احیای برجام در گروی تصمیم کنگره آمریکاست؟

سه دلیل قوی برای حمایت کنگره از احیای توافق هسته ای با ایران وجود دارد: این معامله قبلا کار می کرد و می تواند دوباره کار کند؛ جایگزینی وجود ندارد؛ توافق ایران در میان رای دهندگان آمریکایی محبوبیت دارد.

وزارت امور خارجه دو روز پیش از ارسال پاسخ ایران در مورد نظرات آمریکا در ارتباط با متن پیش‌نویس توافق احتمالی احیای برجام خبر داد، اما یک سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده و چند مقام غربی در ارزیابی اولیه خود این پاسخ را غیرسازنده خواندند.

دولت آمریکا که در سال ۲۰۱۸ توافق هسته ای را زیر پا گذاشته و به طور یکجانبه از خارج شده در حالی مدعی پاسخ غیرسازنده از جانب ایران است که هیچ دلیل موجهی برای آن ارائه نداده و با فرار از مسئولیت های خود بار دیگر بازی تقصیر را در پیش گرفته است. با این حال پیشرفت های اخیر در روند مذاکرات امیدها را برای احیای توافق دوچندان کرده و بهره مندی ایران از مزایای اقتصادی توافق به عنوان مهمترین عامل برای حصول این توافق امری ضروری و مساله ای اجتناب ناپذیر برای طرف آمریکایی است. مساله ای که به نوشته پولتیکو سبب شده تا احتمالا نهایی شدن توافق تا پس از انتخابات میاندوره‌ای کنگره آمریکا به طول بینجامد.

با این حال کشورهای غربی امیدوار هستند که با حصول توافق و روانه شدن نفت ایران به بازار شاهد کاهش قیمت ها در حوزه انرژی باشند. بلومبرگ در همین راستا نوشت که این گفتگوها امیدهایی را در برخی کشورها برانگیخته است چرا که توافق ضمن داشتن این اثر مثبت بر بازار انرژی می تواند تورم را در کشورهایی که با کمبود انرژی مواجه هستند مهار کند. از یک طرف تورمی که می تواند به سرعت رشد کرده و از سوی دیگر میلیون ها بشکه نفتی که از سوی ایران می تواند چاره گر این معضل باشد.

پایگاه بیزینس اینسایدر نیز با اشاره به اینکه ایران و آمریکا پس از یک سال گفتگو به احیای توافق نزدیک هستند نوشت: اگر واشنگتن و تهران در این امر موفق شوند، آینده توافق کاملاً در دست کنگره خواهد بود. اما حتی اگر توافقی انجام شود، تا زمانی که کنگره که ۳۰ روز فرصت دارد آن را بررسی کند، نمی‌توان آن را اجرا کرد. سه دلیل قوی برای حمایت کنگره از توافق ایران وجود دارد:

این توافق قبلا کار می کرد و می تواند دوباره کار کند: این توافق به خوبی کار می کرد تا اینکه دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا، به دلایل سیاسی داخلی، بی پروا آن را در سال ۲۰۱۸ رها کرد. تهران تا زمانی که ایالات متحده از آن خارج نشد، به توافق پایبند بود.

جایگزینی وجود ندارد: بایدن در سفر اخیر خود به خاورمیانه گفت که از نیروی نظامی "به عنوان آخرین راه حل" برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای استفاده خواهد کرد. اما اگر توافق مجدد با ایران شکست بخورد، احتمال جنگ بسیار بیشتر می شود - و یک فاجعه خواهد بود.

بیزینس اینسایدر نوشت: جنگ ایالات متحده در عراق صدها هزار کشته، تریلیون ها دلار هزینه داشت، کل منطقه را بی ثبات کرد و اکنون به طور گسترده به عنوان یک اشتباه تاریخی شناخته می شود. برای مقایسه، جمعیت ایران دو برابر عراق است و ارتش آن تقریباً سه برابر بیشتر است. ایران همچنین دسترسی به خلیج فارس را کنترل می کند. مسدود کردن تنگه هرمز می تواند عرضه جهانی نفت را تا ۳۰ درصد کاهش دهد. در همین راستا همانطور که رابرت گیتس، وزیر دفاع سابق آمریکا می گوید: "اگر فکر می کنید جنگ در عراق سخت بود، به نظر من حمله به ایران یک فاجعه خواهد بود." در میان جنگ در اوکراین، تورم جهانی و تنش با چین، آخرین چیزی که ما نیاز داریم یک بحران بین‌المللی دیگر است.

توافق ایران در میان رای دهندگان محبوبیت دارد: نظرسنجی‌های اخیر نشان می‌دهد که رای‌دهندگان نگران چشم‌انداز ایران هسته‌ای هستند و به احتمال زیاد از اعضای کنگره که دیپلماسی را بر جنگ ترجیح می‌دهند، حمایت می‌کنند. نزدیک به نیمی (۴۵ درصد) از رأی دهندگان احتمالی می گویند که به «احتمال بیشتر» به نامزدی رای می دهند که از توافق هسته ای مجدد با ایران حمایت کند.

رأی دهندگان اکثراً طرفدار دیپلماسی به جای اقدام نظامی در خطوط حزبی هستند: ۸۳ درصد از دموکرات ها، ۷۹ درصد از مستقل ها و ۷۲ درصد از جمهوری خواهان موافق هستند که ایالات متحده باید بر دیپلماسی برای پایان دادن به برنامه هسته ای ایران تمرکز کند.

بیزینس اینسایدر در پایان نوشت: کنار گذاشتن توافق با ایران در سال ۲۰۱۸ یک خطای غم انگیز بود. ما می دانیم که این معامله قبلا کارساز بوده است. با توجه به پیامدهای فاجعه بار احتمالی جنگ دیگری در خاورمیانه، و حمایت عمومی قوی از دیپلماسی، اعضای کنگره دلایل زیادی برای حمایت از یک توافق دوباره دارند. توافق هسته ای ایران همچنان سیاست خوب و سیاست خوبی است و سزاوار حمایت کامل کنگره است.

با در نظر گرفتن این عوامل هنوز مسیر برای رفع اختلافات اندک به منظور رسیدن به ایستگاه آخر یعنی امضای توافق ادامه دارد؛  مسیری که در هفته های اخیر با حل برخی از مسائل باقی مانده وضعیت گفتگوها را به این مرحله حساس رساند. آنگونه که آرون دیوید میلر مشاور اسبق وزارت خارجه آمریکا در سی ان ان می نویسد دور شدن از میز مذاکره بر وجهه و اعتبار آمریکا تأثیرگذار خواهد بود. وی همچنین افزود که مذاکرات به یک بازی سیاسی _ دیپلماتیک تبدیل شده و این که کدام طرف برای پایان دادن به مذاکرات پیش قدم می شود جزئی از محاسبات هر دولت است.