رمزگشایی از سفر مدیر کل آژانس به ایران

به گزارش فرارو، گروسی در اولین سفر خود به عنوان مدیرکل آژانس روز دوشنبه وارد تهران شد. پیش از ورود گروسی به تهران، آژانس در بیانیه‌ای کوتاه اعلام کرد که هدف اصلی سفر گروسی انجام گفت‫وگو‌هایی با مقامات بلندپایه ایران درباره همکاری میان ایران و آژانس و همچنین اعطای دسترسی به سایت‌های مورد نظر آژانس است.

گروسی در این بیانیه گفته است: «هدفم این است که دیدارهای‌ام در تهران در پرداختن به مسائل حل نشده که آژانس درخصوص امور پادمانی در ایران دارد خصوصا حل و فصل دسترسی، به پیشرفت ملموسی منجر شود.

منظور گروسی دسترسی به دو سایتی است که نام آن‌ها در اسناد ادعایی اسرائیل مطرح شده و ادعا می‌شود که در دو دهه گذشته در آن‌ها فعالیت هسته‌ای انجام شده است. یکی از این دو سایت بین شهرضا و آباده است و دیگری نزدیک به تهران. ریشه ادعا‌های آژانس درباره این سایت‌ها در اسنادی است که اسرائیل ادعا می‌کند از انباری در تهران سرقت کرده است. ادعایی که قویا از سوی ایران رد شد.

کمالوندی همچنین در آستانه سفر گروسی از ماهیت «خرابکارانه» انفجار اخیر تاسیسات هسته‌ای نطنز پرده برداشت. امری که می‌تواند متضمن پیام‌هایی برای گروسی باشد. چرا که برخی ناظران بر این باور هستند که آژانس ممکن است در این انفجار مقصر باشد، چون بنا به دسترسی‌هایی که دارد از ماهیت فعالیت‌های تاسیسات نظنز با خبر است.

این انفجار ممکن است به بی‫اعتمادی فعلی میان ایران و آژانس دامن بزند. روابط دو طرف از مدت‌ها قبل از انفجار شکننده بود، ولی این انفجار، بر سوءظن‌ها و بی‌اعتمادی‌ها افزود. سابقه بازرسی‌های آژانس نیز زمینه این بی اعتمادی را فراهم کرده بود. یکی از بازرسان آژانس که مغولستانی بود، در حین تلاش برای آلوده کردن یکی از تاسیسات هسته‌ای ایران به مواد هسته‌ای نامعلوم توقیف و سپس از ایران اخراج شده بود.

اما به رغم همه این تحولات، ظاهرا ایران برای جلوگیری از سوء استفاده احتمالی آمریکا از آژانس گام برداشته و مایل است به تفاهماتی با آژانس دست یابد هر چند که می‌داند آژانس در دوره دبیرکلی گروسی تمایل بیشتری به آمریکا پیدا کرده است؛ که البته این امر طبیعی است چرا که گروسی با حمایت دیپلماتیک آمریکا به این منصب رسید.

تلاش برای رفع سوءتفاهم‌ها یا حداقل جلوگیری از شکاف بیشتر میان ایران و آژانس در شرایط فعلی که آمریکا برای فعال سازی مکانیسم ماشه در شورای امنیت قدم برداشته است، می‌تواند حائز اهمیت باشد. اقدام آمریکا برای فعال سازی مکانیسم ماشه ربطی به سفر گروسی ندارد، اما چنانچه شکافی میان ایران و آژانس شکل بگیرد، آمریکا قطعا از آن بهره برداری خواهد کرد، کما اینکه از صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام آژانس نیز بهره برداری کرده بود.

اما سفر گروسی بُعد دیگری نیز دارد. هم اکنون مهمترین مسئله میان ایران و آژانس، بحث نظارت و راستی آزمایی و بازرسی است که تا حالا کوچکترین خللی به آن وارد نشده است. با این حال، در هفته‌های آینده با اعلام فعال شدن مکانیسم ماشه، نظارت‌های آژانس ممکن است دستخوش تغییر شود. کمالوندی گفته است که با فعال شدن مکانیسم ماشه چند نوع نظارت از بین خواهد رفت.

آژانس در ماه مارس گذشته طبق معمول گزارش فصلی خود را درباره برجام منتشر کرد. اما علاوه بر این گزارش، آژانس در اقدامی که بعد از امضای برجام بی سابقه بود، گزارش دیگری منتشر کرد و از ایران به خاطر ممانعت از اعطای دسترسی به این دو سایت انتقاد کرد. در آن زمان، این گزارش به عنوان سیاست جدید آژانس تحت رهبری گروسی قلمداد شد؛ خصوصا که گروسی قبل از گرفتن زمام امور آژانس قول داده با ایران رفتار سختگیرانه‌ای داشته باشد.

ایران اما به خاطر نگرانی از تکرار درخواست‌های آژانس از اعطای دسترسی به بازرسان آن خودداری کرد. حالا به نظر می‌رسد که ایران قصد دارد این موضوع را به نوعی حل و فصل کند. با این حال، هنوز نگرانی از احتمال تکرار درخواست‌های آژانس در موارد دیگر وجود دارد. به هر حال اسرائیل ادعا می‌کند که نیم تن سند از آرشیو هسته‌ای ایران سرقت کرده و ممکن نام سایت‌های زیادی در این اسناد ذکر شده است.

بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، طی گفت‫وگوی مصاحبه مفصلی با شبکه العالم به این نگرانی اشاره کرد و گفت: «در این دو مورد صحبت از این بوده که باید حتما پایان کار باشد یعنی به این شرط که دیگر بعد از این نگویند حالا باز جای دیگر به همین شکل را بررسی کنیم.»

وی تصریح کرد: «ما سه نوع نظارت داریم، نظارت پادمانی که پایه اصلی نظارت هاست که در هر حالی وجود خواهد داشت، یک نظارت پروتکلی است و یک نظارت برجامی، نظارت پروتکلی در دل برجام است به عبارتی امروز اگر برجام نباشد فردا نظارت پروتکلی هم نخواهد بود، بعضی از نظارت‌ها هم نظارت برجامی است یعنی پروتکلی نیست، نظارت پادمانی مرتبط با حوزه مواد است، نظارت پروتکلی غیر از مواد، ولی در چرخه سوخت است. ولی درصورتی که برجام نباشد دو نوع از این نظارت‌ها به صورت اتوماتیک از بین می‌رود، نمی‌شود اسنپ بک داشته باشید و برجامی سرپا باشد.

به هر حال، سفر گروسی از منظر‌های متعددی می‌تواند حائز اهمیت باشد. این احتمال نیز وجود دارد که ایران برخی گام‌های احتمالی خود در پاسخ به فعال سازی مکانیسم ماشه را نیز با آژانس هماهنگ کند.

بازتاب سفر رافائل گروسی به تهران در رسانه‌های غربی

اگرچه برخی رسانه‫های غربی وابسته به واشنگتن و رژیم صهیونیستی تلاش می‫کنند نخستین سفر گروسی به تهران از زمان آغاز تصدی مدیرکلی آژانس از دسامبر سال گذشته را به تحرکات اخیر دولت دونالد ترامپ برای اجرای مکانیسم ماشه و بازگرداندان تحریم‫های سازمان ملل علیه ایران گره بزنند، اما با توجه به روند همکاری و تعامل جمهوری اسلامی ایران و آژانس، اینگونه رفت و آمدها همواره و بطور منظم در جریان بوده و بخشی از روند همکاری دو طرف محسوب می‫شود.

آژانس بارها پاینبدی ایران به توافق برجام را تایید کرده است

خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی با اشاره به اینکه آژانس بارها پاینبدی ایران به توافق برجام را تایید کرده است، در مطلبی هدفمند مدعی شد: سفر مدیرکل آژانس به تهران با تلاش آمریکا برای باز گردادندن تحریم‫ها با استفاده از مکانیسم ماشه همزمان شده است.

این رسانه آمریکایی در عین حال افزود: دیگر امضاکنندگان توافق از جمله روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان اعلام کرده‫اند که اقدام آمریکا غیرقانونی است و این کشور از توافق خارج شده و نمی‫تواند از قطعنامه سازمان ملل برای اعمال دوباره تحریم‫ها استفاده کند.

آسوشیتدپرس نوشت: آژانس بارها پایبندی ایران به توافق را تایید کرده است. تهران در واکنش به تحریم‫های آمریکا، در چند گام بخشی از تعهدات برجامی را کاهش داده از محدودیت‫های غنی‫سازی خارج شده است.

این رسانه همچنین به نقل از مقام های ایران دیدار رافائل گروسی را فرصتی برای همکاری بیشتر بین ایران و آژانس توصیف کرد و نوشت این دیدار هیچ ارتباطی با فشار آمریکا برای اعمال تحریم‫های بیشتر ندارد.

رویترز: گروسی به دبنال دسترسی‫های هسته‫ای بیشتر در ایران

خبرگزاری رویترز نیز سفر گروسی به ایران را بازتاب داد و مدعی شد: رافائل گروسی به دنبال دسترسی به دو تاسیسات اتمی ایران بعد از اختلافات بین تهران و این آژانس بر سر بازرسی از این تاسیسات است.

رویترز در حالی تلاش کرده تا موضوع دسترسی به دو تاسیسات اتمی ایران را برجسته کند که اشاره ای به قوانین و مقررات مربوط به بازرسی های آژانس نکرده است‫. نکته قابل تاملی که وجود دارد آن است که رفتار آژانس نیز در قبال کشورها نامحدود نبوده و مبتنی بر وظایف و اختیاراتی است که از سوی دولت‫ها بدان اعطا شده است. بر اساس بند‫(ج) ماده ۴ پروتکل الحاقی، هرگونه درخواست برای دسترسی از سوی آژانس بایستی همراه با دلایل مربوطه باشد.

این خبرگزاری انگلیسی نوشت: تهران اعلام کرده که دیدار گروسی «روابط دو طرف را تقویت می کند و موجب اعتمادسازی» می شود. گروسی در بیانیه روز یکشنبه خود اعلام کرد موضوع دسترسی را در این سفر بررسی خواهد کرد.

قدردانی گروسی از ظریف

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از تمایل وزیر خارجه کشورمان برای افزایش همکاری‌ها با این آژانس قدردانی کرد.

به گزارش ایسنا، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز سه‌شنبه در توئیتی نوشت: دیداری با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران داشتم تا گفت‌وگوهایی که در تهران در حال انجام گرفتن است، تداوم یابد. از تمایل وی برای افزایش همکاری‌ها با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قدردانم.

«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‫المللی انرژی اتمی، در مرکز مطالعات وزارت امور خارجه با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان دیدار و رایزنی کرد.

در این دیدار، سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه و سعید خطیب زاده سخنگوی جدید وزارت امور خارجه نیز حضور داشتند.

گروسی نیز با علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی دیدار و رایزنی کرده بود .

وی همچنین قرار است با حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان نیز ملاقات کند .

صالحی: زیر بار خواسته‌های غیر قانونی نمی‌رویم

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان پس از یک و نیم ساعت مذاکره پشت درهای بسته، در نشستی خبری نتایج این گفت‌وگوها را تشریح کردند.

به گزارش ایسنا، علی‌اکبر صالحی ضمن خوشامدگویی به رافائل گروسی گفت: آقای گروسی قبلا به عنوان دستیار مدیرکل بارها به ایران آمده بودند و آشنایی ما مربوط به دوره‌ای است که بنده هم در آژانس بودم. این اولین سفر ایشان در مقام مدیرکلی آژانس به ایران است.

رئیس سازمان انرژی اتمی اظهار کرد: فصل نوینی با آمدن ایشان از حیث همکاری ایران و آژانس آغاز می‌شود و همکاری‫های ما بیش از پیش گسترش می یابد. امیدواریم نتیجه سفر مرضی الطرفین باشد به طوری که دو طرف متقابلا به وظایف‫شان عمل کنند که در چارچوب مقررات لازم باشد.

وی گفت: صحبت ما سازنده بود و قرار شد آژانس حرفه‌ای و مستقل کار خود را پیش ببرد و ما هم در چارچوب وظایف عمل کنیم.

رافائل گروسی نیز در سخنانی گفت: خوشحالم بعد از چند سال به ایران آمدم. آشنایی من با آقای صالحی طولانی و همیشگی بوده است. قرار بود پارسال به ایران سفر کنم اما به خاطر کرونا امکانش فرهم نشد.

وی گفت: دستور کار گسترده‫ای داریم و بحث اصلی ما موضوع استفاده صلح‫آمیز از انرژی هسته‌ای است و امروز صبح صحبت‌های زیادی داشتیم و بحث‌های ما امروز عصر مجدد ادامه پیدا می‌کند.

وی در پاسخ سوالی گفت: آژانس بر اساس امیال مدیر کل عمل نمی‌کند، بر اساس اسناد تصویب شده عمل می‌کند از جمله پادمان جامع و پروتکل الحاقی. آژانس در عمر 70 ساله‌اش سعی کرده عملکردش بر مبنای فنی و حقوقی باشد. شاید عده ای بخواهند از آژانس برای اهداف خود استفاده کنند، اما کسانی که در آژانس هستند بی طرفانه کار می کنند. من در دوره مدیریتم اجازه نمی‌دهم کسانی از آژانس برای اهداف خودشان استفاده کنند.

وی در پاسخ به اینکه برخی مدعی هستند که از زمان روی کار آمدن شما تعامل ایران و آژانس دستخوش سیاسی کاری شده است نظر شما چیست؟ گفت: از زمانی که من آمدم تغییری ایجاد نشده است. با ایران همکاری متقابل و فشرده داشتیم و ایران از نظر بازرسی‫ها و تیم‌های آژانس که به ایران می‌آیند همکاری گسترده‌ای دارد و برخی سوالات است که امروز هم درباره آنها صحبت کردیم. از این رو معتقدم هیچ تغییری در رویکرد آژانس ایجاد نشده است و همکاری ما تداوم دارد و قرار است گسترده شود.

مدیرکل آژانس درباره فعالیت‌های هسته ای عربستان سعودی و نظارت آژانس بر این فعالیت‌ها اظهار کرد: بین آژانس و عربستان رابطه برقرار است و معتقدیم باید این فعالیت‌ها تحت نظارت قرار گیرد و امیدواریم نظارت بر برنامه هسته‌ای عربستان تداوم داشته باشد.

گروسی در پاسخ به سوالی دیگری درباره رویکرد آژانس و دوری از سیاسی کاری در بحث ایران تصریح کرد: من گرایش سیاسی ندارم و قضاوت ها و نتیجه‫گیری‫های آژانس صرفا بر اساس یافته‌های فنی است. آژانس با ایران در ارتباط با برجام همکاری داشته است. یکسری نکات و موضوعات است که باید حل و فصل شود. گهگاه مواردی پیش می‌آید که نیازمند شفاف‌سازی است.

گروسی در پاسخ به این که آژانس چطور می‌تواند تضمین دهد موانع و طرح‌های ضد ایرانی آمریکا مانع همکاری و تنش در روابط ایران و آژانس نشود؟ گفت: آژانس رابطه انفرادی با کشورها دارد و اجازه نمی دهد بخش سومی بر این روابط تاثیر بگذارد. ما گزارش‫ها را با حساسیت و جزئیات و سیستمی تهیه می‌کنیم. دولت‌ها می‌آیند و می‌روند اما رابطه کشورها با آژانس باقی می ماند و این مهم است. ما ضمانت می‫دهیم اعمال نفوذی بر آژانس نیست، اما فشار هست ولی تا جایی که بتوانیم اجازه نمی‌دهیم این فشارها تاثیر بگذارد.

همچنین صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی در ادامه درباره جزئیات مذاکرات با هیئت آژانس اظهار کرد: قبلا رایزنی‫هایی انجام شده بود و امروز روی آنها صحبت کردیم، قرار است یک بیانیه صادر شود و طرف‫ها در تیم‫های کارشناسی روی آن کار می‫کنند و در وقت مقتضی اعلام خواهد شد.

وی تاکید کرد: می‫توانم بگویم ما رو به جلو حرکت می‫کنیم و به آینده امیدوارم و قطعا مسائلی که پیش روست به نحو مقتضی حل خواهد شد. البته دشمنان ساکت نمی‫نشینند ولی باید با تدبیر حرکت کنیم و اقدامات را خنثی کنیم که تا کنون هم مدیریت کردیم.

صالحی در پایان خاطرنشان کرد: مجدد از آقای گروسی و تیم همراهشان و مجموعه آژانس تشکر می‫کنم که با روحیه تفاهم و در چارچوب مقررات توافق نامه ها داریم عمل می کنیم. ایران در این چند سال که پرونده تصنعی برایش در آژانس ایجاد شده زیر بار خواسته‫ای خارج از چارچوب‫های قانونی نرفته و نمی‫رود. ما بر اساس حاکمیت و منافع ملی حرکت می‫کنیم و الان هم در چارچوب مقررات و تکالیف مذاکره و عمل می‫کنیم.