روایت‌های ضدایرانی‌ترین چهره واشنگتن
خاطرات بولتون از بحث‌های دولت ترامپ درباره ایران
شرق: انتشار کتاب مقام‌های مسئول برکنارشده یا بازنشسته‌شده در اغلب کشورهای بزرگ جهان، خواندنی و درخور توجه است؛ گرچه معمولا این‌طور کتاب‌ها زمانی به توضیح روند اتفاقات در دولت می‌پردازند که کار دولت به پایان رسیده است. جدیدترین نمونه از این کتاب‌ها، کتاب خاطرات جان بولتون است که در همین دولت حضور داشت. مشاور امنیت ملی سابق ایالات متحده که از ابتدای انتصابش تا زمان اخراجش، موضوع ایران اصلی‌ترین مسئله کاری او بود. حالا و در انتشار کتابش نشان می‌دهد که در جایگاه مشاور امنیت ملی، ایران را در میان پرونده‌های اصلی روی میز کارش داشت؛ در این کتاب بارها و بارها از گفت‌وگوهای مقامات دولت دونالد ترامپ و تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ها درباره این کشور می‌نویسد. رسانه‌ها می‌نویسند در کتاب بولتون، «اتاقی که در آن اتفاق افتاد»، بیش از هر کشور دیگری به ایران اشاره شده است؛ البته بخشی از این موضوع نیز به این برمی‌گردد که بولتون از سال‌ها پیش به‌عنوان جنگ‌طلب‌ترین چهره ضدایرانی در واشنگتن شناخته می‌شود و از‌این‌رو بخش مهمی از زمان خود در این سمت را نیز در جهت مقابله با ایران صرف کرده بود. در نهایت نیز همین موضوع باعث اختلاف بین بولتون و ترامپی شد که مایل به اقدام نظامی علیه ایران نبود و در پی تنش‌های حاصل از همین اختلاف و نیز اختلاف بر سر ونزوئلا و کره‌شمالی، بولتون از دولت حذف شد.
دیداری که نشد
مشاور امنیت ملی سابق آمریکا در بخش‌هایی از کتاب جنجال‌برانگیزش نوشته که ترامپ، رئیس‌جمهوری این کشور، در سال ۲۰۱۹ در حال پیگیری یک ملاقات با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران بود. این ماجرا ظاهرا به زمان سفر ناگهانی ظریف به فرانسه هم‌زمان با نشست جی هفت در تابستان گذشته مربوط می‌شود. آن زمان، ظریف که تازه و قبل از شروع این نشست در فرانسه با امانوئل مکرون و دیگر مقامات این کشور دیدار کرده بود، بعد از شروع نشست و در اقدامی از پیش تعیین‌نشده دوباره به فرانسه دعوت شد. تسنیم گزارش می‌دهد به نوشته بولتون، ترامپ ابتدا موضوع سفر ظریف را با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، مطرح می‌کند؛ شخصی که از نظر بولتون به امید توافق هسته‌ای با ایران می‌زیسته است و این موضوع پس از آن رخ داد که به گفته بولتون، ظریف در مصاحبه‌ای گفته بود نتانیاهو و محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در تلاش برای جلوگیری از صحبت او با ترامپ بوده‌اند. بولتون درست در زمانی که در اجلاس جی هفت حضور داشت، یادداشتی برای ترامپ ارسال کرد مبنی بر اینکه هواپیمای ظریف قصد فرودآمدن در بیاریتز در سواحل جنوب غربی فرانسه، محل برگزاری نشست را دارد و هم‌زمان یادداشت دیگری دریافت کرد تحت این عنوان که مکرون از ترامپ برای ملاقات با ظریف دعوت کرده است و ترامپ قطعا می‌خواهد این کار را انجام دهد. نتانیاهو به مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، گفت که می‌خواهد با ترامپ درباره جلسه احتمالی‌اش با ظریف صحبت کند. سپس نتانیاهو و ران درمر، سفیر اسرائیل در آمریکا، با بولتون هم تماس گرفتند. در راه گفت‌وگو با ترامپ، بولتون متوجه شد مشاور ویژه ترامپ و دامادش، جرد کوشنر، در حال مکالمه تلفنی با سفیر آمریکا در اسرائیل، دیوید فریدمن است و به او می‌گوید که اجازه نخواهد داد درخواست نتانیاهو به رئیس‌جمهور منتقل شود. بولتون در ادامه می‌نویسد: «وقتی که کوشنر تلفن را قطع کرد، به من توضیح داد که قبلا هم جلوی تلاش دیگر نتانیاهو را گرفته است؛ زیرا فکر نمی‌کند که کار مناسبی باشد که یک رهبر خارجی بخواهد به ترامپ بگوید وی باید با چه کسی صحبت کند». بولتون به ترامپ گفته بود که فکر می‌کند ملاقات با ظریف ایده بدی است، از‌این‌رو که «اگر ما فشار را از ایران برداریم، بازگرداندن آن بسیار سخت خواهد بود». با‌این‌حال، کوشنر تصور کرد که چیزی برای ازدست‌دادن در دیدار با ظریف وجود ندارد. بولتون در ادامه با ابراز تأسف درباره کوشنر می‌نویسد: «دامنه توجه این افراد از توافقی که در مقابل آنها وجود دارد، فراتر نمی‌رود». اگرچه ترامپ با ظریف ملاقات نکرد، اما بولتون نگران این بود که کوشنر یا وزیر خزانه‌داری، استیو منوچین، احتمالا با ظریف دیدار داشته باشند، از‌این‌رو در ادامه چنین می‌نویسد: «این فرضیه اخیر چیزی بود که من معتقدم مقامات ارشد اسرائیلی را آشفته و نگران و البته پمپئو را نیز بسیار عصبانی کرده بود». در نهایت علاوه بر آنچه بولتون در این کتاب می‌نویسد، طرف ایرانی نیز به طرف فرانسوی اعلام کرد در این سفر حاضر به دیدار با مقامات آمریکا نیست.
چراغ‌سبز به اسرائیل برای حمله به ایران
در بخش دیگری از این کتاب، بولتون می‌نویسد ترامپ با حمله احتمالی اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران موافق بوده است. او می‌نویسد در سال ۲۰۱۷، زمانی که هنوز به سمت مشاور امنیت ملی منصوب نشده بود، دیداری در کاخ سفید با ترامپ داشته است که در آن بحث برنامه هسته‌ای ایران نیز مطرح می‌شود: «در آن دیدار من به پرزیدنت ترامپ توصیه کردم تلاش خود را برای حل اختلافات فلسطینیان و اسرائیل به هدر ندهد. در مورد ایران، به او گفتم که باید به پیشبرد برنامه خروج ایالات متحده از برجام ادامه داد. همچنین توضیح دادم که چرا از دیدگاه من، این مسئله را تنها با زور می‌توان حل کرد». بولتون نوشت: «با آنکه خود او از اسرائیل برای به‌کارانداختن زور علیه ایران نامی نبرده بود، پرزیدنت ترامپ در واکنش خود گفت که در این راستا از سیاست بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، جانبداری می‌کند». بولتون همچنین می‌نویسد ترامپ در این بخش از سخنانش، خطاب به وی گفت: «شما به بی‌بی [نتانیاهو] بگویید که اگر از زور استفاده کند، رئیس‌جمهوری آمریکا حمایت خواهد کرد». وی ادامه می‌دهد: «ولی من به ترامپ گفتم که بهتر است خودش این موضوع را دوباره به نتانیاهو بگوید». این موضع‌گیری ترامپ در حالی مطرح می‌شود که در اوج تنش‌های هسته‌ای ایران در دوران پیش از توافق هسته‌ای و زمانی که باراک اوباما رئیس‌جمهور این کشور بود، رسانه‌ها از اختلاف‌نظر جدی بین واشنگتن و تل‌آویو درباره ایران گفته بودند. ایالات متحده به دنبال پیگیری روند مدنظر خود از طریق اعمال فشار و مذاکره بود، اما اسرائیل خواستار اقدام نظامی علیه ایران بود. این اختلاف به جایی رسید که اوباما در دیداری دراینباره به نخست‌وزیر اسرائیل هشدار داده بود و گفته بود از چنین اقدامی حمایت نمی‌کند. در دوران مذاکرات منتهی به برجام نیز تماس‌ها بین واشنگتن و تل‌آویو به حداقل رسیده بود که ارائه گزارش دراینباره به اسرائیل متوقف شده بود. جان کری نیز دراینباره گفته بود عربستان، مصر و اسرائیل، در همین رابطه بارها از اوباما خواسته بودند از حمله به ایران حمایت کند، اما به نتیجه نرسیده بودند.
دیدگاه تان را بنویسید