مخابره پیام سیاسی تهران به واشنگتن

هرچند این سفر به بهانه یکصدمین سال روابط دیپلماتیک میان ایران و سوئیس انجام شد و طبق بیانیه وزارت خارجه سوئیس هدف از آن گفت و گوهای منطقه‌ای، موضوع برجام و مساله کانال مالی بشردوستانه سوئیس اعلام شد، اما به عقیده برخی از ناظران، وزیر خارجه سوئیس حامل پیامی از سوی آمریکا برای ایران بود.

سوئیس که سال‌هاست به عنوان حافظ منافع آمریکا در ایران ایفای نقش می‌کند و همزمان رابطه‌ای مطلوب با ایران را در طول چهار دهه گذشته پشت سر گذاشته و حتی حفاظت از منافع ایران در مصر را نیز بر عهده داشته در اوج فشارهای تحریمی آمریکا، تنها کشوری بوده که توانسته کانال بشردوستانه خود را برای تبادل دارو و مواد غذایی با ایران فعال کند. از سوی دیگر یک روز قبل از سفر کاسیس به تهران، وی در تماسی تلفنی با مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا گفت‫وگو کرده و همین امر هم باعث شده تا گمانه‌زنی‌ها درخصوص ایفای نقش پیام‌رسان از سوی وزیر خارجه سوئیس قوت بگیرد. این در حالی است که روسیه نیز هفته گذشته در اقدامی کم سابقه آمادگی خود را برای میانجی‌گری میان ایران و آمریکا اعلام کرد؛ امری که با مخالفت مقامات ایران روبه‫رو شد.

چنین موضوعی از چند جنبه دارای اهمیت است. نخست اینکه موضع ایران برای آغاز گفت‫وگو با ایالات متحده تنها در چارچوب برجام و بازگشت کامل این کشور به توافق هسته‌ای است. دومین مسئله تحولات مهم منطقه خاورمیانه است که دو مورد مهم آن وقایع لبنان و عادی سازی روابط امارات با اسرائیل است. برخی از ناظران معتقدند این دو مسئله به خصوص بحث روابط ابوظبی با تل آویو که با سکوت معنادار کشورهای مسلمان مواجه شده و گمانه‌زنی‌هایی نیز درخصوص ادامه این مسیر از سوی برخی دیگر از کشورهای عربی شنیده می‌شود، ممکن است به جبهه واحد دیگری علیه ایران در منطقه تبدیل شود و با توجه به تنش‌های رو به افزایش میان ایران و ایالات متحده، تهران را از منظر روابط خارجی وارد فاز دیگری از فشارهای منطقه‌ای کند.

از سوی دیگر برخی از کشورها از جمله سوئیس درحالی خواستار اقدام در روابط میان ایران و آمریکا هستند که تا کمتر از دو ماه دیگر انتخابات مهم ریاست جمهوری در ایالات متحده برگزار خواهد شد و نتیجه آن در نظام جهانی می‌تواند روندی تعیین کننده باشد. در این میان دونالد ترامپ با توجه به مشکلاتی که به واسطه شیوع کرونا و تبعات اقتصادی آن و همچنین اعتراضات در آمریکا با آن مواجه است، به گفته کارشناسان تمایل زیادی به کشاندن ایران به پای میز مذاکره و نشان دادن کارآمد بودن سازوکار فشار حداکثری دولتش دارد. هر چند در مورد انتخابات آمریکا عواملی همچون اقتصاد و مسائل داخلی نقشی اساسی در تعیین نتیجه نهایی داشته و مواردی همچون موضوع به پای میز مذاکره کشاندن ایران از درجه اهمیت کمتری برخوردار خواهد بود، اما با توجه به نزدیک شدن به موعد سی شهریور و تلاش آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه، مسئله توافق با ایران یک برگ برنده برای دولت ترامپ نه از منظر داخلی بلکه از نظر برتری بر سایر شرکای برجام خواهد بود.

با توجه به این موارد و سیر تحولاتی که در حال رقم خوردن است، اگر منظور سفر وزیر خارجه سوئیس به ایران، پیام از سوی آمریکا هم باشد، به نظر می‌رسد که این اقدام نیز به مانند سایر موارد از جمله سفر آبه شینزو به ایران و نیز تلاش‌های فرانسه و انگلستان در سال گذشته به در بسته خواهد خورد. زیرا در فاصله کمتر از دو ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نه تنها ایران حاضر به دادن چنین امتیازی به ترامپ نخواهد شد، بلکه از سوی دولت آمریکا نیز مورد مشخصی به جز اظهار امیدواری برای رسیدن به یک توافق با تهران آن هم به صورت کلی مطرح نشده است.