زمزمه‌های بازگشت علی لاریجانی به شورای عالی امنیت‌ ملی

دی ماه سال گذشته برخی رسانه‌ها مدعی شدند که علی شمخانی از سمت خود استعفا کرده است. در آن مقطع گفته می‌شد این استعفا به دلیل ساقط شدن هواپیمای اوکراینی و حواشی آن و همچنین پس لرزه‌های اعتراضات آبان ماه است.

البته این ادعا به سرعت از سوی شورای عالی امنیت ملی تکذیب شد. این شورا اعلام کرد "سانحه پیش آمده برای هواپیمای اوکراینی و حواشی آن هیچگونه ارتباطی به حوزه وظایف دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی ندارد که در اجرای آن قصوری شده باشد."

پیش از این نیز علی شمخانی به خاطر "اتهام فساد به برخی نزدیکانش" تحت فشار سیاسی قرار گرفته بود.

علی شمخانی پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی دبیر شورای عالی امنیت ملی شد. حالا گفته می‌شود علی لاریجانی که ۱۲ سال است به عنوان نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی حضور دارد و در این سال‌ها نیز ریاست پارلمان را برعهده داشته، ممکن است جایگزین شمخانی شود. لاریجانی هفتم خرداد ماه باید ریاست مجلس را ترک کند.

خبرگزاری فارس امروز در گزارش خود نوشت: "برخی محافل نزدیک به علی لاریجانی قصد دارند وی را به عنوان گزینه برای دبیری شورای عالی امنیت ملی مطرح کنند."

علی لاریجانی پیشتر بیش از دو سال دبیری شورای عالی امنیت ملی را بر عهده داشت است. در خردادماه ۱۳۸۳ با حکم مقام معظم رهبری به‌عنوان نمایندهٔ رهبری در شورای عالی امنیت ملی منصوب گردید. او کمتر از ۲ ماه بعد، در مردادماه ۱۳۸۴ به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی انتخاب شد. در سال ۱۳۸۶ پس از چندین بار درخواست او برای استعفا از دبیری شورای عالی امنیت ملی نهایتا در مهرماه ۱۳۸۶ این درخواست پذیرفته شد و مسئولیت ۲۶ ماههٔ او در این جایگاه، پایان یافت.

در دوران حضور لاریجانی در شورای عالی امنیت ملی او مسئول مذاکرات هسته‌ای ایران با غرب بود و در این راستا بار‌ها با خاویر سولانا رییس وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار و گفتگو کرد. اختلافات او و محمود احمدی‌نژاد بر سر پرونده هسته‌ای موجب استعفایش شد.

اختلافات لاریجانی و احمدی‌نژاد در دوران ریاست مجلس او اوج گرفت و به همه عرصه‌های دیگر سیاسی کشور رسید. حتی پس از پایان دوره دهم ریاست جمهوری نیز احمدی‌نژاد اتهامات سنگین و بی‌سابقه‌ای به علی و صادق لاریجانی رییس پیشین قوه قضائیه وارد کرد.

لاریجانی پس از پایان دولت دهم و آغاز دولت حسن روحانی نقش فعالتری در مناسبات سیاسی و بین‌الملل کشور پیدا کرد. او از مدافعان جدی مذاکرات هسته‌ای دولت روحانی بود و در هر زمانی از این مذاکرات دفاع کرد. مسئله‌ای که صدای بسیاری از اصولگرایان را در آورد. اصولگرایان او را متهم می‌کنند که در ۱۵ دقیقه برجام را به تصویب مجلس رسانده است.

مذاکرات هسته‌ای و تصویب برجام، هسته اصلی اختلافات اصولگرایان با لاریجانی است. علی لاریجانی پس از انتخابات سال ۹۶ نیز همچنان رویکرد میانه را در سیاست ایران در پیش گرفت. بسیاری تصور می‌کردند که او گزینه جدی انتخابات سال ۱۴۰۰ است. اما چرخ سیاست به کامش نچرخید و بلاخره انتقادات و در مواردی تخریب‌ها علیه او باعث شد که جایگاهش در ساختار قدرت متزلزل شود. از طرف دیگر برادرش آیت‌الله صادق آملی لاریجانی رییس وقت قوه قضائیه نیز با پایان دوره ریاستش جای خود را به ابراهیم رئیسی داد.

حالا دیگر کمتر از این سخن گفته می‌شود که علی لاریجانی نامزد انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ است. شاید نزدیکانش هم به این نتیجه رسیده اند او شانسی در این رابطه ندارد.

با مطرح شدن احتمال انتصاب او به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی از سوی برخی ناظران این تحلیل بیان می‌شود که شاید در موقعیت پیچیده سیاست خارجی ایران حضور علی لاریجانی در شورایعالی امنیت ملی موثر و مفید باشد. از طرف دیگر نگاه دیپلماتیک او مخالفان فراوانی دارد و بسیاری معتقدند از این جهت او فرقی با حسن روحانی ندارد. اگر لاریجانی به شورا برود مهمترین پرونده او تحریم‌ها و رابطه ایران و آمریکا خواهد بود و حتما در این مورد با مجلس آینده با چالش روبه‌رو می‌شود. شاید نام لاریجانی برای دبیری شورای عالی امنیت ملی اساسا برای مقابله با تندروی‌ها مطرح شده باشد.

زیباکلام: لاریجانی شانسی برای ریاست جمهوری ندارد

صادق زیباکلام استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاسی در اینباره که آیا لاریجانی به شورای عالی امنیت ملی می‌رود؟ به فرارو گفت: «دلیلی وجود ندارد که او به شورا نرود. اگر به شورای عالی امنیت ملی نرود باید به مجمع تشخیص مصلحت نظام برود و در کنار برادرش قرار گیرد.»

زیباکلام در پاسخ به این سوال که آیا کنار رفتن احتمالی شمخانی ارتباطی با عملکرد او به ویژه در حوادث آبان ماه سال گذشته دارد؟، گفت: «نه تصور نمی‌کنم. هر کس دیگری رییس شورای عالی امنیت ملی بود عملکردی شبیه به شمخانی در وقایع آبان ماه داشت چرا که اساسا این شیوه‌ای بود که نظام برای برخورد با ناآرامی‌ها انتخاب کرده بود. یعنی خیلی سریع و قاطع برخورد شود. احتمالا آقای شمخانی بعد از شورای عالی امنیت ملی به مجمع تشخیص خواهند رفت.»

زیباکلام درباره اینکه آیا ممکن است علی لاریجانی نامزد ریاست جمهوری شود؟ هم گفت: "هیچ چشم اندازی برای ریاست جمهوری آقای لاریجانی وجود ندارد. چه ایشان به شورای عالی امنیت ملی بروند و چه نروند یک مسئله قطعی است، آقای لاریجانی هیچ شانسی برای ریاست جمهوری سال آینده ندارد. جریان اصولگرای کلاسیک یا سنتی عملا تمام شده است. انتخابات اسفندماه نشان داد که بدنه اجتماعی هر دو جریان اصلی هم اصولگرایان و هم اصلاح طلبان از آنها فاصله گرفته‌اند. این انتخابات نشان داد تنها کسانی که پای صندوق رای می‌روند طرفداران جریانات تندرو هستند."

او افزود: «البته ممکن است آقای علی لاریجانی تصور کند که شانس دارد، اما واقعیت این است ایشان شانسی ندارد. شاید هم برخی اطرافیانش او را تشویق به حضور در انتخابات کنند.»