چالش‫های سخت بایدن درباره روابط تهران و واشنگتن

به گزارش خبرآنلاین، الدار مامدوف، مشاور سیاسی سوسیال دموکرات‫ها در کمیته امور خارجی پارلمان اروپا در تحلیلی در وبسایت آمریکن کانسروتیو نوشت:

پیش‌نویس برنامه حزب دموکرات برای تغییر سیاست‌های داخلی و خارجی منتشر شده که جوبایدن را برای ورود به کاخ سفید وارد رقابت می کند. آنها با این پیش نویس که بخشی از آن به سیاست خارجی مربوط می شود امیدوار هستند به آرزوی دست نیافتنی توقف جنگ‫های بی‫پایان خاتمه دهند؛ موضوعی که توسط نامزدهای مطرح دموکرات از جمله تولسی گابارد و برنی سندرز در جریان مناظره‫های انتخاباتی مطرح شد.

پیش‌نویس برنامه حزب دموکرات به معنای اقدامات خاص در سیاست خارجی، مانند پایان مشارکت ایالات متحده آمریکا با عربستان سعودی در جنگ یمن و خروج کامل نیروهای نظامی از خاک افغانستان است که قبلا توسط ترامپ روند آن آغاز شده است و به نوعی خواستار کاهش مسئولانه در بودجه دفاعی نیز می‫شود.

با این حال بزرگ‫ترین شکست کنونی سیاست دولت ترامپ به طور واضح به ایران مربوط می شود. جایی که دموکرات ها هدف آمریکا برای تغییر رژیم در ایران را رد می‫کنند.

همانطور که می‫دانیم ترامپ از همکاری چندجانبه در‫خصوص توافق اتمی ایران که توسط اوباما به دست آمده بود کنار کشید تا کارزار فشار حداکثری را برای رسیدن به توافقی بهتر با ایران یا متن اوبا برای تغییر رژیم به کار ببندد.

این سیاست به شکست کامل انجامید: زمانی که آمریکا از توافق هسته ای خارج شد و تحریم های سنگین علیه تهران اعمال کرد. ایران نیز به فعالیت های غنی سازی خود علی رغم محدودیت های وضع شده در توافق ادامه داد. کارزار فشار حداکثری همچنین در کنترل سیاست های منطقه ای ایران و همچنین تغییر رژیم نیز شکست خورد.

دموکرات‫ها در سندشان مسیر معکوس و اساسی را پیشنهاد می‫کنند. به علاوه نفی تغییر رژیم در ایران، آنها بر فصل جدیدی از تعامل دیپلماتیک به جای ماجراجویی‫های نظامی پرهزینه تاکید دارند و معتقد به اهمیت بازگشت دوجانبه به برجام و پیروی از این توافق هستند.

تمام آنها معقول به نظر می‫رسند؛ ظاهرا ساده ولی جزئیات چگونگی آن مشخص نیست.

در عین حال بازگشت دوسویه به برجام و تبعیت از آن امری ارزشمند و قابل ستایش است، اما سوال اصلی اینجاست که دموکرات‫ها چگونه می‫خواهند به آن دست یابند؟ مناظرات در این بین حول دو احتمال می‌چرخد:

بازگشت دوباره به برجام بدون شرط و شروط، بدون معطلی یا استفاده از اهرمی که ظاهراً از فشار ترامپ به دست آمده تا برای گرفتن امتیازات بیشتر از ایران استفاده شود.

گزینه دوم نه تنها بر بازگشت و تسریع فعالیت‫های هسته‫ای ایران پس از کاهش تعهدات برجامی تاثیرگذار خواهد بود، بلکه بر سایر فعالیت‫های غیراتمی شامل توسعه موشک‫های بالستیک و همینطور تحرکات در منطقه نیز افزایش می‫یابد.

زبان نوشتار این سند آنقدر مبهم است که هر دو امکان را پوشش می‌دهد. با این حال بهتر بود که دموکرات‌ها به طور واضح اعلام می‫کردند که خواستار بازگشت به برجام هستند.

این یک امر اخلاقی است که باید انجام شود، چرا که ایالات ‌متحده آمریکا از توافقنامه‫ای که هدف خود را برای بستن تمام مسیرهای ایران برای دستیابی به بمب هسته‌ای تحویل داده بود، عقب‌نشینی کرد. آمریکا با عقب نشینی از سیاست‫های ترامپ به دنیا این پیغام را خواهد فرستاد که مطیع قانون است و به دنبال هیچ امتیازی که ناشی از تخطی از قانون باشد نیست. در این مورد قطعنامه 2231 را می‫توان عنوان کرد که ضمیمه برجام است. این می‫تواند اعتبار از دست رفته آمریکا را بازگرداند.

با نشان دادن اینکه عواقب بی‫قانونی قابل برگشت است این موضوع همچنین دولت‫های آینده آمریکا را از اقدامات بی ملاحظانه برای تخطی از تعهدات و قوانین بین‫المللی باز می دارد.

بازگشت به برجام تنها راه باقیمانده برای دموکرات‫ها است تا ایران را قانع کنند که به همه تعهدات خود در آن بازگردد و از آن پیروی کند. مقامات ایران همواره مکررا اعلام کرده‫اند که بازگشت کامل به تعهدات قبلی کاملا برگشت پذیر هستند البته مادامی که دیگر اعضای آن نیز تعهدات خود را به جا آورند. در این دوراهی بزرگ که طرف‫های اروپایی، یعنی بریتانیا، آلمان و فرانسه در آن قرار دارند در تحقق منافع اقتصادی ایران از برجام به دلیل فشارهای آمریکا موفق نبوده اند. چرا که ایفای این تعهدات به آمریکا بستگی دارد.

در مسیر بازگشت به برجام و ایفای تعهدات ایران نه تنها می‫خواهد که آمریکا به عنوان کشور ناقض، اول به آن برگردد، بلکه خسارت‫های ناشی از تحریم‫های ترامپ نیز جبران شود. درخواستی کمتر از این به لحاظ سیاسی برای تهران سمی محسوب می‫شود. فقط باید شاهد سرخوردگی اخیر وزیر امور خارجه ایران یعنی محمد جواد ظریف در مجلس تحت سلطه محافظه کاران به دلیل گفتن رفتار نرم در قبال ایالات متحده بود.

تعامل با ایران در فرآیند طولانی دیپلماتیک با هدف فشار برای گرفتن امتیازات بیشتر بدون حذف تحریم‌ها، عملی نخواهد بود. برخلاف جهان‫بینی آمریکا محور، تهران ناامید نیست که توافق نامه‫ای را با واشنگتن لغو کند. تعاملات اولیه اخیر این کشور با روسیه و چین و گشایش روابط با ترکیه را باید در این پرتو دید.

تنوع دیپلماسی، به ویژه در منطقه اوراسیا، یک عنصر کلیدی برای اهداف بلندمدت ایران محسوب می‫‫شود و در طیف سیاسی مشترک قرار می‫گیرد. درصورت عدم بهره‫مندی از مزایای اقتصادی نیز هیچ جناحی در ایران، هر چقدر هم که میانه‫رو یا عمل گرایانه عمل کنند، انگیزه‫ای برای مشارکت در مذاکرات جدید پایان بخش با ایالات متحده نخواهند داشت.

بن بست احتمالی درنهایت سبب خواهد شد تا دولت بایدن با همان دوراهی روسای جمهوری قبلی از جورج بوش گرفته تا دونالد ترامپ مواجه شود: حملات نظامی برای متوقف کردن برنامه اتمی ایران یا امتحان کردن دیپلماسی. با فرض اینکه بایدن گزینه دوم را انتخاب کند، برای دستیابی به توافق او نمی‫تواند از پیشنهاد بهره‫مندی ایران از مزایای اقتصادی اثربخش اجتناب کند. با این وجود، تا زمانی که او آماده برداشتن این قدم باشد، برنامه هسته‫ای ایران بسیار بیشتر از آنچه پیش از این انجام داده بود، پیش رفته است. این هم به طور خاص چشم انداز محتملی خواهد داشت که یک دولت تندرو در ایران پس از انتخابات 2021 در آمریکا روی کار بیاید.

بنابراین هر راهبردی که بر پایه این فرض باشد که آمریکا پیش از بازگشت به توافق هسته‫ای درصدد گرفتن امتیاز از ایران باشد نتیجه عکس خواهد داد. در این فرآیند مطرح خواهد شد که بهتر است بخش اعظمی از تلاش‫ها روی بازسازی آمریکا صرف شود، پس از 4 سال ریاست جمهوری ترامپ و تمرکز بر روی چالش‫های مهمتر سیاست خارجی مانند مدیریت روابط با چین. همچنین برنامه دموکرات‌ها برای تقویت روابط با کشورهای خلیج‌فارس از جمله پایان دادن به حمایت از جنگ عربستان‌سعودی به رهبری عربستان‌سعودی نیز از هم می پاشد. همچنین به متحدان اروپایی این پیام را خواهد رساند که آمریکا اساسا غیرقابل اطمینان شده ‌است و مهم نیست که چه حزبی در قدرت باشد. اجرای تعهدات ایالات‌متحده و تحویل کامل تعهدات ایالات‌متحده به این ترتیب مسیر بسیار بهتری برای اقدام خواهد بود. این امر همچنین پایه‌ای برای پی‌گیری مذاکرات در مورد مسائل دیگر مانند نگرانی درخصوص تنش‌های منطقه‌ای در خاورمیانه و خلیج‌فارس را نیز فراهم می‌کند.

پلتفرم دموکرات‫ها یک قدم مهم در مسیر صحیح است. این سند نیازمند توسعه با مجموعه ای از سیاست‫های پیشنهادی منسجم به منظور پایان رقابت برای جنگ با ایران است.