درد اروپا از تزریق هسته‌ای ایران
معاون سیاسی وزیر خارجه دولت باراک اوباما، شرایط فعلی برجام را بسیار سخت توصیف می‌کند و می‌گوید که شکی نیست که برجام به سختی به مویی آویزان شده است.
جوان آنلاین: در همان روزی که یک نماینده پارلمان اروپا سیستم مالی اینستکس را «یک تراژدی»خواند که تاکنون فقط یک معامله از طریق آن انجام شده است، اروپاییان بیانیه داده‌اند که از گسترش فعالیت‌های هسته‌ای ایران نگرانند و منت گذاشته‌اند که «ما اقداماتی اضافی انجام دادیم تا ایران بتواند تجارت قانونی را از طریق توسعه سازوکار مالی اینستکس دنبال کند»! آن‌ها خواستار این شده‌اند که ایران بدون تأخیر بیشتر فوراً به وضعیت اول بازگردد تا «مسیر دیپلماتیکی رو به جلو» پیدا شود. این یعنی آنکه برخلاف دفعات قبل، اروپاییان دارند داغی بالاکشیدن فتیله هسته‌ای ایران را طی ۳۰ ماه گذشته احساس می‌کنند! سه کشور اروپایی یعنی آلمان، فرانسه و انگلیس برای اولین بار طی زمانی که دولت امریکا از برجام خارج شد، یک بیانیه تفصیلی در واکنش به سرعت گرفتن برنامه هسته‌ای ایران منتشر کردند. این بیانیه از جنبه‌هایی مانند دفعات قبل است از جمله اینکه باز هم گفته که از خروج امریکا از برجام «متأسفیم»، «به عنوان عضوی از برجام تعهد مداوم خود را به حفظ و اجرای کامل توافق هسته‌ای تکرار می‌کنیم» و «برای حفظ توافق سخت تلاش کرده‌ایم» و باز هم مثل همیشه از اعمال تحریم‌ها علیه ایران ابراز تأسف می‌کند. با این حال، جنبه‌هایی از بیانیه اروپاییان که در شورای حکام آژانس منتشر شده، نشان می‌دهد که آن‌ها دارند حرارت بالارفتن فتیله هسته‌ای ایران را در آستانه ۲۰ ژانویه (۳۰ دی)، زمانی که دولت جدید امریکا در کاخ سفید مستقر می‌شود، احساس می‌کنند: «ما همچنان نگران عملکرد ایران هستیم که منافع مربوط به عدم اشاعه در توافق (هسته‌ای) را از میان بر می‌دارد. پیش رفتن‌ها، تحقیقات و توسعه‌ها عواقبی جدی دارند.» اروپاییان برای اولین بار، مواردی را که مدعی‌اند انجام آن‌ها از طرف ایران نقض برجام است، فهرست کرده و گفته‌اند که ایران به افزایش ذخایر اورانیوم ادامه داده است که اکنون ۲۴۴۳ کیلوگرم است. این ۱۲ برابر بیش از حد تعیین شده در برجام است.
برخلاف برجام، ایران در حال استفاده از سانتریفیوژ‌های پیشرفته برای تولید اورانیوم با غنای پایین است. ایران همچنین برخلاف برجام در حال غنی‌سازی در تأسیسات فردو است که این محل هیچ کاربرد غیرنظامی معتبری ندارد. این بیانیه با ورود به تفصیل بیشتر می‌گوید: «ایران به انجام دادن تحقیقات و توسعه در چندین نوع سانتریفیوژ پیشرفته که در برجام و برنامه R&D برجام مجاز نیستند، پرداخته است. این شامل فعالیت صد‌ها سانتریفیوژ IR-۲m, IR-۴ و IR-۶ است. ایران همچنین نوع جدیدی از سانتریفیوژ‌هایی را که در برجام مجاز نیستند معرفی کرده است. ایران باید از انجام دادن هر تحقیق و توسعه سانتریفیوژ‌های پیشرفته که برخلاف مقررات برجام است، خودداری کند. سه کشور اروپایی در ادامه بیانیه خود می‌گویند: «مهم‌تر از تمام اینها، ایران اعلام کرده است که قصد دارد سانتریفیوژ‌های پیشرفته را در واحد غنی‌سازی سوخت در نطنز نصب کند. گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأیید می‌کند که این روند آغاز شده است و یک زنجیره سانتریفیوژ IR-۲M و برخی IR-۴ها در این تأسیسات نصب شده است. این گزارش همچنین می‌گوید که این زنجیره‌ها به انباشته‌سازی اورانیوم ادامه خواهند داد. آژانس در ۱۷ نوامبر گزارش داد که روند تزریق گاز اورانیوم هگزافلورید به سانتریفیوژ‌های IR-۲m آغاز شده است.» اروپا گفته که همچنین نگران این است که «ایران اورانیوم را بیش از حد ۶۷/۳ درصد تعیین شده در برجام غنی‌سازی می‌کند»؛ این یعنی آنکه پیش‌بینی اروپاییان این است که طی ۹ هفته آینده تا ورود احتمالی دولت جدید امریکا، تهران ورود به فاز غنی‌سازی ۲۰ درصدی را هم تجربه کند. تروئیکای اروپایی ضمن بیان این جزئیات، گفته که «ایران اکنون به مدت یک سال و نیم است تخطی‌هایی متعدد و جدی از تعهدات هسته‌ای‌اش انجام می‌دهد» و البته بار دیگر منت اینستکسی را بر سر ایران گذاشته که مقام‌های ایرانی آن را مثل یک «ماشین بدون بنزین» خوانده‌اند. در بیانیه فرانسه، آلمان و انگلیس در وین ادعا شده است: «ما تحریم‌ها را همان طور که در توافق مقرر شده بود لغو کرده و اقداماتی اضافی انجام دادیم تا ایران بتواند تجارت قانونی را از طریق توسعه سازوکار مالی اینستکس دنبال کند.»نکته جالب آنکه در همان روزی که اروپاییان در وین این بیانیه را صادر کردند، یک عضو کمیسیون سیاست خارجی پارلمان اروپا گفت که سیستم مالی اینستکس متأسفانه یک تراژدی است، تا به حال از طریق این مکانیسم تنها یک معامله انجام شده است. اینهارد بوتیکوفر، رئیس سابق سبز‌ها در آلمان و اروپا گفته اروپا برای نشان دادن علاقه‌اش به توسعه مناسبات اقتصادی با تهران باید اقدامات بیشتری انجام دهد و در روابط با ایران منتظر نماند ببیند «بایدن» چه می‌کند.
واکنش ایران به بحث پیغام و پسغام‌ها
بیانیه اروپا در واکنش به گزارش نیم صفحه‌ای چهار شنبه قبل آژانس صادر شده که در آن اعلام شده ایران تزریق اورانیوم به سانتریفیوژ‌های پیشرفته IR- ۲m در تأسیسات نطنز را شروع کرده است. سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه ضمن محکوم کردن مواضع غیرمسئولانه اروپاییان گفته است: «از سه کشور اروپایی انتظار می‌رود که به جای فرافکنی سیاسی، در جهت پایبندی کامل به تعهدات‌شان طبق برجام و مصوبات کمیسیون مشترک اقدام نمایند و به اجرای کامل برجام برگردند.»خطیب زاده می‌گوید: «با خروج ایالات متحده از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها و تداوم بدعهدی اروپا در زمینه انتفاع اقتصادی ایران از رفع تحریم‌های تعهد شده در برجام، جمهوری اسلامی ایران طبق بند‌های ۲۶ و ۳۶ برجام گام‌های هسته‌ای را برداشته است که کاملاً منطبق با برجام است و همواره تأکید داشته است که در صورت اجرای کامل برجام از سوی طرف‌های مقابل، بازگشت‌پذیر خواهند بود.»همزمان با این کش‌و‌قوس میان ایران و اروپا، در واشنگتن بحث‌هایی درباره احتمال بازگشت دولت بعدی امریکا مطرح شده، تا جایی که نیویورک‌تایمز ادعا کرد که عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران تلاش کرده از طریق واسطه‌هایی، به تیم جو بایدن درباره بازگشت بدون پیش شرط امریکا به برجام پیام ارسال کند، خبری که البته سخنگوی وزارت خارجه ایران آن را تکذیب کرده است: «در نیویورک، همان روز توسط دفتر نمایندگی جواب داده شده که هیچ تماسی به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم صورت نگرفته است.»
بازارگرمی برای بازگشت امریکا
«جوان» روز چهار شنبه در گزارشی نوشت: «تهران قصد دارد با دست پر هسته‌ای سراغ تحولات بعد از خروج ترامپ از کاخ سفید برود.» «جوان» دو شنبه قبل هم نوشته بود: «اینکه تهران چه رویکردی در قبال تیم بایدن در پیش خواهد گرفت، هنوز علنی نشده، ولی برخی کارشناسان در سطوح میانی تأکید می‌کنند که یک مسیر مهم، تقویت برنامه هسته‌ای ایران طی ۹هفته آتی تا زمان ورود بایدن به کاخ سفید است.»نیویورک‌تایمز در گزارش جدید خود که در آن به پیغام و پسغام‌های عراقچی به تیم بایدن را اشاره کرده، این بحث را مطرح کرده که بازگشت به برجام در حرف ساده است، اما در عمل به این راحتی نیست. به نوشته نیویورک‌تایمز، منابع گفته‌اند ایران مایل به توقف موقت غنی‌سازی اورانیوم یا کاهش سطح ذخایر اورانیوم خود نیست. این دیپلمات‌ها می‌گویند ایران زمانی به تعهدات کامل خود بازخواهد گشت که امریکا به تعهدات خود بازگردد.
سختی که امریکایی‌ها درباره بازگشت به برجام از آن حرف می‌زنند، همان چیزی است که الیوت آبرامز، نماینده امریکا در امور ایران هم در گفت‌وگوی جدید خود آن را مطرح کرده است. آبرامز در مصاحبه با «الشرق‌الاوسط» به تشدید تحریم‌هایی که در دوره ترامپ انجام شده اشاره کرده و گفته «برخی از تحریم‌های ما علیه ایران به برنامه هسته‌ای مربوط می‌شوند، اما پاره‌ای دیگر تحریم‌های حقوق بشری یا ضد تروریستی هستند.» او می‌گوید: «دشوار می‌توان تصور کرد که یک رئیس‌جمهور بخواهد همه این تحریم‌ها را- در حالی که می‌دانیم موارد نقض حقوق بشر و حمایت از تروریسم ادامه دارند- لغو کند.» نماینده ویژه دولت امریکا می‌گوید: «بازگشت به برجام، مثل فشار دادن کلید برق نیست [استعاره از ساده بودن]. کار بسیار پیچیده‌ای است و برای من روشن نیست چطور این اتفاق می‌تواند در یک روز یا حتی ظرف چند ماه بیفتد.» آبرامز همچنین مدعی است که اروپاییان نیز به دیدگاه امریکا درباره لزوم اضافه شدن بند‌های غروب به برجام معتقدند و تأکید می‌کند: «کشور‌های اروپایی خواستار تمدید «بند‌های زوال‌پذیر برجام» هستند.»با این اوضاع و احوال، وندی شرمن، نماینده پیشین امریکا در مذاکرات هسته‌ای می‌گوید: «ناراحت‌کننده است که به خاطر مجموعه اقدامات ایالات متحده و ایران اکنون ما در مکانی هستیم که ایران قدم‌هایی را فراتر از برجام برداشته است که به تازگی گزارشی را درباره سانتریفیوژ‌های پیشرفته داشتیم که البته نگران‌کننده است.» معاون سیاسی وزیر خارجه دولت باراک اوباما، شرایط فعلی برجام را بسیار سخت توصیف می‌کند و می‌گوید که شکی نیست که برجام به سختی به مویی آویزان شده است.
دیدگاه تان را بنویسید