الکاظمی تهران و ریاض را بهم می رساند؟

آرمان ملی: نخست‌وزیر جدید عراق عزم میانجیگری دارد. کاری که اسلاف او یعنی نوری‌المالکی، حیدر العبادی و عادل عبدالمهدی نتوانستند از پس آن برآیند. شاید تا پیش از این هر وقت که نام میانجی در ادبیات سیاسی به زبان می‌آمد همگان یاد سلطان قابوس پادشاه عمان می‌افتادند که حتی در مقاطعی میانجیگری ایران و آمریکا را نیز برعهده داشت. اما امروز در نبود وی و بیماری شیخ جابر الصباح امیر کویت؛ این مصطفی الکاظمی است که به اعتبار دوستی با محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان و مقامات تهرانی درصدد است پای جای پای بزرگان قرار دهد و میانجی میان تهران و ریاض شود. نخست‌وزیر جدیدی عراق دوشنبه آینده به عربستان سفر خواهد کرد و روز بعد به تهران خواهد آمد و پس از آن به واشنگتن سفر خواهد کرد. باید دید الکاظمی در این سفرها چگونه می‌خواهد میان سران تهران و ریاض میانجی شده و روابط طرفین را به حالت سابق بازگرداند. آنچه مسلم است اگر این اتفاق رخ دهد الکاظمی می‌تواند از جایگاه برتر و ممتازی در منطقه و شاید فضای بین‌المللی برخوردار شود. این در حالی است که وزیر امور خارجه کشورمان در بغداد به‌سر برده و مقامات بلندپایه این کشور دیدار کرده است.

هدف الکاظمی از سفرهای پیش‌رو

روابط ایران و عربستان همواره در مقاطع مختلف دستخوش تغییر و تحولاتی بوده و در این میان بعضا بوده‌اند کشورهایی که میان دو کشور نقش میانجی را ایفا کنند. این در حالی است که بین کشورهای منطقه بیشتر عراقی‌ها بودند که در زمان‌های مختلف پیگیر بحث میانجیگری میان ایران و عربستان بوده‌اند. نگاهی به گذشته نشان می‌دهد که بیشتر نخست‌وزیران عراق در مباحث منطقه‌ای و بین‌المللی در خصوص ایران دو مساله را پیگیری می‌کردند. نخست میانجی‌گری در روابط ایران و عربستان و سپس میانجی‌گری در روابط ایران و ایالات متحده آمریکا. البته عراقی‌ها تا کنون هنوز موفقیتی در این خصوص کسب نکرده‌اند و نه توانسته‌اند روابط میان ایران و عربستان را بهبود بخشند و نه تغییری در روابط میان ایران و آمریکا ایجاد کنند. پس از تیرگی روابط تهران- ریاض نوری المالکی، حیدر العبادی و عادل عبدالمهدی بسیار تلاش کردند تا با میانجی‌گیری ارتباط ایران و عربستان را دوباره برقرار سازند اما آنچه مسلم است سعودی‌ها همواره بهانه‌ای برای عدم ارتباط با ایران داشته‌اند. با این حال پس از ناکامی 3 نخست‌وزیر سابق عراق در میانجی‌گری میان ایران و عربستان این بار مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر جدید عراق چهارمین مقام عراقی است که این وظیفه را به دوش گرفته است. الکاظمی درصدد است در سومین ماه حضور خود در پست نخست‌وزیری میانجی میان تهران و ریاض شود. این در حالی است که طبق گفته دستگاه دیپلماسی عراق قرار است الکاظمی دوشنبه هفته آینده به عربستان و سپس به ایران سفر کند. با این حال نمی‌توان سفرهای الکاظمی را صرفا در جهت میانجی‌گری بین ایران و عربستان دانست چرا که به اعتقاد برخی کارشناسان سفرهای وی می‌تواند برای تثبیت جایگاهش در کشورهای منطقه‌ای و بین‌المللی و در راستای تقویت روابط دوجانبه میان عراق با سایر کشورها باشد. اما بحث ابتکار نخست‌وزیر جدید عراق برای میانجی‌گری شاید مهم‌ترین بخش سفرهایش آینده‌اش باشد. البته نباید از یاد برد که با توجه به روابط مستحکم تهران - بغداد و برد ایران در در عراق سفر الکاظمی به تهران را می‌توان سازنده توصیف گردد. قدر مسلم به‌نظر می‌رسد که الکاظمی شانس بیشتری برای میانجی‌گری میان ایران و عربستان داشته باشد؛ چراکه از سویی مورد قبول ایران و از سوی دیگر مقبولیت سعودی‌ها را نیز به همراه دارد. این در حالی است که برخی سفر روز گذشته ظریف وزیر امور خارجه کشورمان به بغداد را نیز در راستای همین امر و تسلیم پیام تهران به بغداد ارزیابی می‌کنند. کما اینکه یکی از رهبران ائتلاف فتح عراق معتقد است: یکی از هدف‌های سفر ظریف به عراق رساندن پیام به کشورهای حاشیه خلیج فارس و خصوصا عربستان است، مبنی بر اینکه تهران آماده ایجاد برخی تفاهم‌ها به واسطه عراق است.

سعودی‌ها تمایل به همکاری ندارند

یک تحلیلگر مسائل بین‌الملل در خصوص میانجی‌گری نخست‌وزیر عراق در روابط ایران و عربستان اظهار داشت: وقتی قدرت‌های بزرگی همچون روسیه، چین و اتحادیه اروپا نمی‌توانند ایالات‌متحده آمریکا را به رعایت یک قرارداد چندجانبه بین‌المللی مجاب کنند کشورهای ضعیف و مواجهه با بحران مانند عراق چه کمکی می‌توانند مثلا در رابطه بین ایران و عربستان یا ایران و آمریکا انجام دهند؟ مهدی ذاکریان به «آرمان ملی» گفت: البته مشکل نه از عراقی‌ها بلکه از سعودی‌ها است. آنها موقعی در مقابل ایران از خود تمایل به همکاری نشان می‌دهند که ایران در سطح جهانی موفقیت‌هایی داشته باشد. آن چیزی که تجربه نشان می‌دهد ایران باید روی پاهای خود بایستد و با اقتدار و اطمینان در مسائل تصمیم بگیرد. این استاد دانشگاه بیان کرد: عربستان موقعی در نگاه و روابط خود با ایران تجدیدنظر می‌کند که جامعه بین‌المللی مواضع ایران را معقول، منطقی و قابل تایید بداند و پشت سر ایران حرکت کند. بنابراین مداخلاتی از جنس عراق یا سفر نخست‌وزیر این کشور به ایران و عربستان برای تحت‌تاثیر قرار دادن عربستان درصدد تاثیر بسیار کمتری از یک نوع تعامل دوجانبه مستقیم دارد. این کارشناس بین‌الملل تاکید کرد: البته در دانش روابط بین‌الملل چنین اقداماتی پسندیده است که کشوری بخواهد تعامل و میانجیگری کند.

دیدار وزرای خارجه ایران و عراق

وزرای خارجه ایران و عراق در نشست خبری مشترک خود در بغداد بر مستحکم بودن روابط دو کشور و لزوم تقویت و گسترش آن تاکید کردند. وزیر امور خارجه کشورمان اظهار کرد: باید در رابطه با تهدیدات مداوم داعش هوشیاری کامل داشته باشیم. محمدجواد ظریف گفت: روابط اقتصادی میان دو کشور می‌تواند گسترده‌تر شود و به سود هر دو طرف است. وی افزود: پرونده کشتیرانی، مرزهای آبی و خطوط ریلی میان دو کشور را پیگیری خواهیم کرد. رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان ادامه داد: شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس خسارتی بزرگ در جنگ با تروریسم در منطقه و عراق به شمار می‌رود و ما پرونده این جنایت آمریکا را با قدرت پیگیری خواهیم کرد. ظریف عنوان کرد: روابط میان ایران و عراق بر اساس احترام متقابل و احترام به حاکمیت دو کشور است و ما از نقش عراق در منطقه خلیج‌فارس استقبال می‌کنیم. وزیر امور خارجه کشورمان تصریح کرد: روابط ایران و عراق مستحکم است و دیگر هیچگاه متزلزل نمی‌شود. وزیر امور خارجه عراق نیز اظهار کرد: در این دیدار در رابطه با سفر قریب الوقوع الکاظمی به تهران نیز رایزنی کردیم.