اروپا حفظ برجام را می‌خواهد؛ برخلاف آمریکا

تاریخ‌های مربوط به دسترسی‌های آژانس و فعالیت‌های راستی‌آزمایی، مورد توافق قرار گرفته است. فعالیت‌های راستی‌آزمایی آژانس مطابق با موافقتنامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی و رویه استاندارد راستی‌آزمایی آژانس، همان‌گونه که برای همه کشورهای دارای موافقت‌نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی اجرا می‌شود، به صورت برابر و بدون تبعیض اجرا خواهد شد. در چارچوب قطعنامه‌ای که در تاریخ 15 دسامبر 2015 توسط شورای حکام به تصویب رسید، آژانس و ایران تایید می‌کنند که این موضوعاتِ مرتبط با اجرای پادمان، منحصرا مربوط به مواد و فعالیت‌های هسته‌ای تحت پادمان براساس موافقت‌نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی هستند. در چارچوب حاضر، براساس تجزیه و تحلیل اطلاعاتِ در اختیار آژانس، آژانس هیچ سوال دیگری از ایران، و هیچ درخواستی برای دسترسی به مکان‌هایی فراتر از آنچه توسط ایران تحت موافقت‌نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی اظهار شده‌اند، ندارد. دو طرف تصدیق می‌کنند که استقلال، بی‌طرفی و حرفه‌ای‌گری آژانس همچنان لازمه اجرای فعالیت‌های راستی‌آزمایی هستند؛ امری که چند مرتبه تحقق پیدا نکرد و به همین علت همچنان نگرانی‌هایی در خصوص جلسه شورای حکام وجود دارد. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت‌وگویی با جلال ساداتیان، سفیر سابق ایران در انگلستان داشته است که در ادامه می‌خوانید.

توافق اخــیر ایران و آژانس چه تاثیری بر جلسه شورای حکام خواهد گذاشت؟

سفر گروسی به تهران و توافقی که میان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران رقم خورد سبب شد تا این امیدواری به‌وجود آید که این جلسه شورای حکام نسبت به جلسات گذشته نتایج بهتری داشته باشد. گزارشی که در گذشته علیه ایران داده شد به آن علت بود که ایران اجازه دسترسی به دو محل موردنظر آژانس را نداده بود اما امروز از یکی از این محل‌ها بازرسی به عمل آمده است و نمونه‌برداری نیز انجام داده‌اند. آن دو محل براساس اسناد و ادعاهای رژیم‌صهیونیستی محلی برای فعالیت‌های هسته‌ای بوده است درصورتی‌که این ادعا صحت ندارد و صرفا محل نظامی است. ایران به این علت راضی به بازدید آژانس از این دو محل نبود زیرا در برنامه آژانس نبود و با فشار برخی کشورها این امر مقرر شد صورت گیرد و ایران نمی‌خواست زیر بار بدعت‌های جدید برود. بعد از درگذشت آمانو و همزمان با آمدن گروسی به آژانس، این نهاد گزارشی منتشر کرد که ایران اجازه نداده است از دو محل مشکوک به فعالیت هسته‌ای بازدید شود. این لفظ مشکوکی که آنها قید کردند نگرانی برای اعضای شورای حکام ایجاد کرد و قطعنامه‌ای علیه ایران صادر شد و ایران طبق آن ملزم شد که اجازه بازدید از آن دو مکان را بدهد و این امر نیز اتفاق افتاد. پس بنابراین بعید به نظر می‌رسد در جلسه شورای حکام اتفاقی علیه ایران بیفتد.

چه عــواملی ســبب شد این گزارش شورای حکام به مقوله‌ای پرحاشیه در عرصه بین‌المللی بدل شود؟

گزارش آژانس همزمان شد با تلاش‌هایی که آمریکایی‌ها انجام دادند برای اینکه تحریم تسلیحاتی ایران را دائمی کنند و همچنین زمزمه‌هایی نیز مبنی بر فعال کردن مکانیسم ماشه از سوی آمریکا به گوش رسید که سبب شد گزارش آژانس را تحت‌الشعاع قرار دهد و حاشیه‌های زیادی را در پیرامون آن ایجاد کند. درایت حکم می‌کرد که ایران باید این ابزار را از دست آمریکا بگیرد که آنها با تکیه بر گزارش آژانس، پرونده ایران را مجددا به شورای امنیت نبرند. قطعنامه دوم از سوی شورای حکام وضعیت را به‌گونه‌ای به پیش می‌برد که پرونده ایران امنیتی شود و پرونده ایران به شورای امنیت منتقل شود. این امر کاملا به ضرر ایران تمام می‌شد. در این میان توافق ایران و آژانس یک موفقیت بزرگ بود که به نفع ایران تمام شد و با بازدید از یک سایت امور به‌خوبی پیش رفت و در ماه جاری بازدید بعدی نیز صورت می‌گیرد. ایران مقرر کرده است که دیگر اجازه بازدید نخواهد داد و نمونه‌برداری‌های فعلی نیز به صورت محدود صورت گرفت. این اقدام نیز برای آن انجام شد تا ایران اعتمادسازی کند و گروسی نیز نتایج سفر را مثبت قلمداد کرد و قاعدتا دیگر نباید مشکلی با آژانس داشته باشیم. آنها نمی‌توانند بار دیگر پرونده ایران را پرحاشیه کنند زیرا علت دیگری وجود ندارد.

تا چــه مــیزان احتمال دارد آمـریکا با یک فشار مضاعف نظر آژانس را علیه ایران بازگرداند؟

دورنمای این اتفاق بسیار ضعیف است به این علت که در شورای امنیت که متحدان اروپایی آمریکا حضور دارند این کشورها با آمریکا همکاری نکردند. اروپایی‌ها تمایل دارند که برجام را حفظ کنند و تمایلی هم ندارند که دیگر ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا شود؛ در نتیجه بعید است که بخواهند پاس گلی به ترامپ دهند تا با پاس گل اروپایی‌ها خود را موفق در عرصه سیاست خارجی و صحنه بین‌الملل نشان دهد. 13 کشوری که در شورای امنیت به نفع آمریکا رای ندادند در ادامه نیز بیانیه‌ای صادر کردند و حتی در ارتباط با مقوله فعال شدن مکانیسم ماشه موضع‌گیری کردند و اجازه این کار را به آمریکا ندادند. بر اساس این قرائن اجازه نخواهند داد تا آمریکا در شورای حکام نیز اقدامی علیه ایران انجام دهد. شورای حکام مکانیسمی دارد که برای رسیدن به هر نتیجه‌ای از کانال آن نیاز به یک رای قاطع است. مشخصا زمانی که کشورهای اروپایی در این عرصه با آمریکا همکاری نکنند این عرصه بر آمریکا نیز برای اقدام علیه ایران تنگ خواهد شد.