«مثلث‌آنلاین» در گزارشی تحلیلی بررسی می‌کند:
عربستان در کجای معادلات چین قرار دارد؟
عربستان و چین، بیانیه‌ای مشترک صادر کردند که در بخشی از آن به نام ایران اشاره شده است بود و امضای چین پای اظهارنظرهای انتقادی عربستان از تهران مورد توجه قرار گرفته است.
گروه سیاست مثلث‌آنلاین: سفر شی جین‌پینگ به عربستان سعودی، روز جمعه با حضور او در دو نشست سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس و نشست سران کشورهای عربی پایان یافت. شی جین‌پینگ در این سفر ضمن دیدار با سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی با سران دیگر کشورهای عربی هم به صورت دوجانبه دیدار و گفت‌وگو کرد. روز پنجشنبه، شی در دومین روز سفر خود به عربستان سعودی در کاخ یمامه «توافق جامع همکاری راهبردی چین و عربستان سعودی» را با سلمان بن عبدالعزیز پادشاه سعودی امضا کرد. رییس‌جمهور چین امضای این سند را «آغاز عصر جدید» در روابط دو کشور توصیف کرد. سعودی‌ها استقبال چشمگیری از سفر شی به ریاض انجام دادند. هواپیمای شی جین‌پینگ هنگام ورود به حریم هوایی عربستان توسط جت‌های نیروی هوایی عربستان اسکورت شد. در فرودگاه ریاض اعضای ارشد سلطنتی سعودی شاهزاده فیصل بن بندر بن عبدالعزیز، امیر منطقه ریاض همچنین شاهزاده فیصل بن فرحان بن عبدالله، وزیر خارجه عربستان با وی دیدار کردند و ۲۱ گلوله توپ در استقبال از او شلیک شد. در کاخ یمامه، زمانی که محمد بن سلمان، ولیعهد و حاکم بالفعل عربستان سعودی، شی جین‌پینگ را بدرقه می‌کرد، گارد سلطنتی عربستان سوار بر اسب‌های عربی، با در دست داشتن پرچم چین و عربستان، شی و بن سلمان را دنبال می‌کردند. بسیاری از رسانه‌ها، استقبال گرم پادشاهی سعودی از شی جین‌پینگ را با استقبال سرد از جو بایدن، رییس‌جمهور امریکا مقایسه کرده‌اند که تیرماه امسال به عربستان سفر کرده بود.
عربستان سعودی و چین، همچنین بیانیه‌ای مشترک صادر کردند که علاوه بر مسائل دوجانبه در بخشی از آن به نام ایران اشاره شده بود و امضای چین پای اظهارنظرهای انتقادی عربستان از تهران قرار گرفته است. در بخشی از بیانیه مشترک چین و عربستان سعودی آمده است: «در خصوص ایران، دو طرف بر ضرورت تقویت همکاری‌های برای تضمین صلح‌آمیز بودن ماهیت برنامه هسته‌ای ایران توافق کردند. دو طرف در عین حال از ایران خواستند که با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند، نظام عدم اشاعه را رعایت کند و بر احترام به اصول حسن همجواری و عدم دخالت در امور داخلی دیگر دولت‌ها تاکید کردند.»
عربستان سعودی، بزرگ‌ترین تامین‌کننده نفت خام چین است و چین بزرگ‌ترین شریک تجاری عربستان محسوب می‌شود. بر اساس گزارش‌ها در سفر شی به ریاض، ۲۰ توافقنامه جدید میان دو کشور امضا شد که به نوشته خبرگزاری رسمی عربستان سعودی ارزش این توافقنامه‌ها به ۳۰ میلیارد دلار می‌رسد. ۳۴ تفاهمنامه همکاری میان چین و عربستان سعودی در حوزه‌هایی مانند هیدروژن سبز، فناوری اطلاعات، حمل‌ونقل و عمران به امضای مقام‌های دو طرف رسید. سال گذشته مجموع مناسبات تجاری میان عربستان سعودی و چین به ۸۰ میلیارد دلار در سال رسیده بود. به گزارش ایسنا، شی جین‌پینگ، رییس‌جمهور چین در دیدار با ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان در ریاض گفت: «همکاری میان چین و عربستان ابعاد گسترده‌ای دارد. چین عربستان را یک قدرت مهم در جهان چند قطبی می‌داند و اهمیت زیادی برای تقویت شراکت استراتژیک و فراگیر با ریاض قائل است.» رییس‌جمهور چین بر آمادگی کشورش برای تقویت روابط و همکاری با ریاض در زمینه‌های مختلف و حمایت از صلح و ثبات در سراسر جهان تاکید کرد.
در حالی که ایالات متحده امریکا، برای پیشگیری از همکاری عربستان سعودی با چین در حوزه‌های مرتبط با ارتباطات و فناوری اطلاعات، وعده داده است که شبکه نسل پنجم موبایل عربستان توسط امریکا ایجاد شود، عربستان ترجیح داده است که با کمپانی هوآوی چین برای توسعه شبکه نسل پنجم موبایل همکاری کند. در سفر شی به عربستان، قراردادهای جدیدی هم با کمپانی هوآوی امضا شد که به نوشته رسانه‌های رسمی عربستان در حوزه‌های رایانش ابری، پایگاه‌های داده و ایجاد مجتمع‌های های‌تک در شهرهای عربستان سعودی، با این شرکت همکاری شود. ایالات متحده معتقد است که کمپانی‌های دولتی چینی از طریق مشارکت در توسعه شبکه‌های تلفن همراه، می‌توانند اطلاعات حساس را برای دولت چین جمع‌آوری کنند.
بر اساس گزارش خبرگزاری شینهوای چین، رهبران چین و عربستان سعودی توافق کردند که هر دو سال یک‌بار دیداری میان رهبران دو کشور انجام شود.
دولت عربستان سعودی در روز پایانی سفر شی جین‌پینگ به عربستان، دو نشست با سران کشورهای عربی و سران کشورهای حاشیه خلیج فارس برای او برنامه‌ریزی کرده بود. به نوشته رسانه‌های رسمی عربستان سران بیش از ۳۰ کشور و نهاد چندجانبه عربی در در این دو نشست مشارکت کردند. به گزارش میدل ایست نیوز، جدا از سران عربستان که میزبان این نشست است، رییس‌جمهور مصر، رییس تشکیلات خودگردان فلسطین و روسای جمهور تونس، موریتانی، جیبوتی، کومور و سومالی برای شرکت در این نشست‌ها به عربستان سفر کرده بودند. همچنین محمد المنفی رییس شورای ریاستی لیبی و رشاد العلیمی رییس شورای ریاستی یمن و عبدالفتاح البرهان رییس شورای حاکمیت سودان نیز از مهمانان نشست سران کشورهای عربی با شی جین‌پینگ بودند. از کویت ولیعهد این کشور در نشست شرکت کرد، از عراق و مراکش و الجزایر و لبنان نیز نخست‌وزیران این کشورها در این نشست حضور داشتند، ضمن اینکه از عمان هم معاون رییس هیات دولت مشارکت کرد. بدین‌ترتیب از میان سران کشورهای عربی، سلطان عمان، رییس‌جمهور الجزایر، امیر کویت، پادشاه مراکش، رییس‌جمهور عراق و البته رییس‌جمهور سوریه در این نشست حضور نداشتند. علاوه بر اینها، دبیرکل اتحادیه عرب و دبیرکل شورای همکاری نیز به ریاض برای شرکت در نشست به ریاض سفر کردند.
علاوه بر شرکت در نشست سران کشورهای عربی و سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، شی جین‌پینگ به صورت جداگانه نیز با برخی سران کشورهای عربی ازجمله امیر قطر، نخست‌وزیر عراق، رییس‌جمهور مصر، ولیعهد کویت هم دیدار و گفت‌وگو کرد.
آرون دیوید میلر، پژوهشگر اندیشکده موقوفه کارنگی برای صلح بین‌الملل در نشریه فارن پالیسی با اشاره به سفر شی جین‌پینگ به عربستان سعودی می‌نویسد: «در عصر کنونی نسخه دوم جنگ سر، عربستان سعودی نه تنها حاضر به پیوستن به یک جبهه نیست، بلکه بیشتر تمایل دارد که به پکن و مسکو نزدیک شود.» این یادداشت ادامه می‌دهد: «شگفت‌آور این است که جو بایدن پیش از سفرش به عربستان سعودی در ماه جولای در یادداشتی برای واشنگتن‌پست نوشته بود که بهبود روابط امریکا و سعودی برای رقابت با چین ضروری است. اما محمد بن سلمان وضعیت را این‌گونه نمی‌بیند، از دیدگاه او بازی این است که چگونه می‌تواند از کارت چین برای منافع عربستان سعودی استفاده کند و بدون اینکه خود را دایما به اتحاد با پکن یا واشنگتن متعهد کند، بیشترین منافع را از دو طرف کسب کند.» میلر ادامه می‌دهد: «وقتی یک ابرقدرت، اینجا امریکا، یک قدرت کوچک‌تر را از اولویت خارج می‌کند، آن قدرت کوچک‌تر هم سعی می‌کند بازتوازن ایجاد کند و تلاش می‌کند به سمت ابرقدرت‌های دیگر برود تا اقدام جبرانی انجام دهد و تعادل ایجاد کند. آنچه در این میان تغییر کرده است، میزان رشد اعتماد به نفس عربستان سعودی و تمایلش برای اقدام مستقلانه برای تامین منافع سعودی، در کنار افزایش اهمیت چین به عنوان یک ابرقدرت در محاسبات سعودی‌هاست.» این کارشناس امریکایی تصریح می‌کند: «چین نوع روابطی را به عربستان سعودی پیشنهاد می‌دهد که هیچ تعهد جانبی ندارد و اجازه می‌دهد مناسبات دو کشور فارغ از هر گونه دخالت در سیاست داخلی و هرگونه نگرانی در مورد حقوق بشر باشد.»
آرون دیوید میلر تاکید می‌کند: «روابط امریکا و عربستان سعودی در حال سقوط نیست. واشنگتن احتمالا شریک اصلی عربستان سعودی در حوزه امنیت و اطلاعات باقی می‌ماند و تهدید بیرونی از سوی ایران احتمالا این وجه از روابط ویژه را تضمین خواهد کرد. چین نمی‌تواند پیچیدگی و تاثیر سلاح‌های ایالات متحده را جایگزین و به عنوان ضامن آزادی دریانوردی در خلیج فارس عمل کند و تردیدی نیست که این ناوگان امریکاست که مسیر تامین انرژی مورد نیاز چین را در این منطقه تضمین می‌کند. با این حال دولت بایدن باید از نزدیک ارتقای فناوری‌های موشکی را که احتمالا چین به عربستان می‌فروشد دنبال و با دقت گام‌های نخستین همکاری‌های هسته‌ای میان دو کشور را رصد کند.»
دیدگاه تان را بنویسید