این سهامداران در بورس بمانند

«حمایت از بازار» همین جمله شروع خوشبختی تقریبا تمامی سهامداران بازار بورس برای ۳ تا ۴ ماه بود و بعد از آن همین جمله به عامل زیان بسیاری از سهامداران تبدیل شد. در ابتدای سال دولت به جهت تشویق مردم به سرمایه‌گذاری در بورس همیشه دم از حمایت از بازار بورس می‌زد تا جایی که حتی برخی از مسئولان دولتی عنوان کردند که دولت بازار را هیچ گاه رها نمی‌کند به امید همین جمله، افرادی وارد بازار شدند که هیچ گونه دانشی در مورد پر ریسک‌ترین بازار جهان نداشتند.

زمانی که بازار وارد دوران اصلاح شد، سهامداران تازه وارد متوجه شدند که بازار به آن سادگی‌ها هم نبوده که فقط یک سهم بخرید و منتظر رشد باشیم، بازار نیاز به تحلیل و آموزش دارد و تنها نباید به امید حمایت دولت از بازار دل خوش کرد.

به هر حال حمایت از بازار امروزه به دخالت دولت در شاخص کل تعبیر شده است و برخی از صاحب نظران عنوان می‌کنند که شاخص بازار به صورت دستوری توسط دولت بالا و پایین می‌شود. برخی موافق حمایت دولت از بازار در این شرایط هستند و برخی دیگر عنوان کردند که بدون دخالت دولت بازار بر نخواهد گشت.

میثم رادپور یکی از ۲۵ اقتصاددان امضا‌کننده نامه به رئیس‌جمهوری نظرات متعددی را در مورد وضعیت بازار، آینده بورس و پیشنهاداتی به سهامداران خرد ارائه کرد که در زیر آن را می‌خوانید.

 توصیه می‌کنم، سهامدارانی که می‌توانند تحمل کنند، در بازار بمانند و سعی نکنند به خاطر عامل ترس از بازار خارج شوند یا اینکه سهامشان را با مشورت گرفتن از یک کارشناس تغییر دهند اما کسانی که قصد دارند در بازار بمانند اگر فکر می‌کنند سهامشان ارزنده نیست آن را تغییر دهند و به سمت سهام‌های ارزنده بروند.

هر هفته خبر از حمایت بازار از سازمان بورس، مجلس و یا دولت بیرون می‌آید اما بعد از یک الی دو روز که بازار مثبت شد، روند بازار به حالت قبل بر می‌گردد، به نظر می‌رسد بیان همین جمله یعنی حمایت از بازار سبب شده که سهامداران خرد تحمل دوران اصلاح را نداشته باشند، آیا شما با انواع حمایت دولت از بازار در این شرایط موافق هستید؟ و اینکه واقعا در عمل حمایتی توسط دولت از بورس صورت گرفته است؟

در این مدت می‌گفتند که دولت حامی بازار است، من نمی‌فهمیدم اینکه دولت حامی بازار است یعنی چی؟ دولت تا کنون در بازار فروشنده بود و کسی که ‌فروشنده هست، حامی محسوب نمی‌شود، بلکه کسی که می‌خرد حامی بازار است. این دستوراتی که سازمان بورس و یکسری از نهادهای دیگر مبنی بر خرید حقوقی‌ها می‌دهد، غیر قانونی است، شما نمی‌توانید کسی را مجبور به خرید در بازار کنید، چه سهامدار حقوقی و چه حقیقی اختیارش دست خودش است. اگر در بازار بخواهد حمایتی صورت بگیرد باید خریدی صورت بگیرد در حالی که کلا حمایت از بازار کار درست نیست، اما اگر نیت هم حمایت از بازار است، با حلوا حلوا کرد و اینکه می‌خواهیم از بازار حمایت کنیم دهن شیرین نمی‌شود.

دولت یک رویکرد اشتباهی را در پیش گرفت و تبلیغاتی را انجام داد که یک عده به خاطر همین تبلیغات وارد بازار شدند در نتیجه آنها مسبب ضرر و زیان خود را دولت می‌دانند، اگر دولت این تبلیغات و حرف‌ها را نزده بود و یا به نوعی بازار سرمایه را یک محل بدون ریسک معرفی نمی‌کرد، شاید الان چنین اتفاقاتی نمی‌افتاد و توقعی هم ایجاد نمی‌شد، آنقدر تبلیغات گسترده‌ای صورت گرفت و سرمایه‌گذاری در این بازار آنقدر جذاب نشان داده شد که عده زیادی که بیشتر آنها هم سابقه از حضور در بازار نداشتند به بورس هجوم آوردند و الان مسبب ریزش بازار را دولت می‌دانند، که می‌توان گفت بخشی هم حق دارند، نباید دولت به این شکل تبلیغ می‌کرد.

گفته شده که قرار است یک درصد از منابع صندوق توسعه به بازار تزریق شود، به نظر شما این رویکرد مثبتی برای بازار است؟

رویکرد دولت در مقابل بازار سرمایه و تبلیغاتی که انجام داد این حس را در سهامداران خرد ایجاد کرد که دولت از بورس حمایت می‌کند در حالی که ما با دولتی روبه رو هستیم که ۲۵۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه دارد. دولتی که دستش به دهانش نمی‌رسد چطور توان حمایت دارد. البته رونق بورس چیز خوبی است نه اینکه فکر کنید که این بازار می‌تواند مشکلات کشور را حل کند چرا که ما دارای مشکلات زیر ساختی، تحریم، نداشتن محیط امن سرمایه‌گذاری و غیر هستیم.

قسمت عمده پولی که در بازار سرمایه وجود دارد، در بازار ثانویه جابه جا می‌شود و در حالی که در تامین مالی شرکت‌ها هیچ ارتباطی ندارد و طول می‌کشد تا این بازار بتواند به تولید کمک کند.

این داستان که یک درصد از صندوق توسعه به بازار تزریق شود در این شرایط برای بازار خوب است اما به هر حال کمک از صندوق توسعه ملی هم تامین مالی خطرناک است و به شکل استقراض از بانک مرکزی می‌باشد. دولت خودش را بدهکار کرده و الان به گونه‌ای ناچار است که به شکلی از بازار حمایت کند در نتیجه خودش که پولی ندارد پس تصمیم می‌گیرد از صندوق توسعه ملی کمک بگیرد. اگر دولت یک ریال از جایی برداشت کند باید همان مقدار را پول چاپ کند یعنی اگر هزار تومان به بازار سرمایه کمک کند باید به همان اندازه پول چاپ کند.

 اگر دولت یک ریال از جایی برداشت کند باید همان مقدار را پول چاپ کند یعنی اگر هزار تومان به بازار سرمایه کمک کند باید به همان اندازه پول چاپ کند

بالا و پایین رفتن شاخص کل را چگونه ارزیابی می‌کنید آیا دلیلی، خارج از موضوعات سیاسی وجود دارد؟

این ریزش‌ها در بازار چیز عجیب و غریبی نیست. این ریزشها در همه بازارها دنیا وجود دارد همین الان ۱۰ درصد شاخص بورس اس‌اند پی و بورس مزدک ریزش داشته است.

حدود ۱۰ سالی است که موضوع سهام عدالت مطرح که در نهایت با تصمیم دولت این سهام آزاد و وارد بورس شد، اما اکنون تعداد زیادی از دارندگان این سهام قصد فروش آن را دارند که یا این کار توسط شرکت عامل صورت نمی‌گیرد یا اینکه به فروش نمی‌رسد، آیا به نظر شما ورود سهام عدالت به بورس تجربه خوبی است؟

خیلی چیزها راه‌حلی ندارند؛ بازار از رونق افتاده و نمی‌توان سهام عدالت را فروخت، اگر بفروشد فشار بیشتری به بازار وارد می‌شود. به نظرم بهترین کار در شرایط کنونی حفظ سهام عدالت است. دوره رونق بازار گذشته و شانس فروش سهام عدالت با قیمت‌های که قبلا تصور می‌شد وجود ندارد و باید صبر کنند، اگر هم فروش دارند باید در قیمت‌های پایین آن را بفروشند. می‌بنیم برخی از اقتصاددانان چنین پیشنهاداتی می‌دهند، پولی را از جایی برداشت کرد و به یک جای دیگر تزریق کرد، این چه مسخره بازی است، خودخوری که فایده‌ای ندارد.

مشخص است که برای بازار سرمایه فرصتی فراهم شد که به صورت هیجانی بالا رفت و این فرصت از دست رفت که به تبع آن فرصت فروش اوراق در قیمت‌های بالا هم از دست رفت. اگر کسی بخواهد سهام عدالت را در قیمت بالا بفروشد این خیال را نکند که بازار به حالت قبل بر می‌گردد و بنده این تصور را نمی‌کنم که بازار آمادگی برگشت به آن معنا را داشته باشد.

 در این مدت می‌گفتند که دولت حامی بازار است، من نمی‌فهمیدم اینکه دولت حامی بازار است یعنی چی؟ دولت تا کنون در بازار فروشنده بود و کسی که ‌فروشنده هست، حامی محسوب نمی‌شود، بلکه کسی که می‌خرد حامی بازار است

به نظر شما بازار تا چه زمانی چنین روندی را طی می‌کند؟ آیا یک بازه زمانی یا یک عددی از شاخص را می‌توانید برای برگشت بازار عنوان کنید؟

این موضوع را بپذیریم که بازار بعد از یک دوره افزایش، الان ریزشی شده و به راحتی هم به وضعیت سابق بر نمی‌گردد، ممکن است گاهی اوقات دو تا سه سال و حتی بیشتر هم طول بکشد، اما خوشبختانه یا متاسفانه اقتصاد ما تورمی است و هر چیزی که می‌ریزد اصلاح می‌شود. نمیدانم چرا دنبال این هستند که بازار برگشت فوری داشته باشد؟ به نظرم چون خاطره سه ماه گذشته در ذهنشان تداعی شده در نتیجه به دنبال بازگشت سریع بازار هستند. اما اگر بازار یک ماه دیگر به همین شکل پیش برود، ملت متوجه خواهند شد که بازار همیشه یک روند نیست. بالاخره سهام یک قیمتی و یک ارزندگی دارد و با متغییرهای موجود آن زمان گران شد اما الان در حال اصلاح خود است.

 برخی از سهامداران هستند که واقعا به پول سهامشان نیاز دارند به این دسته توصیه می‌کنم اگر می‌خواهند از بازار خارج شوند کمی صبر کنند تا بازار متعادل‌تر شود و در حال صعود از بازار خارج شوند

آیا پارامتری وجود دارد که بازار را به حرکت در بیاورد؟

 با این پارامترهای کنونی انتظار بازگشت بازار سرمایه به شکل قبل نیست. در صورتی که دلار مثلا به ۵۰ هزار تومان برسد و یا تورم شدیدتری رخ دهد شاید بتوان امیدوارم بود که بازار بر می‌گردد که بعید می‌دانم دلار به این نرخ برسد. به نظر بنده الان وضعیت بهتره چرا که قیمت‌ سهم‌ها به قیمت ذاتی خودشان نزدیکتر شده‌اند.

پیشنهاد یا استراتژی خاصی دارید که به سهامداران خرد یا کسانی که پولشان در بازار گیر کرده ارائه دهید؟

آن چیزی که در بورس و بازار مالی محرک و عامل تعیین‌کننده بازی است طمع و ترس است. برخی از سهامداران با طمع وارد شدند و معمولا به خاطر ترس در این دوران می‌فروشند. صحبتم این نیست که آیا سهام می‌ارزد یا نمی‌ارزد که درک این موضوع برای سهامدار خرد و تازه وارد کار سختی است، صحبتم این هست که اجازه ندهند که ترس کار دستشان بدهد؛ اینکه در برخی از سهم‌ها ۴۰ درصد ریزش اتفاق افتاده برای بنده که سال‌ها در بازار بودیم عجیب نیست. به طور طبیعی زمانی که یک فرد می‌بیند فرصتی به وجود آمده می‌خواهد از آن استفاده کند حتی اگر درک درستی از آن بازار نداشته باشید. بسیاری از افراد در دوران رشد بورس وارد بازار شدند اما آن چیزی که انتظار نداشتند این بود که ممکن است بخشی از سرمایه آنها از بین برود.

توصیه می‌کنم، سهامدارانی که می‌توانند تحمل کنند، در بازار بمانند و سعی نکنند به خاطر عامل ترس از بازار خارج شوند یا اینکه سهامشان را با مشورت گرفتن از یک کارشناس تغییر دهند اما کسانی که قصد دارند در بازار بمانند اگر فکر می‌کنند سهامشان ارزنده نیست آن را تغییر دهند و به سمت سهام‌های ارزنده بروند.

برخی از سهامداران هستند که واقعا به پول سهامشان نیاز دارند به این دسته توصیه می‌کنم اگر می‌خواهند از بازار خارج شوند کمی صبر کنند تا بازار متعادل‌تر شود و در حال صعود از بازار خارج شوند.