چرا «بایدن» پاسخ ایران را نمی‌دهد؟
حالا دیگر توپ در زمین ایالات متحده آمریکا است و اتحادیه اروپا و ایران منتظر پاسخ کاخ سفید به پیشنهادات نهایی اروپا برای توافق هسته‌ای هستند. اما با وجود اینکه قرار بر این بود تا پایان هفته گذشته دولت آمریکا جمع بندی و نظر خود را اعلام کند، در اواخر روز پنجشنبه ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه این کشور اعلام کرد که بررسی نظرات ایران هنوز ادامه دارد. با بروز این تاخیر آرام آرام این شائبه مطرح شد که به احتمال زیاد کاخ سفید با نظرات ایران موفقت نخواهد کرد و توافق صورت نمی گیرد.
برخی تحلیلگران که چنین احتمالی را مطرح می کنند مبنایشان اظهارات سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا است که گفته بود: «ما از همان ابتدا رویکردی سنجیده و اصولی برای این مذاکرات اتخاذ کرده‌ایم. اگر ایران آماده پایبندی به تعهداتش ذیل توافق 2015 است، ما نیز آماده انجام همین کار هستیم. ما نظرات ایران در مورد متن نهایی پیشنهادی را از طریق اتحادیه اروپا دریافت کرده‌ایم و در حال بررسی آنها هستیم. ارتباط ما با اتحادیه اروپا خصوصی است. ما در طول این فرآیند به طور منظم با آنها در تماس بوده ایم.» آنها بر این باورند که هر زمان که این پیام ارسال می‌شود، پاسخ ایالات متحده بعید به نظر می‌رسد که «بله قطعی» باشد و احتمالا پاسخ امریکا یک نه یا یک چیز میانی خواهد بود.
در این میان با وجود اینکه هنوز مشخص نیست پیشنهاد اروپا به ایران و آمریکا چه مفادی دارد و هیچ اطلاعاتی در این باره منتشر نشده است. اما اخیرا شبکه الجزیره به نقل از یک منبع آگاه، مدعی شده است که پیش نویس اروپا برای احیای برجام شامل ۴ مرحله و دو دوره زمانی ۶۰ روزه است و اولین روز بعد از امضای توافق تحریم‌های ۱۷ بانک و ۱۵۰ موسسه اقتصادی رفع می‌شود. از روز اول اجرای توافق، تهران به تدریج گام‌های هسته‌ای خود را به عقب بر می‌گرداند و به محض اجرای توافق ۷ میلیارد دلار پول بلوکه شده ایران در کره جنوبی، آزاد می‌شود. ایران پس از احیای برجام ظرف ۱۲۰ روز، ۵۰ میلیون بشکه نفت عنوان بخشی از مکانیزم راستی آزمایی صادر خواهد کرد و ۱۲۰ روز پس از امضای توافق ایران میتواند روزانه ۲.۵ میلیون بشکه نفت صادر کند. نکته جالب توجه این است که الجزیره مدعی شده که در متن پیشنهادی آمده که واشنگتن در صورت خروج مجدد از برجام، باید غرامت مالی بپردازد.
در همین خصوص حشمت الله فلاحت پیشه عضو سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی طی گفتگو با فرارو عنوان کرد: «به عقیده من ایران و آمریکا مسائل اساسی میان خودشان را حل کرده‌اند و الان صرفا یکسری مسائل اجرایی مطرح است. ضمن اینکه هر دو طرف می‌دانند که اگر زودتر توافق را امضا می‌کردند، همین زمان تضمین مناسبی برای ادامه آن بود. از طرف دیگر به نظر می‌رسد که عزم سیاسی در هر دو طرف شکل گرفته است و بر سر دو اصل مهم به توافق رسیده اند (البته برجام بندهای متعددی دارد اما سه بند اساسی دارد) یعنی یک قسمت تعهدات ایران، قسمت دیگر تعهدات آمریکا و باقی کشورها و بخش آخر مسئله اجرای توافق است. بنابراین طرفین در دو بخش اول به توافق‌های لازم دست پیدا کرده‌اند تنها بخش نحوه و شرایط اجرا باقی مانده است و از آنجا که این بخش بسیار حائز اهمیت است، هر دو طرف برای توافق در این خصوص نیاز دارند با فضای داخلی کشورشان کنار بیایند. به عنوان مثال در داخل ایران، وزارت امور خارجه در حال برگزاری جلسات متعدد با مجلس و شورای امنیت ملی و باقی نهادهای مربوطه است و در ایالات متحده به دلیل اینکه در آستانه انتخابات کنگره قرار دارند، دو حزب سعی دارند در شرایط مساعدتری نسبت به دیگری قرار گیرند و مذاکرات هسته‌ای برای آنها بسیار مهم است»
فلاحت پیشه تاکید کرد: «به طور کلی توافق‌ها میان آمریکا و ایران به صورت رسمی انجام شده است و آنچه الان در جریان است صرفا دیپلماسی عمومی است. به عبارت ساده تر الان هر دو طرف مشغول این هستند که گزارش های توافق را به گونه ای ارائه دهند که چالش‌های داخلی کشورشان به حداقل برسد.»
عضو سابق کمیسیون امنیت ملی در پاسخ به این سوال که آیا در صورت صحت، غرامت مالی ضمانت کافی برای اجرای این توافق محسوب می‌شود یا خیر؟ گفت: «هنوز مشخص نیست این ادعا صحت داشته باشد یا نه اما باید توجه داشته باشید که هر دو کشور اهرم‌های فشار خودشان را دارند. ایران دستاورهای هسته ای یعنی سوخت و تاسیسات دارد و ایالات متحده نیز تحریم ها را در اختیار دارد. یعنی در صورت بروز مشکل آمریکا میتواند مجدد تحریم ها را برگرداند و ایران نیز قابلیت هسته‌ای خود را از سر می‌گیرد. اما به این نکته توجه داشته باشید که اگر توافق اجرا شود با توجه به فواید و دستاوردهایی که برای دو طرف دارد، قطعا خلف وعده ای رخ نخواهد داد.»
این نماینده سابق مجلس تصریح کرد: «زیرا از یک طرف ایران بعد توافق می تواند در هر مرحله 30 تا 50 میلیارد دلار درآمد داشته باشد و آمریکا نیز نگرانی هایش از ایران کاهش پیدا می کند و به نوعی با توجه به چالش‌های متعدد جهانی که این روزها با آن دست به گریبان است، یکی از چالش های خود را حل و فصل می‌کند. نباید این نکته را فراموش کرد که وضعیت کنونی جهان باعث شده است که ایالات متحده در بخش های متعدد جغرافیایی دچار مشکل و بحران شود. نکته مهم این است که الان شرایط دنیا با زمان ترامپ تغییر کرده این تحول باعث شده است که ایران تا حدود زیادی از دستور کار آمریکا خارج شود. لذا به قطع آنها از این مسئله استقبال می کنند که بتوانند نگرانی ها و مشکلاتشان با ایران را به حداقل برسانند. از طرف دیگر اگر این روند ادامه پیدا کند و آرام آرام شرکت های خارجی به ایران بازگردند و شرایط کشور بهبود پیدا کند، احتمال خروج ایران از توافق به طور کامل از بین می رود.»
فلاحت پیشه در پایان تاکید کرد: «حضور شرکت ها در ایران فواید بسیاری برای اقتصاد کشور دارد. ما در دوره قبل بیشترین آسیب را در همین حوزه قراردادهای برهم خورده بود. ایران بعد از اینکه آمریکا از برجام خارج شد، صرفا در همین بخش بیش از 70 میلیارد یورو ضرر کرد. در مجموع به عقیده من با توجه به اینکه هر دو طرف از توافق سود می‌برند، بسیار احتمالش کم است که تصمیم به خروج از برجام بگیرند. تنها کافی است که فواید این توافق را تجربه کنند. لذا من فکر میکنم که ایران و آمریکا مجبور هستند که در این برهه زمانی به یکدیگر اعتماد کنند. زیرا هیچ راه دیگری ندارند و به قدر کافی زمان هم از دست داده‌اند که البته ایران بیشتر متضرر شده است. در مجموع به عقیده من به طور کلی در توافق های سیاسی ضمانت اجرا، صرفا فواید آن است. لذا حتی اگر در توافق مسئله غرامت مالی مورد توجه قرار بگیرد باز هم تضمینی برای اجرای برجام نخواهد بود.»
دیدگاه تان را بنویسید