشته توییت ادعاهایی را مطرح کرد و نوشت: «ایران به‌دنبال دریافت تضمین‌های برجامی از دولت بایدن است تا نظارت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را تمام کرده، از فعالیت شرکت‌های غربی در ایران حفاظت کند و به ایران اجازه دهد تا در صورت خروج دولت بعدی از توافق، برنامه تسلیحات هسته‌ای خود را تسریع کند.» وی در ادامه مدعی شد: «این درخواست‌ها ازسوی ایران باج‌خواهی هستند. این در تاریخ به‌عنوان یکی از شکست‌های بزرگ سیاست‌خارجی بایدن ثبت خواهد شد و در کنار خروج فاجعه‌بار از افغانستان جای خواهد گرفت. حتی لازم نیست اشاره کنم که این توافق امنیت شرکا و آمریکایی‌ها را در منطقه به خطر خواهد انداخت.»
ریش ادامه داده‌است: «ایران به نقشه خود برای ترور مقام‌های پیشین آمریکایی ادامه می‌دهد، روسیه را با پهپاد برای حمله به اوکراین مجهز کرده، نظارت‌های آژانس اتمی را مختل می‌کند، به جهاد اسلامی فلسطین برای حمله به اسرائیل کمک ارائه می‌دهد و به نیروها و دیپلمات‌هایمان حمله می‌کند. رفع تحریم‌های برجامی بایدن تنها تروریسم ایران را افزایش می‌دهد.»
طرح چنین ادعاهایی ازسوی سناتور جمهوری‌خواه، شورای امنیت ملی آمریکا را به واکنش واداشت و حساب توییتری این شورا چنین ادعاهایی را «عاری از حقیقت» دانست و تأکید کرد دولت آمریکا چنین شرایطی را در جریان مذاکرات نمی‌پذیرد. درچنین شرایطی شبکه «اسکای‌نیوز» هم به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی، گزارش‌های منتشر شده مبنی بر پذیرش درخواست‌های ایران و دادن امتیاز به این کشور را برای بازگشت به توافق هسته‌ای «کاملا نادرست» دانست.
یک اقدام خصمانه دیگر
علاوه‌بر این دیروز اعلام شد گروهی از قانونگذاران آمریکایی طرحی را برای دائمی کردن یکی از قانون‌های تحریمی علیه ایران ارائه کرده‌اند؛ طرحی که ازسوی تیم اسکات، ماگی هاسان و بیل هاگرتی، نمایندگان مجلس سنای آمریکا در قالب طرحی موسوم به «مستحکم کردن قانون تحریم‌های ایران(آیسا)» ارائه شده‌است.
ارائه‌دهندگان این طرح قصد دارند با تصویب آن، «قانون تحریم‌های ایران» که به «داماتو» هم شهرت دارد و به رئیس‌جمهور ایالات‌متحده اجازه اعمال تحریم‌های ثانویه علیه بخش انرژی ایران را می‌دهد، دائمی کنند تا به‌عنوان اهرم فشاری علیه جمهوری‌اسلامی همواره مورد استفاده قرار گیرد.
اسکات درباره این طرح گفته است که «تحریم‌های آمریکا یک بازدارنده ضروری ضد این رژیم خطرناک و بی‌ثبات است و به همین دلیل است که طرح من به‌دنبال آن است تا تحریم‌ها علیه ایران را دائمی کند.» سناتور هاسان نیز دراین باره عنوان کرده‌است که «ایران مکررا اقدام‌های بی‌ثبات‌کننده‌ای در خاورمیانه انجام داده‌است و این طرح 2 حزبی اطمینان حاصل می‌کند که ما تحریم‌ها علیه ایران را ادامه خواهیم داد.»
اقدام‌های خصمانه آمریکایی‌ها در قبال گفت‌وگوهای برجامی نشان می‌دهد نقش گروه‌ها و لابی‌های داخلی این کشور در زمینه تشدید قوانین تحریمی علیه جمهوری‌اسلامی گسترده و فراتر از آن‌چیزی است که بتوان آنها را در تأثیرگذاری منفی بر روند مذاکرات وین نادیده گرفت.
قهرمانپور، کارشناس‌ارشد مسائل بین‌الملل تشریح کرد
راهبرد آمریکا برای امتیازگیری برجامی
در روزهای اخیر شاهد تغییر لحن طرف‌های غربی در ارزیابی پاسخ ایران به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا بوده‌ایم. در نخستین ساعت‌ها پس از ارسال پاسخ ایران، طرف‌های غربی و به‌ویژه اروپایی‌ها بر این نکته تأکید می‌کردند که جمع‌بندی ایران «مثبت» و «سازنده» بوده و می‌تواند بستر مناسب برای دستیابی به توافق مثبت را فراهم آورد.
در یکی، دو روز گذشته اما به‌نظر می‌رسد شاهد تغییر لحن طرف‌های مقابل بوده‌ایم که برخی تحلیلگران معتقدند بیش‌از هرچیز تحت‌تأثیر مواضع مبهم و دوپهلوی آمریکایی‌ها بوده‌است. با توجه به همین موضوع هم بود که شاهد بودیم فضای رسانه‌ای غرب به‌نقل از مقام‌های اروپایی و آمریکایی بر این موضوع متمرکز شد که «موفقیت در مذاکرات به انعطاف ایران بستگی دارد» یا اینکه «آمریکا امتیازی به ایران نداده است.» یک کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل وضعیت کنونی حاکم بر مذاکرات برجامی را نوعی «تعلیق» ارزیابی کرد و گفت: پس‌از اینکه جمهوری‌اسلامی براساس بحث‌های صورت گرفته در ساختارهای داخلی، جمع‌بندی خود را به‌طرف مقابل اعلام کرد، آمریکایی‌ها عنوان کردند که درحال بررسی پاسخ ایران هستند و تا این لحظه هم مواضع شفافی دراین زمینه اتخاذ نکرده‌اند. درواقع می‌توان این‌گونه تعبیر کرد که پاسخ آنها نه «بله» است و نه «خیر».
رحمان قهرمانپور افزود: معتقدم تعلل در اعلام نتیجه بررسی‌ها و پاسخ دادن به جمع‌بندی ایران، نوعی تاکتیک مذاکراتی ازسوی آمریکایی‌هاست که قصد دارند از این طریق این‌گونه به افکارعمومی خود القا کنند که توپ گفت‌وگوها در زمین جمهوری‌اسلامی است. طرف آمریکایی می‌خواهد این‌گونه وانمود کند که در رایزنی‌های برجامی، ایران امتیاز بیشتری داده و آمریکا از مواضع خود کوتاه نیامده است.
وی با بیان اینکه وضعیت تعلیق کنونی در مذاکرات که توجه بسیاری را در افکارعمومی به‌خود جلب کرده، یک تاکتیک مذاکراتی است، عنوان کرد: باید منتظر بود و دید که در روزهای آینده آمریکایی‌ها چه پاسخی به مطالبات طرف ایرانی می‌دهند؛ آن‌وقت واقع‌بینانه‌تر می‌توان درباره چشم‌انداز توافق اظهارنظر کرد.
قهرمانپور ادامه داد: آنچه احتمالا رخ خواهد داد، برگزاری دور جدیدی از مذاکرات خواهد بود که در روزهای پیش‌رو محقق خواهد شد تا طرفین درباره آخرین جمع‌بندی‌های خود مذاکره کنند؛ مذاکراتی که به‌نظر می‌رسد چندان دور نخواهد بود و انتظار می‌رود به‌زودی شاهد ازسرگیری گفت‌وگوها در وین باشیم.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به زمان احتمالی برگزاری دور جدید مذاکرات گفت: آنچه در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد، برگزاری اجلاس فصلی شورای‌حکام آژانس بین‌المللی انرژی‌اتمی در ماه سپتامبر (شهریور) است. موضوع این است که همه طرف‌ها تلاش می‌کنند قبل از برگزاری این نشست فصلی، موضوع مذاکرات را فیصله بدهند. به‌نظر من حداکثر تا 3،2 هفته آینده شاهد تعیین تکلیف مذاکرات خواهیم بود. البته اینکه زودتر از اینها چشم‌انداز گفت‌وگوها مشخص شود، چندان دور از ذهن نیست.
تغییر لحن غربی‌ها؟
قهرمانپور همچنین با اشاره به تغییر لحن طرف‌های مقابل نسبت به روند رایزنی‌ها در روزهای اخیر ادامه داد: به‌نظر می‌رسد این مسئله بیش از هرچیز رویکردی باشد که در روزهای اخیر بیشتر در رسانه‌ها مطرح شده تا اینکه واقعا تغییر راهبردی در طرف‌های حاضر در گفت‌وگوها به‌وجود آمده باشد.
وی افزود: همانطور که اشاره کردم، گمانه اصلی این است که تغییر لحن طرف‌های غربی در روزهای اخیر از «موضع مثبت نسبت به پاسخ ایران» تا «ضرورت انعطاف بیشتر جمهوری‌اسلامی در مذاکرات»، بیش‌از هر چیز تاکتیکی برای افزایش قدرت چانه‌زنی آنها و تلاش برای کسب امتیازهای بیشتر باشد. این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: طرف‌های مقابل و به‌ویژه اروپایی‌ها تا قبل از ارسال پاسخ ایران، اعلام می‌کردند خواسته‌های جمهوری‌اسلامی موضوعی نیست که نتوان برآورده کرد، اما بعد از آن، شاهد تغییر لحن آنها بودیم. اینکه چنین تغییر لحنی ناشی از تغییر رویکرد است یا جنبه چانه‌زنی مذاکراتی دارد، موضوعی است که اکنون دقیقا نمی‌توان اظهارنظر کرد، اما همچنان بر این گمانم که این رویکرد، جنبه رسانه‌ای دارد.
قهرمانپور خاطرنشان کرد: در این زمینه باید در انتظار تعیین‌تکلیف دور جدید گفت‌وگوها ماند؛ اگر دور تازه‌ای از مذاکرات در کار باشد، می‌توان گفت همه‌چیز در مسیر توافق قرار دارد، اما درصورتی که شاهد برگزاری نشستی نباشیم، باید گفت که طرف‌های حاضر در مذاکرات «تغییر موضع» داده‌اند.
اختلاف برجامی واشنگتن و تل‌آویو
وی همچنین درباره فضاسازی‌های اخیر جمهوری‌خواهان و صهیونیست‌ها پیرامون روند مذاکرات گفت: اختلاف دولت کنونی آمریکا با مقام‌های رژیم صهیونیستی برسر موضوع برجام و مذاکره با ایران غیرعلنی نیست و بارها در این زمینه صحبت شده و صهیونیست‌ها در این حوزه از رویکرد واشنگتن انتقاد کرده‌اند.
قهرمانپور افزود: صهیونیست‌ها از ابتدا با مذاکرات برجامی مخالف بودند و همه تلاش خود را هم برای کارشکنی در این زمینه به‌کار گرفتند. این درحالی است که مقام‌های آمریکایی، از وزیر امورخارجه گرفته تا رئیس سی. آی. ای بارها صراحتا اعلام کرده‌اند که در این زمینه با تل‌آویو اختلاف‌نظر دارند.
وی درباره دلایل این اختلاف‌نظر تأکید کرد: این موضوع در حوزه‌های مختلفی قابل بررسی است، اما مهم‌ترین نکته این است که صهیونیست‌ها معتقدند روش دیپلماسی با ایران جوابگو نیست، اما آمریکایی‌ها چنین گزاره‌ای را نمی‌پذیرند. از سوی دیگر تل‌آویو خواستار برخورد سخت‌تری با تهران است، اما واشنگتن زیربار تبعات آن نمی‌رود. قهرمانپور اضافه کرد: با وجود اینکه موضوع‌های پیش‌گفته بخشی از راهبرد محوری رژیم صهیونیستی در قبال جمهوری‌اسلامی است، اما در شرایط کنونی به‌نظر چندان بر روند مذاکرات برجامی تأثیرگذار نخواهد بود. آنچه از شواهد امر برمی‌آید، این است که در وضعیت فعلی لابی‌های صهیونیستی قادر نخواهند بود بر رویکردهای مذاکراتی دولت بایدن تأثیر منفی ملموسی برجا بگذارند و زمینه‌ساز تغییر مسیر واشنگتن در این حوزه شوند. این درحالی است که تل‌آویو قطعا رویکرد تشدید فعالیت‌های تخریبی در این عرصه را پیگیری خواهدکرد. | منبع: روزنامه همشهری
دیدگاه تان را بنویسید