تحریم بانکی ایران با رنگ انتخاباتی

شمارش معکوس تا سیزدهم آبان‌ماه و آغاز انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا شروع شده‌است و در این مدت محدود باقی مانده، ترامپ باید برگ‌های برنده خود را در حوزه‌های داخلی و خارجی رو کند. یکی از ناکامی‌های وی در حوزه سیاست خارجی به مواجهه او با تهران ارتباط می‌یابد که در این چهار سال به رغم اعمال فشار و تنگنا بر جمهوری اسلامی، تاکنون به موفقیتی در این عرصه دست نیافته‌است.

از طرفی چند روز دیگر ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰ (۲۷ مهر ۱۳۹۹) فرا می‌رسد؛ تاریخی که در آن بر پایه قطعنامه ۲۲۳۱ تحریم‌های تسلیحاتی از ایران برداشته خواهد شد. دست‌کم دو سال است که در پی خروج آمریکا از برجام، ترامپ و تیم او در کاخ سفید و نماینده این کشور در شورای امنیت از هر ابزاری برای دایمی کردن این محدودیت یا حداقل تمدید آن بهره گرفته اما راه به جایی نبرده‌اند.

ترامپ ناامید از متحدان دیرینه خود در شورای امنیت و دیگر مجامع بین‌المللی، هر از گاهی با گنجاندن نام چند مسوول و نهاد ایرانی در فهرست تحریم‌ها تلاش می‌کند تا در ظاهر خود را پیروز منازعه با تهران جلوه دهد. آخرین مورد تحریم ایران همین چند روز پیش (پنج‌شنبه ۱۷ مهرماه) اتفاق افتاد که وزارت خزانه‌داری این کشور ۱۸ بانک ایرانی را در لیست تحریم‌ها گنجاند.

از زمان تحریم قبلی نیز مدت زیادی نمی‌گذرد و وزارت خزانه‌داری آمریکا روز پنج‌شنبه ۲۷ شهریورماه در بیانیه‌ای اعلام کرد که دفتر کنترل دارایی‌های خارجی این وزارتخانه، گروه سایبری «۳۹APT» را به همراه ۴۵ فرد مرتبط با آن و یک شرکت در فهرست تحریم‌ها قرار داده‌است.

طنز تلخ ماجرا اما ژست به ظاهر دوستانه کاخ سفید و تلاش برای نشان دادن خود در کنار مردم ایران است. همزمان با تحریم بانکی ایران، وزیر خارجه آمریکا بیانیه‌ای منتشر و در آن تاکید کرد که این کشور در کنار مردم ایران ایستاده است. «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه این کشور متذکر شد که این تحریم‌ها شامل صادرات اقلام بشردوستانه به ایران نمی‌شود. از طرف دیگر «استیون منوچین» وزیر دارایی آمریکا نیز تاکید کرد که «اقدامات امروز ما همچنان برای مبادلات بشردوستانه به منظور کمک به مردم ایران استثنا قائل است».

به باور ناظران، این ژست بشردوستانه و همنوایی با مردم ایران با هدف ایجاد شکاف بین مردم و حاکمیت اتخاذ شده‌است. طی چهار سال تکیه ترامپ بر کرسی ریاست جمهوری امریکا، اظهارات اینچنینی از سوی تیم او همواره از تریبون‌های مختلف تکرار شده اما در عمل دقیقا عکس این ادعاها اتفاق افتاده‌است.

نخستین اقدام ضدایرانی ترامپ بعد از ورود وی به کاخ سفید رقم خورد که وی با صدور فرمانی تحت عنوان «حفاظت از ملت در برابر ورود تروریستی به خاک ایالات متحده» محدودیت‌هایی در مورد ورود شهروندان چند کشور وضع کرد. در فهرست اولیه آن در کنار مردم عراق، لیبی، سومالی، سودان، سوریه و یمن نام ایران نیز به چشم می‌خورد. بعدها که نام چند کشور از فهرست حذف شد اما نام ایران تا مدت‌ها در این فهرست باقی ماند.

بنابراین در دوره‌ای که ترامپ و اعضای تیم او از حمایت مردم ایران دَم می‌زدند، دستور «منع صدور روادید» برای ایرانیان از سوی وی صادر شد؛ دستوری که حتی زندگی و تحصیل تجار و دانشجویان ایرانی و خانواده‌های آنان را در آمریکا با دشواری مواجه کرد و صدای اعتراض مردم و مقامات کشورهای مختلف به این تصمیم ترامپ در گوشه و کنار جهان و حتی خود آمریکا بلند شد.

 اینک نیز در حالی مقامات کاخ سفید همچون پمپئو و منوچین بر مستثنی بودن مبادلات بشردوستانه به منظور حمایت از مردم ایران تاکید می‌کنند که بی‌تردید تحریم بانکی راه دستیابی ایران به اقلام دارویی را در دوره پاندمی کرونا دشوارتر خواهد ساخت. بسیاری بر این باورند که در میانه همه‌گیری کرونا، کاخ سفید درصدد نابودکردن کانال‌های باقی‌مانده برای پرداخت‌ پول دارو و غذا به ایران است.

ترامپ در حالی باوجود شیوع ویروس مرگبار کرونا و ضرورت دستیابی ایران به دارو، نظام بانکی ایران را نشانه رفته که ناتوانی وی در مهار این ویروس به انتقادات جدی علیه ترامپ تبدیل شده‌است. در هفته‌های ابتدایی سال ۲۰۲۰ ابتلا به کرونا در چین به صورت رسمی‌ تایید شد و پکن مقررات قرنطینه را در چند شهر و استان این کشور به اجرا در آورد. این وضعیت با بی‌تفاوتی کاخ سفید روبرو شد و اقدام خاصی در آمریکا برای جلوگیری از شیوع بیماری صورت نگرفت تا اینکه موج بیماری به خاک آمریکا رسید و تاکنون باعث ابتلای میلیونی شهروندان این کشور و مرگ بیش از ۲۰۰ هزار نفر شده‌است و در روزهای اخیر این ویروس حتی ترامپ و همسرش را نیز روانه بیمارستان کرد.

البته برخی نیز تحریم بانکی ایران و تظاهر ترامپ به بشردوستی و کمک به مردم ایران را بی‌ارتباط به انتخابات پیش رو نمی‌دانند؛ انتخاباتی که حدود سه هفته به زمان برگزاری آن باقی است. در همین ارتباط «عبدالناصر همتی» رییس بانک مرکزی در واکنش به تحریم بانکی ایران گفت: این اقدام آمریکا بیش از آنکه اثر اقتصادی داشته باشد، برای اهداف تبلیغاتی و سیاسی داخلی آن کشور انجام شده‌است و نشانگر دروغ و فریب بودن ادعای حقوق بشر و انسان‌دوستی سران این کشور است و قطعا چنین اقداماتی در حافظه ملت ایران ثبت خواهد شد.

تازه‌ترین نظرسنجی‌ها از محبوبیت «جو بایدن» رقیب دموکرات ترامپ حکایت می‌کنند. نتایج نظرسنجی سراسری شبکه «سی.ان.ان» که به تازگی از سوی موسسه SSRS انجام و منشتر شده، حاکی از آن است که ۵۷ درصد رای‌دهندگان احتمالی از بایدن و ۴۱ درصد نیز از ترامپ حمایت می‌کنند. بنابراین ترامپ به آن امید است که با اعمال فشار بیشتر بر ایران از رسوایی ناکامی‌های گذشته بکاهد و دستاوردی در عرصه انتخابات ۲۰۲۰ کسب کند بلکه شانس او در برابر نامزد حزب رقیب افزایش یابد.اگرچه که پاسخ نظرسنجی ها در این زمینه باتوجه به نتایج دور قبلی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نمی تواند تنهامولفه برای شناسایی پیروز این انتخابات باشد.