یک میلیارد ‌دلار کجاست؟

یک ماه و هفت روز بعد، وقتی حجم هولناک بحرانی که این ویروس با خودش به کشور آورد، مشخص شد، دولت برای آنچه مهار و مقابله با کرونا اعلام کرد، از مقام معظم رهبری درخواست کرد اجازه داده شود یک میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی برداشت شود. 11 روز بعد در 18 فروردین 99 رهبری به صورت رسمی با این درخواست موافقت کرد؛ اما حالا در هشتمین ماه ورود کرونا به ایران، آن‌طور‌که وزیر بهداشت گفته است «از یک میلیارد دلاری که رهبری از صندوق توسعه موافقت کردند، ماه‌هاست به‌جز سهم کوچکی نگرفته‌ام» و در ادامه به گلایه نوشته است: «نمی‌دانم [این بودجه را] برای کدام کار مهم‌تر گذاشته‌اند؟».

سعید نمکی، وزیر بهداشت، این موضوع را روز گذشته در قالب دل‌نوشته‌ای احساسی خطاب به قاسم سلیمانی، فرمانده شهید سپاه قدس، در اینستاگرام خود نوشت. او در بخشی از این نوشته که همراه با عکسی از سردار شهید منتشر شده، آورده است: «حدود هشت ماه است خودم و یارانم در سراسر کشور یک روز آرام نداریم. هرچه می‌گوییم همه‌گیری را نمی‌شود با التماس و تمنا متوقف کرد، بی‌فایده است. هرچه التماس و تمنا و فریاد می‌کنیم که کرونا را نمی‌شود بدون کمک‌های ویژه مهار کرد، کسی باور نمی‌کند. ولی یادت هست گفتی اگر نتوانی پشتیبانی نیروهایت را فراهم کنی، می‌مانیم؟ من امروز از سربازانم در جبهه سلامت شرمسارم. مطالباتشان معوق مانده، انبارهایم از سلاح خالی می‌شود، پاییز سنگینی فرامی‌رسد. موج حمله جدیدی شکل گرفته، یک میلیارد دلاری که رهبری از صندوق توسعه موافقت کردند، ماه‌هاست به جز سهم کوچکی نگرفته‌ام. نمی‌دانم برای کدام کار مهم‌تر گذاشته‌اند؟ شب‌های زیادی است با دل‌نگرانی نخوابیده‌ام و برای آنکه مردم مشوش نشوند روزه سکوت گرفته‌ام...».

این البته اولین‌بار نیست که وزیر بهداشت در رابطه با عدم پرداخت این مبلغ برای مقابله با کرونا گلایه می‌کند. او در اواسط اردیبهشت گذشته نیز یعنی یکی ماه بعد از اعلام رسمی خبر موافقت رهبری با برداشت این مبلغ از صندوق توسعه ملی، در توییتر خود در‌این‌باره به گلایه نوشته بود‌: «به لطف خدا و با جان‌فشانی همکارانم در مبارزه با کرونا از قدرتمندترین کشورها جلو افتادیم، اما در مضیقه مالی و در مقایسه با آنها که میلیاردها دلار هزینه کردند، (همکارانم) با حال خراب می‌پرسند حداقل یک میلیارد یورو صندوق (ذخیره ارزی) چه شد؟ خبرش خراب‌تر کرد جراحت جدایی/ چو خیال آب روشن که به تشنگان نمایی».

پنج ماه و نیم از زمان موافقت با پرداخت این بودجه و چهار ماه و نیم از گلایه اول وزیر بهداشت درباره تأخیر در رساندن این بودجه به خط مقدم جنگ با کرونا می‌گذرد، اما به نظر اتفاق خاصی در این حدود پنج ماه رخ نداده است و دولت قصدی مبنی بر تخصیص این بودجه ندارد.

همه اینها در حالی است که همان روز وقتی رهبری موافقت خود را با این موضوع اعلام کردند، براساس خبری که خبرگزاری رسمی دولت، ایرنا، منتشر کرد، حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، با قدردانی از موافقت رهبر معظم انقلاب با درخواست برداشت مبلغ یک میلیارد یورو از منابع صندوق توسعه ملی برای مقابله و مدیریت عوارض ناشی از شیوع ویروس کرونا در کشور، دستورات لازم را برای تأمین نیازهای ضروری در این عرصه صادر کرد.

علاوه بر او، رئیس‌دفتر رئیس‌جمهوری نیز در نامه‌ای به محمد‌باقر نوبخت، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان برنامه‌و‌بودجه کشور، پی‌نوشت رئیس‌جمهوری به نامه دفتر مقام معظم رهبری را به وی ابلاغ کرد. روحانی در آن نامه پی‌نوشت کرده بود: «نیازهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از این منبع تأمین و حتی‌الامکان از تولیدات داخلی و با استفاده از شرکت‌های دانش‌بنیان اقدام شود. همچنین کمک‌های لازم به صندوق بیمه بی‌کاری ظرف هفته آینده انجام و جزئیات طرح در ستاد اقتصادی دولت مطرح شود».

نکته آنکه روزی که با برداشت این مبلغ از صندوق توسعه ملی موافقت شد، نرخ یورو چیزی در حدود 13 هزار تومان بود و یک میلیارد یورو برابر با 13 هزار میلیارد تومان می‌شد، اما در این مدت با افزایش بیش از دوبرابری نرخ ارزها، یک میلیارد یورو برابر با چیزی در حدود 28 هزار میلیارد تومان است. البته به همه اینها باید تورم افسار‌گسیخته و گرانی غیرقابل وصف همه کالاها در کشور را نیز اضافه کرد.

همان موقع که خبر موافقت با برداشت این مبلغ از منابع صندوق توسعه ملی منتشر شد هم البته نگرانی‌ها و حساسیت‌هایی درباره نحوه چگونکی هزینه‌کرد این مبلغ از سوی برخی کارشناسان و رسانه‌ها منتشر شد.

برخی رسانه‌ها نیز دراین‌باره نوشتند «باید در این رابطه که دولت چه برنامه‌ای برای هزینه‌کرد این مبلغ دارد و در چه بخش‌ها و محل‌هایی قرار است آن را هزینه کند، شفاف‌سازی لازم انجام شود. دستور رئیس‌جمهور برای تأمین از تولیدات داخلی و استفاده از شرکت‌های دانش‌بنیان، اقدام بسیار مناسب و پسندیده‌ای است؛ بنابراین این انتظار هم وجود دارد که گزارش شفافی از چگونگی هزینه‌کرد برای مدیریت عوارض پس از پایان کرونا ارائه شود تا شاهد کمترین آسیب از این ناحیه باشیم».

با‌این‌حال باید دید با وجود آنکه این بودجه به‌صورتی صریح هم در دستور مقام معظم رهبری و هم در نامه دفتر رئیس‌جمهور به رئیس سازمان برنامه‌و‌بودجه کشور با هدف مقابله و مدیریت عوارض ناشی از شیوع ویروس کرونا در کشور و تأمین نیازهای ضروری در این عرصه اعلام شده بود، به چه علت هنوز پرداخت نشده؛ تا حدی که گلایه احساساتی وزیر بهداشت را نیز به‌دنبال داشته است.

همه اینها در شرایطی است که وقتی سعید نمکی به جای وزیر مستعفی بهداشت -‌قاضی‌زاده‌هاشمی‌– به سرپرستی این وزارتخانه گماشته شد، همه درباره او معتقد بودند نمکی از نیروهای نزدیک به نوبخت است و با آمدن او، قفل بودجه‌های وزارت بهداشت که مدت‌ها بود پرداخت نمی‌شد، باز شد و گره بسیاری از مشکلات این وزارتخانه نیز گشوده شد.

با‌این‌حال اکنون به نظر می‌رسد حتی رابطه نزدیک نمکی و نوبخت نیز چاره‌ساز نشده و بودجه‌ای که برای شرایط بحرانی کنونی کشور قرار بود هزینه شود، پرداخت نشده و از سرنوشت آن حتی وزیر بهداشت هم خبر ندارد؛ به شکلی که به شکوه درباره آن در اینستاگرام خود این‌طور می‌نویسد: «نمی‌دانم آن را برای کدام کار مهم‌تر گذاشته‌اند؟».