در مراسم افتتاحیه مجلس چه اتفاقاتی می‌افتد؟
تسنیم/ قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی و آیین نامه داخلی مجلس درباره مقدمات و روند تشکیل و افتتاح مجلس یازدهم چه می گوید؟
چند روزی تا آغاز بکار یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی باقی مانده است. مجلس دهم ششم خردادماه 99 به کار خود پایان می‌دهد و طبق قانون مجلس جدید باید از 7 خردادماه کار خود را آغاز کند.
تشکیل مجلس جدید یک روند قانونی دارد که با انتخاب نمایندگان آن آغاز می شود. پس از احراز صحت انتخابات در حوزه های انتخابیه اعتبارنامه منتخبین مردم از سوی شورای نگهبان صادر و به مجلس شورای اسلامی ارسال می شود.
مقدمات و روند تشکیل و افتتاح مجلس شورای اسلامی در فصل دهم قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی مشخص شده است.
براساس مواد 89 تا 92 قانون انتخابات مجلس که به سیر قانونی تشکیل مجلس جدید اشاره دارد، پس از آنکه اعتبارنامه‌های دو سوم مجموع منتخبین جدید به مجلس شورای اسلامی واصل شد، اداره‌کل قوانین مجلس به‌منظور فراهم کردن مقدمات افتتاح مجلس شورای اسلامی، مراتب را به استحضار وزیرکشور می‌رساند. وزارت کشور هم از نمایندگان منتخب دعوت کرده تا در تهران حضور یابند.
نمایندگان منتخب موظف‌اند ظرف 5 روز از تاریخ دعوت وزیر کشور خود را به اداره‌کل قوانین مجلس شورای اسلامی معرفی کنند و وزیر کشور نیز موظف است در جلسۀ افتتاحیه مجلس شورای اسلامی گزارش انتخابات را به مجلس شورای اسلامی تقدیم کند.
** آیین نامه داخلی مجلس درباره افتتاح مجلس جدید چه می گوید؟
بعد از فراهم شدن مقدمات جلسه افتتاحیه با حضور منتخبان مردم در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی ایران در ساختمان هرمی بهارستان تشکیل می‌شود.
طبق اصل 65 قانون اساسی نخستین جلسه هر دوره مجلس شورای اسلامی با حضور حداقل دوسوم مجموع نمایندگان رسمیت می‌یابد. در این دوره از مجلس شورای اسلامی 279 تن از منتخبان مردم انتخاب شدند و کار 11 منتخب دیگر به مرحله دوم انتخابات مجلس کشیده شد همچنین با توجه به فوت دو نماینده منتخب تهران و آستانه اشرفیه، افتتاحیه با حضور 277 تن از منتخبان مردم برگزار می شود.
طبق آیین نامه داخلی مجلس در آغاز جلسه افتتاحیه آیات (35) تا (42) سوره شوری تلاوت می‌شود.
پس از قرائت پیام مقام معظم رهبری، مراسم سوگند انجام و در پایان جلسه، نمایندگان به منظور بزرگداشت بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت‌امام خمینی (ره) و شهیدان انقلاب اسلامی و ادای احترام و تجدید عهد با آنان در مرقد مطهر آن حضرت و بهشت زهرا حضور خواهند یافت.
همچنین براساس ماده 3 آیین‌نامه داخلی مجلس، نمایندگان حاضر در جلسه افتتاحیه مجلس باید طبق اصل 67 قانون اساسی سوگند یاد کنند. متن سوگندنامه توسط رئیس قرائت می‌شود و نمایندگان به حالت اجتماع در حال قیام آن را تکرار و پس از انجام مراسم تحلیف، سوگندنامه را امضا می‌کنند. نمایندگان اقلیت‌های دینی این سوگند را با ذکر کتاب آسمانی خود یاد خواهند کرد. نمایندگانی هم که در این جلسه حضور ندارند باید در اولین جلسه رسمی که حضور پیدا می‌کنند، سوگند را به جا آورند و ذیل سوگندنامه را امضا کنند.
* قرعه‌کشی برای تعیین جایگاه نمایندگان
براساس ماده 4 آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، جایگاه نمایندگان پس از ارائه اعتبارنامه نمایندگان به مجلس به حکم قرعه تعیین می‌شود و در دفتر مخصوص ثبت خواهد شد. قرعه‌کشی هر شش ماه یک مرتبه تجدید می‌شود. نمایندگانی که در قرعه قبل در قسمت جلوی مجلس بوده‌اند به حکم قرعه در قسمت دوم مجلس استقرار خواهند یافت. در دو ردیف اول رئیس‌جمهور، معاونان و مشاوران او، اعضای شورای نگهبان و هیئت وزیران و معاونان امور مجلس و دیگر افراد مجاز‌طبق این آیین‌نامه خواهند نشست و افراد مذکور به هیچ وجه مجاز به نشستن در صندلی نمایندگان یا تردد در محل استقرار نمایندگان نیستند.
* تشکیل هیئت رئیسه سنی
براساس آیین نامه داخلی مجلس، مدیریت جلسه افتتاحیه بر عهده هیئت رئیسه سنی مجلس است که از سوی اداره کل قوانین مجلس اعلام می‌شود. مسن‌ترین فرد از نمایندگان حاضر به‌عنوان رئیس سنی و فرد بعدی به‌عنوان نایب رئیس و دو نفر از جوانترین نمایندگان حاضر به سمت‌منشی معین می‌شوند و در جایگاه هیئت رئیسه قرار می‌گیرند. درصورت تساوی سن، هیئت رئیسه سنی با قید قرعه از بین مسن‌ترین و جوانترین نمایندگان حاضر تعیین خواهد شد.
طبق مشخصاتی که منتخبین مجلس یازدهم اعلام شده است، سیدرضا تقوی منتخب تهران رئیس، سیدمصطفی آقامیرسلیم دیگر منتخب تهران نایب رئیس و روح الله نجابت منتخب شیراز و محسن فتحی منتخب سنندج دبیران هیئت رئیسه سنی این دوره از مجلس خواهند بود.
وظایف هیئت رئیسه سنی، اداره جلسه افتتاحیه، انجام مراسم تحلیف، اقتراع شعب و اجرای انتخابات هیئت رئیسه موقت است. انتخاب هیئت رئیسه موقت در دومین جلسه علنی مجلس انجام خواهد شد. ترکیب و طرز انتخاب آن مانند هیئت رئیسه دائم است، به‌جز اینکه اکثریت نسبی در انتخاب رئیس کافی خواهد بود.
هیئت رئیسه موقت بلافاصله پس از انتخاب، با متن سوگندنامه هیئت رئیسه دائم مراسم تحلیف را به جای خواهد آورد. وظایف هیئت رئیسه موقت اداره جلسات مجلس تا زمان تأیید اعتبارنامه دوسوم نمایندگان و اجرای انتخابات هیئت رئیسه دائم و‌تمشیت امور اداری مجلس است.
* تشکیل شعب
ماده 26 آیین نامه داخلی مقرر کرده که پس از انجام مراسم تحلیف، نمایندگان به حکم قرعه به طور مساوی به 15 شعبه تقسیم می‌شوند و افراد باقی مانده به‌ترتیب از شعبه اول به بعد، یک‌یک به شعب افزوده می‌شوند. نمایندگانی که بعداً سوگند یاد می‌کنند به حکم قرعه به عضویت شعبی که کسری دارند، پذیرفته می‌شوند. هر شعبه دارای یک رئیس، دو نایب رئیس، یک مخبر و دو منشی خواهد بود که جداگانه با رأی مخفی با ورقه و با اکثریت نسبی بیش از یک سوم کل اعضای شعبه، انتخاب می‌شوند و در صورت تساوی به حکم قرعه عمل خواهد شد.
نتیجه انتخابات با ذکر آرا طی گزارشی به‌وسیله مخبر به اطلاع مجلس می‌رسد. شرط اعتبار برای رسمیت جلسات شعب، حضور حداقل دوسوم اعضا است و تصمیمات شعب، به‌جز در مورد انتخاب افراد، با اکثریت مطلق آرای عده حاضر خواهد بود.
طبق ماده 27 آیین نامه، هر یک از شعب برای تمام دوره نمایندگی رسمیت دارند و وظایف و اختیارات آنها عبارتند از:
1- رسیدگی به اعتبارنامه‌ها
2- تعیین اعضای کمیسیون تحقیق
3- تعیین اعضای کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس
4- بررسی و تشخیص صلاحیت نامزدهای عضویت در کمیسیون‌های تخصصی مجلس
هیئت رئیسه موظف است فهرست اعتبارنامه‌های ارجاعی به شعب را تکثیر و در اختیار نمایندگان قرار دهد. چنانچه نماینده‌ای به هر یک از اعتبارنامه‌ها معترض باشد، حداکثر ظرف مدت سه روز از تاریخ انتشار فهرست فوق‌الذکر اعتراض خود را کتباً به شعبه مربوطه تقدیم می‌دارد. شعبه‌موظف است حداقل 24 ساعت قبل از بررسی هر اعتبارنامه از معترضین جهت توضیح اعتراض خود دعوت به عمل آورد. درصورت عدم حضور معترض یا معترضین در شعبه، حق طرح اعتراض در جلسه علنی را نخواهند داشت مگر آنکه عدم حضور آنان به‌تشخیص هیئت رئیسه با عذر موجه بوده باشد و همچنین در صورتی که شعبه در موعد مقرر از معترض یا معترضین دعوت به عمل نیاورد، آنان‌می‌توانند در جلسه علنی اعتراض نمایند.
* رسیدگی به اعتبارنامه نمایندگان
براساس قانون آیین نامه داخلی مجلس، شعب به موجب جدول حوزه‌های انتخابی مجلس شورای اسلامی که براساس حروف الفبا از طرف اداره کل قوانین مجلس با نظارت‌هیئت رئیسه تنظیم و توزیع می‌شود، رسیدگی به اعتبارنامه‌ها را شروع و نسبت به مدارکی که در شورای نگهبان مورد رسیدگی قرار نگرفته یا پس از رسیدگی شورای نگهبان به دست آمده است اتخاذ تصمیم خواهد کرد و گزارش تصویب یا رد آن را از طریق هیئت رئیسه به مجلس تقدیم می‌دارد.
هر‌شعبه برای تسریع در کار می‌تواند یک یا چند شعبه فرعی تعیین کند که اعضای آن با قید قرعه از بین منتخبین آن شعبه تعیین می‌شوند، ولی رسیدگی نهایی در شعبه اصلی به عمل می‌آید و گزارش آن توسط مخبر شعبه طبق دستور جلسه به مجلس داده خواهد شد و درصورت غیبت مخبر و همچنین در صورتی که مخبر شعبه در جلسه باشد اما نخواهد درباره اعتبارنامه ها صحبت کند به ترتیب یکی از دو نایب رئیس یا منشیان وظیفه او را انجام‌خواهد داد.
* روند تصویب اعتبارنامه از شعب تا صحن
هیچ شعبه‌ای نمی‌تواند تقدیم گزارش خود را بیش از 12 روز از تاریخ دریافت پرونده به تعویق اندازد. درصورتی که تأخیر به حکم‌ضرورت پیش آمده باشد، رئیس و در غیاب او نایب رئیس شعبه مکلف است هیئت رئیسه مجلس را مطلع سازد. هرگاه هیئت رئیسه علت را موجه دانست، موضوع را دوباره به همان شعبه و در غیراین صورت به شعبه بعد ارجاع می‌نماید که ظرف 10 روز پس از دریافت پرونده، گزارش دهد.
گزارش هریک از شعب درباره تأیید یا رد اعتبارنامه‌ها بدون ذکر دلیل در مجلس قرائت می‌شود. در صورتی که گزارش شعبه مبنی‌بر رد اعتبارنامه باشد یا اینکه معترضین بر اعتراض خود باقی باشند، اعتبارنامه به کمیسیون تحقیق ارجاع خواهدشد، در غیر این صورت اعتبارنامه مصوب تلقی گردیده و رئیس مجلس تصویب آن را اعلام می‌کند.
* کمیسیون تحقیق چه می‌کند؟
کمیسیون تحقیق یکی از کمیسیون های خاص مجلس است که طبق ماده 30 آیین نامه داخلی مجلس به منظور بررسی اعتبارنامه‌هایی که توسط شعب مورد تأیید قرار نگرفته و یا از سوی نمایندگان مورد اعتراض واقع شده است، تشکیل می شود. هر یک از شعب موظفند پس از تعیین هیئت رئیسه خود، بلافاصله دو نفر از اعضای خود را که آگاهی بیشتری به مسائل حقوقی داشته و از صلاحیت لازم‌برخوردار باشند به‌عنوان اعضای اصلی و علی‌البدل کمیسیون تحقیق انتخاب نمایند و نتیجه را به هیئت‌رئیسه گزارش داده تا در جلسه علنی قرائت گردد.
اگر کمیسیون تحقیق ظرف پانزده روز نظر خود را به مجلس اعلام نکرد، نماینده‌ای که اعتبارنامه‌اش مورد اعتراض واقع شده، می‌تواند طرح اعتبارنامه خود را همراه با ارائه دلایل عدم گزارش کمیسیون تحقیق، از مجلس درخواست کند.
همچنین پانزده نفر از نمایندگان هم می‌توانند‌چنین تقاضایی را از مجلس کنند.هیئت رئیسه موظف است در اولین فرصت این درخواست را در مجلس مطرح کند. پس از استماع توضیح کمیسیون، مجلس در این مورد تصمیم می‌گیرد. در صورت موجه بودن علت تاخیر، مجلس می‌تواند مهلت را تا پانزده روز دیگر تمدید کند. در غیراین‌صورت، اعتبارنامه در جلسه بعد مجلس مطرح می‌گردد و نماینده معترض و در صورت نبودن معترض مخبر شعبه مربوطه دلائل عدم تأیید صحت‌اعتبارنامه از طرف شعبه را در جلسه بیان می‌کند. پس از دفاع نماینده صاحب اعتبارنامه، مجلس وارد رأی‌گیری می‌شود. اخذ رأی نسبت به اعتبارنامه مورد اعتراض مخفی وبا ورقه مخصوص خواهد بود.
نمایندگانی که هنوز اعتبارنامه آنان به تصویب نرسیده حق دادن رأی به جز در مورد اعتبارنامه نمایندگان و همچنین حق حضور در شعبه یا کمیسیون تحقیق، هنگام رسیدگی به اعتبارنامه خود را ندارند. درصورتی که از طرف شعبه یا کمیسیون یا با تقاضای خود برای ادای توضیحات دعوت‌شوند، حق رأی نخواهند داشت ولی حق اظهار نظر دارند.
دیدگاه تان را بنویسید