حقوق بازنشستگان | حقوق بازنشستگان همسان سازی
جدول محاسبه حقوق بازنشستگان اعلام شد | مبلغ حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی مشخص شد
کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه درحالی پیشنهاد دولت برای نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی بر اساس میانگین ۵ سال آخر خدمت را رد کرده و ملاک محاسبه حقوق بازنشستگی را قانون فعلی یعنی میانگین دو سال آخر خدمت در نظر گرفته است که معاون بیمهای سازمان تأمین اجتماعی میگوید: این موضوع همت نمایندگان مجلس را میطلبد تا «ضریبی از حداقل دستمزد» را برای کل دوره مبنای محاسبه حقوق بازنشستگی قرار گیرد.
در نیمه اول اردیبهشت ماه وزیر رفاه اعلام کرد که پیشنهاد افزایش حقوق بازنشستگان سایر سطوح درآمدی در هیئت امنای سازمان تأمین اجتماعی به تصویب رسیده و به هیئت دولت ارسال شود؛ هرچند وعدههایی از سوی مسئولان مربوط برای تصویب و اعمال افزایش حقوق بازنشستگان در پایان اردیبهشت ماه داده شده بود؛ به علت آنچه که از سوی وزیر رفاه "درگیری دولت در طرح مردمی سازی یارانهها" عنوان شد، سرانجام در ابتدای هفته جاری افزایش حقوق بازنشستگان به تصویب دولت رسید. ما به تفاوت حقوق بازنشستگان قرار است به زودی پرداخت شود. در ادامه آخرین اخبار حقوق بازنشستگان را بخوانید.
کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه درحالی پیشنهاد دولت برای نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی بر اساس میانگین ۵ سال آخر خدمت را رد کرده و ملاک محاسبه حقوق بازنشستگی را قانون فعلی یعنی میانگین دو سال آخر خدمت در نظر گرفته است که معاون بیمهای سازمان تأمین اجتماعی میگوید: این موضوع همت نمایندگان مجلس را میطلبد تا «ضریبی از حداقل دستمزد» را برای کل دوره مبنای محاسبه حقوق بازنشستگی قرار گیرد.
پیشنهاد جدید برای محاسبه حقوق بازنشستگی / اضافهکار هم شامل حق بیمه میشود؟
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، مبنای محاسبه «حقوق بازنشستگی» براساس سنوات خدمت کارکنان از جمله مباحث پر چالش در بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه به شمار میرود.
براساس اظهارات کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه، پیشنهاد دولت برای نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی بر اساس میانگین ۵ سال آخر خدمت بوده و این درحالیست که کمیسیون ماده مربوط به آن را حذف کرده و بر این اساس ملاک محاسبه حقوق بازنشستگی، قانون فعلی، یعنی میانگین دو سال آخر خدمت عنوان شده است.
محمد محمدی، معاون بیمهای سازمان تأمین اجتماعی با اشاره به اجرای قانون سازمان تامین اجتماعی مصوب سال ۱۳۵۴، اظهار کرد: براساس آخرین آمار عملکردی (از سال ۱۳۵۴ تا مردادماه سال جاری) ۱۵ میلیون و ۸۰۰ هزار بیمه شده اصلی تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی هستند که ۱۰ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر از آنها بیمهشده اجباری هستند؛ افرادی که در کارگاههای مشمول قانون تامین اجتماعی شاغلاند و در مقابل کار، حقالزحمه دریافت میکنند؛ سازمان تامین اجتماعی براساس حقالزحمه دریافتی آنها، باید حقبیمه را مطالبه و تعهدات قانونی را در چارچوب قانون تامین اجتماعی برای بیمهشدگان اعمال و ارائه کند.
۵۲ درصد جمعیت کشور تحت پوشش سازمان تامیناجتماعی
وی افزود: از میان ۱۵ میلیون و ۸۰۰ هزار بیمهشده، حدود ۵ میلیون نفر نیز بیمهشده خاص شامل بیمهشدگان مشاغل آزاد، زنان سرپرست خانوار، کارگران ساختمانی، رانندگان، باربران و خادمان مساجد و سایر گروههایی که به صورت خاص و در چارچوب مقررات عام تامین اجتماعی یا در چارچوب مقررات مربوط به قانون بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد، تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی قرار دارند این در حالیست که در مجموع ۵۲ درصد جمعیت کشور اعم از بیمهشدگان اصلی و تبعی، تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی هستند.
معاون بیمهای سازمان تأمین اجتماعی با اشاره به وضعیت آماری مستمریبگیران این سازمان تصریح کرد: ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر مستمریبگیر تامین اجتماعی هستند.
محمدی با بیان اینکه سازمان تامین اجتماعی ماهیانه بابت تعهدات کوتاهمدت و بلندمدت بیش از ۴۰ هزار میلیاردتومان پرداخت میکند، خاطرنشان کرد: در این میان مبلغ پرداختی سازمان درخصوص تعهدات کوتاه مدت شامل بیمه بیکاری، غرامت، دستمزد ایام بارداری و بیماری و سایر تعهدات کوتاهمدت است که ماهیانه معادل ۲۵۰۰ میلیاردتومان و بابت مستمری بیش از ۳۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است.
وی در پاسخ به سوالی درخصوص وضعیت پرداخت حق بیمه و چالشهای پیشروی آن تصریح کرد: حق بیمه به دو صورت است؛ حق بیمه کارگران اجباری معادل ۳۰ درصد دستمزد محاسبه میشود که ۷ درصد آن توسط بیمه شده و ۲۳ درصد (اگر مشمول قانون کار باشد) برعهده کارفرماست اما در صورتی که بیمهشده مشمول قانون کار نباشد، حق بیمه فرد ۷ درصد و سهم کارفرما معادل ۲۰ درصد دستمزد خواهد بود.
کارفرمایان بر اساس «دستمزد واقعی پرداختی» حق بیمه کارگران خود را پرداخت کنند
وی افزود: در خصوص پرداخت «حق بیمه» معضلاتی وجود دارد، چراکه برخی از کارگران پس از ۱۵-۲۰ سال از زمان اشتغالشان هنوز حداقل حق بیمه را پرداخت میکنند، این درحالیست که اگر همه کارفرمایان بتوانند در کنار بیمهشدگان، دستمزد و حقبیمه واقعی کارگران خود را ارسال و پرداخت کنند، بخشی از نارضایتی کارگران برطرف خواهد شد.
معاون بیمهای سازمان تأمین اجتماعی معتقد است حداقل دستمزد برای آن دسته از کارگرانی است که در یکسال اول به عنوان کارگر ساده وارد سیستم شوند، اما از سال دوم باید پایه سنوات به عنوان کارگر نیمه ماهر و کارگر ماهر برای آنها لحاظ شود و حتی اگر کارگاه دارای طرح طبقهبندی مشاغل است، دستمزدها بالاتر از حداقل دستمزد محاسبه شود.
حقالزحمه و «اضافهکار» هم مشمول کسر حق بیمه میشود
محمدی خاطرنشان کرد: اگرچه «حداقل دستمزد» مشمولان قانون کار ابتدای هر سال توسط شورای عالی کار تعیین میشود، اما نکته مورد اهمیت این است که این حداقل دستمزد برای «کارگران ساده» در نظر گرفته شده و کارفرمایان باید برای سایر سطوح کارگران در چارچوب و مقررات عام و براساس دستمزد واقعی، حق بیمه بیمهشدگان خود را پرداخت کنند. به عبارتی براساس قانون تامین اجتماعی، هرکس در مقابل کار، حق الزحمهای تحت عنوان حقالسعی یا روزمرد و کارمزد، اضافه کار، مازاد اضافه کار و... دریافت میکند و هر آنچه که به عنوان حقالزحمه به افراد پرداخت میشود، مشمول کسر حق بیمه است.
اگر دستمزد کارگران واقعی باشد، با حقوق واقعی بازنشسته میشوند
وی ادامه داد: هر مبلغی که در مقابل کار (به صورت مستمر یا غیر مستمر) به بیمهشده پرداخت شود، مشمول کسر حق بیمه است، اما اگر حقالزحمه به صورت غیرنقدی پرداخت شود در صورتی مشمول کسر حق بیمه خواهد شد که مستمر باشد. دستمزد کارگران باید واقعی باشد تا در زمان بازنشستگی بتوانند از تعهدات و مستمری واقعی استفاده کنند.
معاون بیمهای سازمان تأمین اجتماعی با اشاره به ماده ۲ قانون تامین اجتماعی، تاکید کرد: در صورتی که ماده مذکور به طور دقیق اجرا شود، بخش عمده متناسبسازی حقوق بازنشستگان برطرف خواهد شد؛ به این معنی که اگر دستمزد بیمهشده در دوره اشتغال حقیقی باشد، به طور حتم متناسبسازی را برای خود انجام داده و با دستمزد واقعی بازنشسته خواهد شد.
۶ میلیون شاغل رسمی و غیررسمی بیمه نیستند
محمدی در خصوص پوشش بیمهای آحاد جامعه اینگونه توضیح داد: براساس اطلاعات مرکز آمار ۲۳ میلیون و ۵۰۰ هزار شاغل در بخش دولتی و خصوصی به فعالیت مشغولاند که تامین اجتماعی بیشترین آمار پوشش بیمهای را به خود اختصاص داده است؛ به طوریکه بیش از ۱۵ میلیون نفر از آنها تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی هستند. در این میان حدود ۶ میلیون نفر از شاغلینِ مشاغل رسمی و غیررسمی هنوز تحت پوشش بیمه قرار نگرفتهاند و نیاز است سازمان تامین اجتماعی و سایر صندوقهای بازنشستگی این افراد را تحت پوشش قرار دهد.
به گفته وی، ضریب نفوذ بیمهای تامین اجتماعی در بخش اشتغال ۷۷ درصد است و این درحالیست که ضریب نفوذ بیمه ای به کل جمعیت کشور حدود ۷۱ درصد است؛ در این راستا نیاز است ضریب نفوذ بیمهای گسترش یابد و افراد فعال در بخش مشاغل رسمی و غیررسمی نیز تحت پوشش بیمه قرار گیرند.
تامیناجتماعی بدنبال لحاظ کردن دوره بیمهپردازی و متوسط رشد دستمزدها برای محاسبه حقوق بازنشستگی
معاون بیمهای سازمان تأمین اجتماعی تصریح کرد: متاسفانه طی سنوات گذشته و حتی در حال حاضر میانگین دو سال آخر خدمت، مبنای برقراری مستمری بازنشستگی بیمهشده محاسبه میشود، چراکه بیمهشده و کارفرما در زمان اشتغال میگویند فعلا که نمیخواهند از مزایای قانون تامین اجتماعی استفاده کنند و لذا حداقل دستمزد برای بیمهشده پرداخت میشود. باتوجه به اینکه در حال حاضر بررسی برنامه هفتم توسعه در دستور کار نمایندگان مجلس شورای اسلامی است، این موضوع همت نمایندگان مجلس را میطلبد تا دوره بیمهپردازی به عنوان متوسط رشد دستمزدها مبنای محاسبه حقوق بازنشستگی قرار گیرد.
محمدی ادامه داد: حال اتفاقی که اکنون رخ میدهد این است که کارفرمایی برای بیمهشده تا ۲۸ سال حق بیمه رد میکند، اما در دو سال آخر فرد بیمار میشود و این قانون موجب میشود که متوسط دو سال آخر اشتغال بیمهشده به عنوان حقوق بازنشستگی کمتر محاسبه شود یا از سوی دیگر ممکن است برای بیمهشدهای حداقل حق بیمه طی سنوات اشتغال پرداخت شده باشد، اما کارفرما دو سال آخر فعالیت را به صورت غیرواقعی افزایش میدهد و بیمهشده از مزایای بیشتری استفاده میکند.
وی با تاکید بر لزوم ورود مجلس به موضوع نحوه محاسبه حقوق بازنشستگان براساس سنوات خدمت اظهار کرد: این احتمال وجود دارد که کمیسیون اجتماعی به موضوع ورود کند. البته دولت در لایحه قانون برنامه هفتم توسعه متوسط حقوق بازنشستگی را بر مبنای متوسط رشد پنج سال خدمت بیمهشده در نظر گرفته است که این روند میتواند به نفع بیمهشده باشد، اما اگر این ۵ سال به ۱۰ سال یا ۲۰ سالی که برای بیمهشده بیمهپردازی صورت میگیرد و حتی بیمهشده انتخاب کند که از سه دهه فعالیت خود، یک دهه را به عنوان مبنای برقراری مستمری انتخاب کند تا براساس آن مستمری دریافت کند، این شرایط ایدهآل خواهد بود.
معاون بیمهای سازمان تأمین اجتماعی یادآور شد: اگر متوسط رشد دستمزد مبنای برقراری محاسبه حقوق بازنشستگی در نظر گرفته شود، احتمال دارد فرد بیمه شده بگوید در طول این ۱۰ سال ۷ برابر حداقل دستمزد پرداخت کرده است و دیگر ۷ برابر مستمریبگیر خواهد شد و هیچ وقت حقوق فرد نسبت به تورم جامعه کمتر نخواهد شد زیرا ۷ برابر حداقل حقوق، مستمری دریافت خواهد کرد. پیشنهاد سازمان تامین اجتماعی این است که نمایندگان مجلس به این نکته توجه کنند که ضریبی از حداقلها را در نظر بگیرند.
پیشنهاد تامیناجتماعی: کلیه وجوهی که بیمهشده در طول دوره بیمهپردازی دریافت میکند، مشمول کسر حقبیمه قرار گیرد
محمدی تاکید کرد: برخی از مزایای صندوقهای بازنشستگی مشمول کسر حق بیمه نیست؛ حتی پیشنهاد سازمان تامین اجتماعی این است که باید کلیه وجوهی که بیمهشده در طول دوره بیمهپردازی دریافت میکند مشمول کسر حقبیمه قرار گیرد تا در دوره بازنشستگی از آن استفاده کند. به طور مثال در صندوق بازنشستگی کشوری اضافه کار مشمول کسر حق بیمه نیست و این درحالیست که قبل از سال ۱۳۸۸ اضافه کار تمامی افراد، مشمول کسر حق بیمه بود. زمانی که اضافه کار مشمول کسر حق بیمه باشد فرد سعی میکند کار اضافی انجام دهد و در پرداخت حق بیمه مشارکت کند و از سوی دیگر نیز اطمینان دارد که با دستمزد بالاتری مستمریبگیر صندوق است. متاسفانه به استناد ماده ۶۸ قانون خدمات مدیریت کشوری مزایای مستمر و غیرمستمر تعریف شده و این موجب شده است که اضافه کار افراد مشمول کسر حق بیمه نشود. شاید این موضوع در سالهای اول به دلیل ۲۰ درصد سهم کارفرمایی موجب ایجاد بار مالی برای دولت شود اما باتوجه به اینکه بیمهپردازان حداقل ۳۰ سال در صندوقها مشارکت دارند و بخشی از افراد متوسط ۵ سال پرداختی دارند، قرار است در پرداخت حق بیمه مشارکت کنند و این موضوع موجب میشود دولت پس از چند سال دیگر نیازی به اجرای متناسبسازی حقوق بازنشستگان نداشته باشد، چراکه بیمهشده متناسبسازی حقوق خود را طی بیمهپردازی انجام داده است و اطمینان دارد که با دستمزد واقعی مستمریبگیر خواهد شد و بعد از بازنشستگی نیاز کمتری به اشتغال مجدد دارد.
وی ادامه داد: دوره بازنشستگی به ویژه موضوع اضافه کار در صندوقهای دیگر مشمول نیست و از همین رو کارمندان دولت که مشمول قانون تامین اجتماعی هستند مجبور میشوند شغل دوم و سوم پیدا کنند. قانون تامین اجتماعی کامل است و صراحتا اعلام کرده است هرگونه وجوهی که در مقابل کار به بیمهشده پرداخت میشود مشمول کسر حق بیمه است؛ اگر این موضوع فرهنگسازی شود و همه کارفرمایان دستمزد واقعی را با مزایای واقعی به سازمان تامین اجتماعی ارسال کنند این اطمینان وجود دارد که افراد مستمری واقعی دریافت خواهند کرد.
اگر «ضریبی از حداقل دستمزد» مبنای محاسبه حقوق بازنشستگی قرار گیرد هیچ بیمهشده و کارفرمایی ناراضی نخواهد بود
معاون بیمهای سازمان تأمین اجتماعی درخصوص علت مقاومتها نسبت به اینکه پنج سال آخر سنوات خدمت، مبنای حقوق بازنشستگی قرار گیرد، افزود: شاید مقاومت به این دلیل باشد که محاسبه پنج سال آخر سنوات خدمت به عنوان مبنای حقوق بازنشستگی موجب ایجاد بار مالی برای دولت شود؛ این درحالیست که باید از مبنای حقوق بازنشستگی براساس ۲ سال آخر سنوات خدمت گذر کنیم. همه نسبت به «متوسط پنج سال» مقاومت میکنند، درحالیکه در حال حاضر رشد دستمزد در سال جاری نسبت به سال گذشته با رشد ۲۷ درصدی همراه بوده و سال گذشته نسبت به دو سال قبل رشد ۵۷ درصدی داشته است؛ به عبارتی هر سه سال میزان دستمزدها ۲ برابر میشود. زمانی که واژه «متوسط» مطرح میشود، مسلما واژه متوسط دو سال به عنوان مبنای حقوق بازنشستگی بیشتر از متوسط ۵ سال است، این درحالیست که باید عبارت «متوسط رشد دستمزدها» یا «متوسط رشد ضریب حق بیمه» به عنوان مبنا قرار گیرد.
محمدی ادامه داد: زمانی که در کمیسیونها واژه «متوسط» مطرح میشود، میگویند بیمهشده ضرر میکند اما اگر کلمه «ضریبی از حداقل دستمزد» را برای کل دوره در نظر بگیریم اطمینان دارم هیچ بیمهشده و کارفرمایی ناراضی نخواهد بود و کارفرما نیز اطمینان پیدا میکند که این حق بیمه و دستمزد، جزیی از هزینههای تمام شده یک کارگر است. در جلساتی که با کمیسیون اجتماعی مجلس داشتیم نیز این موضوع را مطرح کردیم.
وی تاکید کرد: حتی در ماده ۲ و ماده ۳۹ قانون سازمان تامین اجتماعی و ماده ۳۴ و ۳۶ قانون کار موضوع دیده شده است که هر آنچه که بیمهشده در مقابل کار کردن دریافت میکند، جز حقوق و مزایای بیمهشده محاسبه میشود و کارفرما باید حق بیمه آن را پرداخت کند و کارگر نیز باید حق خود را بداند که تمامی مبلغی که در مقابل کار به او پرداخت میشود مشمول کسر حق بیمه است. این موضوع باید بین دستگاهها و صندوقها یکسانسازی شود، به طوریکه هرآنچه که پرداخت میشود کسورات آن کسر شود و براساس آن، مستمری برقرار شود.
معاون بیمهای سازمان تأمین اجتماعی تصریح کرد: تلاش دولت در لایحه برنامه هفتم توسعه این است که همه کارکنان بتوانند از مزایای بیشتری استفاده کنند. سازمان برنامه و بودجه، وزارت اقتصاد و سایر دستگاههای دخیل در تنظیم لایحه بودجه نیز پیشنهاد واقعیسازی دستمزدها را دادهاند. زمانی که کسورات و دستمزدها به صورت واقعی پرداخت شود بیمهشده اطمینان دارد که حقوق بازنشستگی او نسبت به دستمزد دوره اشتغال او نهایتا اندکی کمتر است.
قرار نیست کارفرمایی برای کارگری بعد از ۱۵ سال کار، حداقل حق بیمه را پرداخت کند
وی گفت: باید به سمتی برویم که حق بیمه هر دستمزدی که به بیمهشده پرداخت میشود کسر شود. قرار نیست کارفرمایی برای یک کارگر بعد از ۱۵ سال کار، حداقل حق بیمه را پرداخت کند. اکنون کارفرمایانی وجود دارند که حداقل دستمزد و حق بیمه را برای کارگر خود رد میکنند و بیمهشده نیز رضایت دارد و در برخی مواقع نیز متاسفانه مشاهده میشود که بین کارفرما و کارگر در عدم پرداخت حق بیمه توافق دوجانبه صورت میگیرد.
محمدی توضیح داد: در بحث بیمههای اجباری، کلمه اجباری وجود دارد، به گونهای که هم کارفرما مکلف است لیست حق بیمه کارکنان را پرداخت کند و هم بیمهشده به تکلیف خود آشناست، اما اگر فرهنگسازی صورت گیرد که حقالسعی همه کارگران (روزمردی، کارمزدی، حق عائله مندی، اضافه کار و...) مشمول کسر حق بیمه باشد و کارگر هم به حقوق خود آشنا باشد به طور حتم کارگران با رضایت کامل درخواست بازنشستگی میکنند.
این در حالیست که شاهد حذف بند دیگری از لایحه بودجه در مورد «محاسبه میانگین حقوق پنج سال پایان دوره خدمت به عنوان ملاک پرداخت حقوق بازنشستگی» از برنامه هفتم بودیم تا بدین ترتیب با تصمیم کمیسیون اجتماعی مجلس، همان قانون فعلی یعنی میانگین دریافتی دو سال حقوق، ملاک دریافتی بازنشستگی باشد. دلیل نمایندگان برای این حذف نیز کاهش حقوق بازنشستگان در صورت تصویب این بند بود؛ مثلا اگر حقوق یک بازنشسته ۱۶ میلیون تومان باشد با ملاک دریافتی پنج سال آخر خدمت، حقوقش به ۱۱ میلیون و ۷۰۰ تومان کاهش مییابد.
برخی مواد برنامه هفتم اگر اصلاح نشود به منابع و درآمد سازمان تامیناجتماعی لطمه میزند
در بررسی و تحلیل بیشتر لایحه با مرتضی لطفی، عضو هیاتمدیره سازمان تامیناجتماعی برای بررسی برخی مواد و بندهای مربوط به کارفرمایان و بیمهشدگان سازمان تامیناجتماعی و پیشنهادات دولت در این رابطه به گفتوگو نشستیم که در این خبر، موضوع «بازنشستگی» مورد بررسی قرار گرفته است.
لطفی در ابتدا ضمن اشاره به جمعیت بیش از ۴۶ میلیونی تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی که نیمی از جمعیت کشور را تشکیل میهند، برنامه هفتم توسعه را چهارمین برش از سند چشمانداز ۲۰ ساله کشور و اولین برنامه در راستای تحقق بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی دانست که برای تحقق عدالت و با رویکرد مسئله محوری بر موضوعات انسانی و مهم کشور تمرکز کرده است.
به اعتقاد وی این برنامه با اتکا به اسناد بالادستی از جمله سند تحول دولت مردمی، برنامههای اولویت دار مشخصی را بر اساس پیشرانهای توسعه محور انتخاب و مبنای حرکت توسعه مستمر و باثبات در جامعه تنظیم و تدوین کرده است.
عضو هیات مدیره سازمان تامین اجتماعی هدفگذاری برنامه هفتم توسعه را علاوه بر رشد اقتصادی، رشد در حوزههای اشتغال، نقدینگی، صادرات نفتی و غیر نفتی، اعتبارات تملک داراییهای سرمایهای و … عنوان کرد و در عین حال گفت: با امعان نظر از مباحث پیشگفت، مواد ۱۵-۱۶-۱۷-۲۰-۶۰-۶۷-۶۹-۷۰ و …. لایحه برنامه هفتم، بر منابع و مصارف سازمان اثرگذار است و بعضاً به موضوع رفاه و تامین اجتماعی از منظرهای یک جانبه گرایی توجه شده و در برخی موارد نیز مواد مرتبط با رفاه و تامین اجتماعی با سیاستهای کلان لایحه برنامه هفتم توسعه منجمله افزایش اشتغال و رونق اقتصادی که نکته محوری برنامه فوق الذکر است، همراستایی لازم را ندارد.
تغییر سن بازنشستگی نباید عطف بهماسبق شود
لطفی در ادامه این گفتوگو به تشریح اهم موضوعات قابل ذکر این برنامه مرتبط با حوزه رفاه و تامین اجتماعی پرداخت و گفت: برنامه مذکور در حوزه اجتماعی بدلیل عدم مشارکت شرکای اجتماعی در حوزه تدوین، در موارد متعددی در تعارض با خواستگاه ذی نفعان است و به طور جدی برخی مواردش به منابع سازمان بسیار لطمه میزند. از جمله ماده ۶۶ و ۵۰ و … ؛ مثلا آمدهاند، سن بازنشستگی را ۳ سال اضافه و مبنای پرداخت مستمری را بر اساس ۵ سال آخر در نظر گرفتهاند؛ هرچند خود سازمان به اصلاحات پارامتریک معتقد است اما این موارد عطف به ماسبق نباید شود چون معتقدم برخورداری از مستمری، ارتباط مستقیمی با میزان مشارکت افراد در بیمه پردازی دارد.
ریزش تعداد بیمهپردازان، اولین اثر افزایش سن بازنشستگی
وی با تاکید بر ورود جدی کمیسیون تلفیق و اجتماعی مجلس برای حذف این بندها گفت: اولین اتفاق تصویب این مواد، ریزش بیمهپردازان تامیناجتماعی بود چرا همه گارد گرفته بودند تا قبل از قانونی شدن لایحه و اجرای این ماده خودشان را «بازنشسته» کنند؛ این امر اولا مصارف سازمان را افزایش و دوما منابع سازمان را بدنبال بحث ریزش بیمهپردازی، تحت تاثیر قرار میداد.
عضو هیات مدیره سازمان تامیناجتماعی با استناد بر تبصره ۲ ماده ۶۶ لایحه برنامه هفتم که حداقل سن لازم برای بازنشستگی را یکباره با افزایشی ۳ ساله به ۵۳ سال تبدیل کرده است عنوان کرد: تجربه سایر صندوقهای بازنشستگی جهان نشان میدهد اگر چه اصلاحات پارامتریک مورد تائید است اما این اصلاحات بایستی به صورتی آرام و منطقی رخ دهد تا نارضایتی اجتماعی ایجاد نشود.
در ماده ۶۷ لایحه برنامه هفتم توسعه آمده است «میزان مستمری بازنشستگی تمامی صندوقها و سازمانهای بازنشستگی از سال اول برنامه عبارت است از یک سیام متوسط حقوق یا دستمزد ماهیانه مشمول کشور فرد در پنج سال آخر بیمه پرداری ضرب در سنوات پرداخت حق بیمه مشروط بر آن که از سی و پنج سیام متوسط مذکور بیشتر نباشد؛ همچنین معادل یک دوم جمع قدر مطلق درصد افزایش ضریب سالانه حقوق یا دستمزد طی سه سال آخر به حقوق یا مستمری محاسبه شده فوق اضافه میشود» لطفی در باره این ماده گفت: در این ماده اشارهای به سوابق منقطع و چگونگی برخورد با آن در سالهای آخر بیمهپردازی نشده است. در این ماده به شکل جدیدی از محاسبه میانگین پرداخت حق بیمه دوران اشتغال برای برقراری مستمری اشاره شده است که برای منصفانه بودن پرداخت مستمری میتوان از روش تنزیل ماهیانه پرداختی بر اساس ضریب افزایش حقوق سالیانه و اخذ میانگین ۵ سال آخر بیمه پردازی برای محاسبه برقراری مستمری استفاده کرد؛ این در حالیست که بر اساس این ماده، در صورتی که وقفه در پرداخت حق بیمه اتفاق افتاده باشد، امکان برقراری منصفانه مستمری از روش پیشنهادی امکان پذیر به نظر نمیرسد.
لطفی تاکید کرد که این بند نیز جزو بندهای حذف شده در زمان بررسی لایحه در کمیسیونهای تخصصی مجلس بود.
با حذف برخی بندها، بیمهپردازان دیگر نگران بازنشستگی نباشند
وی در پایان این بخش از گفتگو در پاسخ به اینکه با توجه به مواد مربوط به بازنشستگی و علیرغم برخی حذفیات لایحه برنامه هفتم در کمیسیونهای مجلس، متقاضیان درخواست بازنشستگی بدهند یا منتظر تصویب نهایی برنامه و تبدیل آن به قانون باشند یا خیر؟ و سازمان چه توصیهای به این دسته از متقاضیان بازنشستگی دارد؟ تاکید کرد: با حذف این بندها، متقاضیان بازنشستگی دغدغهای نداشته باشند چرا که با تدبیر صورت گرفته و بررسی همه ابعاد برنامه، اعلام شد کمیسیونها این موارد را اصلاح کرده و قرار است مثل گذشته شرط۵۰ سال سن و ۲ سال آخر بیمه پردازی ملاک محاسبه پرداخت مستمری بازنشستگی باشد، لذا متقاضیان نگرانی نداشته باشند چرا که نمایندگان ملت هم اهتمام ویژهای برا دفاع از حقوق بیمهپردازان دارند.
بر اساس اطلاعیه سازمان بازنشستگی کشور، حق عائلهمندی و اولاد در این ماه همانند اسفند پرداخت شده است و مابهالتفاوت افزایش حق اولاد و عائلهمندی فروردین به همراه حقوق اردیبهشت به حساب بازنشستگان کشوری واریز خواهد شد.
طبق دادههای آماری صندوق بازنشستگی کشوری، بیش از ۲ میلیون و ۶۱۰ هزار نفر با عنوان افراد بازنشسته، از کار افتاده، وراث، وظیفه بگیر و افراد کسورپرداز در جدیدترین دادههای آماری به عنوان افراد بهرهمند از خدمات این صندوق بیمهای محسوب میشوند.
طبق آمارهای موجود صندوق بازنشستگی کشوری، تعداد افراد بازنشسته تحت پوشش ۸۱ درصد، متوفیان ۱۸ درصد و از کارافتادگان نیز یک درصد افراد حقوق بگیر تحت پوشش صندوق بازنشستگی را تشکیل میدهد همچنین در بخش متوفیان با ۱۸ درصد کل افراد مشمول صندوق بازنشستگی، ۱۴ درصد را بازنشستگان متوفی و چهار درصد را شاغلان متوفی شامل میشوند.
رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، تاکید کرد: طرح ساماندهی کارکنان دولت به مجلس بازگشته و شورای نگهبان ایراداتی را به آن وارد کرده است، تلاش خواهیم کرد به زودی ایرادات شورا را برطرف کنیم.
مهدی عیسی زاده در تذکری شفاهی در جریان جلسه علنی امروز مجلس، خطاب به سازمان سنجش، دانشگاه فرهنگیان، وزارت علوم و وزارت بهداشت گفت: انتظار می رود جوانانی که در کنکور شرکت کردند و قبول شدند را پذیرش کنید و اینقدر به آنها و خانواده آنان استرس وارد نکنید.
وی در ادامه اظهار کرد: همسان سازی و متناسب سازی حقوق بازنشستگان باید انجام شود و معوقات صندوق ها نیز پرداخت شود. متاسفانه هنوز معوقات صندوق های تامین اجتماعی پرداخت نشده است. درخصوص طرح ساماندهی کارکنان دولت که پس از تصویب مجلس، به شورای نگهبان ارسال شده، این شورا ایراداتی را به آن وارد کرده است، تلاش خواهیم کرد به زودی ایرادات شورا را برطرف کنیم و سیاست های مغایر با نظام را در آن برطرف شود تا نتیجه بخش شود.
رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس در ادامه تصریح کرد: کلیات لایحه حمایت از حقوق زنان در مجلس به تصویب رسیده است. این طرح در کمیسیون مشترک در حال بررسی است و از اندیشمندان، نخبگان، اساتید، علما و فرهیختگان و به ویژه نمایندگان مجلس می خواهم هرگونه نظری در رابطه با این لایحه دارند به کمیسیون ارائه کنند.
براساس روال همیشگی، از بیستم هر ماه پرداخت مستمری بازنشستگان و مستمریبگیران سازمان تامین اجتماعی آغاز میشود؛ این ماه هم بر همین اساس، مستمریها براساس حروف الفبا در حال واریز شدن است.
علی دهقانکیا، رئیس کانون بازنشستگان تامین اجتماعی تهران در رابطه با میزان مستمری پرداختی میگوید: بازنشستگان در فروردین ماه، همان مستمری سال قبل را گرفتند؛ در واقع همان حقوق قبلی برای تمام مستمریبگیران سازمان -چه حداقلبگیر و چه سایر سطوح- واریز شده است.
او اضافه میکند: بایستی ابلاغ حقوق جدید بازنشستگان توسط دولت و سپس مدیرعامل سازمان صادر شود؛ از آنجاکه تا پانزدهم ماه جاری همه جا تعطیل بود، هنوز ابلاغیه صادر نشده و لذا سازمان نیز احکام حقوقی جدید بازنشستگان را صادر نکرده است.
به گفته او، به احتمال زیاد تا ۲۷ یا ۲۹ این ماه، احکام جدید بازنشستگان کارگری صادر خواهد شد و بنابراین، در اردیبهشت بازنشستگان هم حقوق افزایش یافته را میگیرند و هم مابهالتفاوت حقوق فروردین خود را.
دهقانکیا اضافه میکند: قول دادهاند که ماه آینده خبرهای خوشی برای بازنشستگان کارگری در راه باشد؛ قرار است در ارتباط با ۲۵ درصد باقیمانده متناسبسازی و افزایش مزایای مزدی، اتفاقات مثبتی بیفتد؛ امیدواریم به زودی مدیرعامل سازمان این اخبار خوش را اعلام و رسانهای کند.
زمان صدور احکام حقوق بازنشستگان اعلام شد
یکی از سادهترین مطالبات بازنشستگان تامین اجتماعی صدور احکام سال ۱۴۰۲ افزایش حقوق آنهاست.
با وجود گذشت یک ماه از سال ۱۴۰۲، تامین اجتماعی همچنان در صدور احکام بازنشستگان تامین اجتماعی تعلل کرده است و حتی با صراحت زمان دقیقی را برای واریز مابه التفاوت فروردین نیز اعلام نکرده است.
پیش از این رئیس کانون بازنشستگان تامین اجتماعی تهران در خصوص چرایی عدم پرداخت حقوق بازنشستگان بر اساس مصوبه جدید شورای عالی کار گفته بود: باید ابلاغ حقوق جدید بازنشستگان توسط دولت و سپس مدیرعامل سازمان صادر شود و با توجه به اینکه تا پانزدهمماه جاری همه جا تعطیل بود و تکلیف بازنشستگان سایر سطوح مشخص نبود به همین جهت سازمان تامین اجتماعی احکام حقوقی جدید بازنشستگان را صادر نکرده است و حقوق بازنشستگان بر اساس رقم سال گذشته پرداخت شده است.
او اضافه کرد: در اردیبهشتماه، حقوق بازنشستگان بر اساس مصوبه جدید شورای عالی کار به بازنشستگان پرداخت خواهد شد بهطوری که حقوق بازنشستگان حداقلبگیران ۲۷ درصد و سایر سطوح ۲۱ درصد به اضافه ۲۵۰ تومان در سال جاری افزایش پیدا خواهد کرد و این افزایش از اول فروردینماه خواهد بود بهطوری که مابهالتفاوت حقوق فروردینماه بازنشستگان نیز در اردیبهشتماه پرداخت میشود.
هنوز احکام حقوقی جدید صادر نشده است؛ همچنین تا این لحظه هنوز خبری از ابلاغ افزایش حقوق مستمریبگیران تامین اجتماعی توسط مدیرعامل این سازمان نیست.
اکنون سوال اینجاست آیا حتی اگر دولت و تامین اجتماعی در صدور احکام جدید بلاتکلیف است این سازو کار وجود نداشت که برای حفظ شان این قشر دست کم حقوق فروردین آنها به صورت علی الحساب پرداخت میشد، نه اینکه حقوق را بر اساس سال قبل واریز کنند، یک ماه پرداخت حقوق بر اساس تغییرات سال جدید را به تاخیر بیادازند و در آخر همچنان به صورت قطعی زمان پرداخت مابه التفاوت را نیز اعلام نکنند.
واقعا چرا باید دولت واریز بازنشستگان را به گونهای انجام دهد که با بهانههای مختلف مبلغی از پول آنها دست سازمان تامین اجتماعی باقی مانده باشد!
زمان تصویب افزایش حقوق بازنشستگان
پیشتر، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی 8 آبان 1401 جزئیات لایحه اصلاح قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور و ترمیم حقوق کارکنان و بازنشستگان کشوری و لشگری را با ۱۹۸رای موافق، ۹رای مخالف و ۸رای ممتنع از مجموع ۲۴۶نماینده حاضر تصویب کردند.
ماده واحده: علاوه بر افزایشهای حقوق و دستمزد ناشی از تبصره (۱۲) ماده واحده قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور، از تاریخ ۱/ ۷/ ۱۴۰۱ افزایشهای زیر برای اشخاص مشمول این قانون اعمال میشود:
۱- (۳۰۰۰) امتیاز برای کارمندان مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۸ /۷/ ۸۶ و معادل ریالی امتیاز مذکور برای کارمندان مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت مصوب ۱۳ /۶/ ۷۰ و سایر مشمولین جزء (۱) بند «الف» تبصره (۱۲) ماده واحده قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور (به استثنای مشمولان قانون کار) و معادل ریالی (۲۱۰) امتیاز برای اعضای هیئت علمی و قضات، با عنوان ترمیم حقوق، بهصورت ثابت در احکام کارگزینی و قراردادهای آنان درج میشود. مبلغ ناشی از اعمال این افزایش مشمول کسور بازنشستگی میباشد. امتیاز مذکور برای افرادی که پس از تصویب این قانون در دستگاههای موضوع این بند بهکارگیری میشوند، نیز اعمال میگردد. در اجرای این بند درخصوص نیروهای مسلح تبصره ۳ ماده ۱۱۷ قانون مدیریت خدمات کشوری اجرایی میشود. شرکتهای دولتی مندرج در پیوست شماره ۳ قانون بودجه مشمول این بند میباشند.
بدهی ۲۵ درصدی تامین اجتماعی به بازنشستگان
علی دهقانکیا؛ رئیس کانون بازنشستگان تامین اجتماعی تهران با اشاره به آغاز پرداخت معوقات از ماه جاری اظهار کرد: درباره متناسبسازی حقوقها رایزنیهایی در حال انجام است و امیدواریم که تا پایان سال جاری تکلیف آن مشخص شود. البته هنوز با مدیر عامل تامین اجتماعی مذاکرات مستقیمی در این رابطه نداشتیم و به دنبال فرصت هستیم تا بتوانیم با او جلسهای بگذاریم. این موضوع جز مطالبات اصلی بازنشستگان و زیر مجموعه برنامه ششم تامین اجتماعی است. اگر متناسبسازی به سال بعد کشیده شود، برنامه هفتم مطرح خواهد شد. بنابراین انتظار کانون بازنشستگان این است که شخص مدیرعامل مستقیم به این قضیه ورود کند و وعدههایی مبنی بر پذیرش بدهی ۲۵ درصدی به بازنشستگان و سایر سطوح را عملی کنند. البته لازم مدیر عامل تامین اجتماعی در این باره یکبار مصاحبه کنند و جواب مردم را بدهند تا خیالشان راحت شود. در رابطه با معوقات نیز مشاهده کردیم که وعده مدیر عامل مبنی بر پرداخت از آبانماه، عملی شد.
بدهکاری که ادعای طلب دارد
او درباره بدهی تامین اجتماعی به مراکز درمان دولتی توضیح داد: سازمان تامین اجتماعی به بیمارستانها و داروخانههای دولتی که تحت نظر دانشگاه علوم پزشکی هستند، حدود ۸ هزار میلیارد تومان بدهکار است. در مقابل سازمان تامین اجتماعی خدماتی به مراکز درمان دولتی ارائه کرده که در نتیجه آن ۱۳ هزار میلیارد تومان سازمان از آنها طلبکار است. امروز بدهکار مدعی شده که به بیمهشدگان تامین اجتماعی خدمات نمیدهد تا بدهی ۸ هزار میلیارد تومانی خود را تسویه کند. در صورتی که وجود ۱۳ هزار میلیارد بدهی، به خودی خود این بدهکاری را رفع میکند. تامین اجتماعی میتواند ۸ هزار میلیارد را به صورت نقد پرداخت کند و یا از ۱۳ هزار میلیارد بدهی خود مابقی آن را که ۵ هزار میلیارد است را پرداخت کنند. این تامین اجتماعی است که از مراکز درمانی دولتی طلب دارد اما امروز بدهکار برای سازمان تامین اجتماعی مدعی شده است.
رئیس کانون بازنشستگان تامین اجتماعی تهران ادامه داد: بدهی تامین اجتماعی گویا نباید پرداخت شود اما چون مراکز درمانی طلبکار هستند حتما باید این مبلغ تسویه شود تا به بیمهشدگان ما خدمات بدهند. متاسفانه این موضوع دور از انصاف است. دانشگاه علوم پزشکی دولتی نباید به علت این موضوع بازنشسته یا بیمه شده را وجهالمصالحه خود بگذارد و آنها را میان دعوایی که با سازمان تامین اجتماعی دارد، قرار دهد. در این موضوع باید به فکر حلوفصل مشکل باشند نه اینکه بیمهشده قربانی شود.
سر حداقلبگیران تامین اجتماعی بیکلاه ماند
دهقانکیا؛ ضمن اظهار بیاطلاعی در خصوص افزایش حقوق کشوری و لشگری عنوان کرد: براساس بودجه مصوب مجلس در سال ۱۴۰۰ برای سال جاری، به طور متوسط افزایش دستمزد حدود ۱۰ درصد برای شاغلان و بازنشستگان در نظر گرفته شد. در این میان حقوق حداقلها به مرز ۵ میلیون و ۵۸۵ هزار تومان رسید و در همان بازه زمانی حداقلیبگیران و سایر سطوح تمامی کارکنان و بازنشستگان کشوری و لشگری نیز ۱۰ درصد تا سقف حقوق ۱۰ میلیون تومان اضافه کردند. این در حالی است که براساس مصوبه شورای عالی کار، برای بازنشستگان تامین اجتماعی حداقلیبگیران همان ۵ میلیون و ۵۸۵ هزار تومان با ۳۰ سال سابقه مصوب شد. سایر سطوحها یعنی افرادی که بیشتر از حداقلیها دستمزد دریافت میکنند نیز ۳۸ درصد به علاوه ۵۱۵ هزار تومان افزایش حقوق داشتند. این تغییرات همه بر اساس مصوبه شورای عالی کار بوده که پس از آن دستور مدیر عامل به هیئت مدیره سازمان بود و در نهایت آنها نیز این موضع را از دولت در خواست کردند.
وی در خاتمه گفت: موضوع یادشده حدود ۵ ماه کش و قوس پیدا کرد و نهایتا پس از این مدت این مبالغ به کارمندان تامین اجتماعی پرداخت شد. اما پس از آن مجدد کارمندان کشوری و لشگری و بازنشستگان آنها معترض شدند که چرا باید به حقوق تامین اجتماعیها به این میزان اضافه شود. به همین دلیل مجددا یک میلیون تومان به حداقلهای آنها اضافه شد و اکنون حداقلبگیران تامین اجتماعی یک میلیون تومان عقبتر از حداقلبگیرهای کشوری و لشگری هستند. به طور کلی سایر سطوح با متناسبسازی و افزایش ده درصدی که برای آنها اعمال شد، به رقم افزایش حقوق تامین اجتماعیها رسیدند. اما به طور کلی حداقلیهای تامین اجتماعی یک میلیون تومان عقب ماندهاند.
این افزایش حقوق برای بسیاری از بازنشستگان دولت به خصوص حداقلبگیران با توجه به شرایط معیشتی، ضروری است اما مسئله محدود به گروههای کم درآمد نمیشود؛ براساس لایحه دولت، حقوق نجومی بگیران بدنه دولت نیز به تناسب دریافتیشان افزایش مییابد و در عین حال، سقف حقوق قضات و اعضای هیات علمی دانشگاهها نیز برداشته شده است.
بازنشستگان کارگری امیدی به بهبود وضعیت معیشت ندارند
بازنشستگان حداقل بگیر کارگری هیچ امیدی به بهبود وضعیت معیشت حداقل در ماههای باقیمانده تا پایان سال ندارند.
محمدعلی براتی (بازنشستهی حداقل بگیر کارگری) در این رابطه با تاکید بر اینکه قبل از تصویب این لایحه نیز تبعیض میان دریافتی بازنشستگان تامین اجتماعی و مستمری بگیران دولت وجود داشت و حالا این تبعیض به مراتب بیشتر میشود؛ میگوید: من مدرک فوق دیپلم دارم و سی سال سابقه کار، با این حال حداقل بگیر هستم و با کمتر از ۷ میلیون تومان حقوق ماهانه زندگیام را اداره میکنم. اما یک بازنشسته دولت که هم سطح و هم مدرک من است، حداقل سه تا چهار میلیون تومان از من بیشتر میگیرد، با لایحه اخیر دولت، این تفاوت بیشتر هم میشود.
او ادامه میدهد: دولت ۵۵ هزار میلیارد تومان برای افزایش حقوق کارمندان دولت اعتبار تامین کرده اما هنوز ۹۰ هزار میلیارد تومان قانون بودجه را به تامین اجتماعی نپرداخته؛ این ۹۰ هزار میلیارد تومان تکلیف قانونی دولت از ابتدای سال بوده، به تکلیف خود تا نیمه دوم سال عمل نکرده اما توانسته اعتبار جداگانه برای زیرمجموعههای خود جور کند، این یک تضاد عجیب و غریب است؛ نمایندگان مجلس نیز به دولت هشدار نمیدهند که اول به تکلیف قانونی خود در قبال ۶۵ درصد از بازنشستگان کشور عمل کن و بعد به فکر یک لایحه جدید و اعتبار آن بیفت!
چرا حقوق بازنشستگان از تامین اجتماعی پرداخت نمیشود
براتی به طلب بازنشستگان از سازمان تامین اجتماعی اشاره میکند، طلبی که گویا به طلب سنگین سازمان از دولت گره خورده و اهتمامی برای پرداخت آن نیست:
«۲۵ درصد متناسبسازی سال قبل چه شد؛ چرا سازمان تامین اجتماعی باقیمانده متناسبسازی سال قبل را اجرایی نمیکند؛ اگر در کشور پول نیست چرا برای خواص خاصه خرجی میشود و اگر هست چرا مستحقان واقعی نادیده گرفته میشوند؛ اگر باقیمانده متناسبسازی سال ۱۴۰۰ اجرایی شود، لااقل چند صد هزار تومان به حقوق ما بازنشستگان حداقل بگیر کارگری افزوده میشود؛ وقتی قرار نیست دولت به ترمیم مزد کارگران شاغل و بازنشسته تن بدهد، لااقل همان ۲۵ درصد متناسبسازی را که از سال گذشته طلبکاریم، اجرایی کنند.»
او تاکید میکند: اگرچه با ۲۵ درصد متناسبسازی نیز حقوق ۷ میلیون تومانی بازنشستگان حداقل بگیر به خط فقر نمیرسد؛ در روزهای گذشته بازهم با موج تورمی جدید مواجه شدیم؛ وزارت بازرگانی راساً قیمت گوشت مرغ را افزایش داد؛ وقتی هیچ راهکار جبرانی برای حمایت از حداقل بگیران ندارند، وقتی ماده ۹۶ قانون تامین اجتماعی را اجرا نمیکنند، بگویند یک خانوادهی مستاجرِ بازنشسته با یک یا دو فرزند چطور با ۷ میلیون تومان مستمری ماهانه زندگی کند.
نادیده گرفته شدن بحران حقوق بازنشستگان
این بازنشسته کارگری در پایان به مسئله «نادیده گرفته شدن بحران معیشت» اشاره میکند و میگوید: مشکل اصلی کارگران شاغل و بازنشسته بحران عمیق معیشت است؛ همان کالابرگ الکترونیک یا بستههای معیشتی را هم اجرا نکردند؛ درمان رایگان را هم از یاد بردند و نتوانستند با طرحهایی مثل «دارویار» قیمت دارو را کنترل کنند؛ ما یک انتظار ساده داریم: مسئولان یکبار به ما حداقل بگیران روشن و واضح توضیح بدهند که توقع دارند چطور با ۶ یا ۷ میلیون تومان حقوق زندگی کنیم، وقتی در دورافتادهترین شهرهای کشور، کرایه خانه زیر چند میلیون تومان نیست.
افزایش مستمریبگیران و بازنشستگان به جز حق اولاد و عایلهمندی ۹۰۰ هزار تومان است و برای افراد شاغل این رقم بین یک میلیون تا یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است.
دیدگاه تان را بنویسید