بازگشت بایدن به برجام؛ کابوس رژیم صهیونیستی و عربستان

روز یکشنبه ۲ آذر ماه خبری مبنی بر سفر غیر رسمی و از پیش اعلام نشده «نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی و «یوسی کوهن» رئیس موساد به شهر نیوم عربستان فضای خبری خاورمیانه را فرا گرفت. چند ساعت پس از انتشار خبر این سفر مخفیانه، مقام‌های تل‌آویو این سفر را تایید کردند، اما «فیصل بن فرحان» وزیر امور خارجه عربستان، در توییتی انجام چنین سفری را تکذیب کرد. سفر نتانیاهو به عربستان و دیدار وی با «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان که پس از شکست «ترامپ» در انتخابات آمریکا صورت می‌گیرد باید در چارچوب نگرانی نتانیاهو و سردمداران سعودی از آینده حیات سیاسی خود و همچنین دورنمای نگران‌کننده روی‌کارآمدن «جوبایدن» در آمریکا برای رژیم صهیونیستی و رژیم آل سعود تحلیل و ارزیابی کرد.

اهداف بن سلمان از عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی

طبق گزارش های رسانه ای این نخستین بار نیست که سعودی‌ها از نتانیاهو در خاک خود استقبال می‌کنند. بن سلمان از زمان قدرت‌یابی در عربستان برای رژیم صهیونیستی سنگ تمام گذاشته است. او از طرح معامله قرن و عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی حمایت به عمل آورده است. حریم هوایی عربستان در دوران حاکمیت بن سلمان بر روی هواپیماهای اسراییلی گشوده تا در فرودگاه‌های بحرین و امارات فرود آیند.

عربستان به ویژه پس از قدرت‌یابی بن سلمان با بحران‌های سیاسی داخلی و خارجی روبرو شده است. سیاست این کشور در منطقه به ویژه درباره ایران، لبنان، سوریه، قطر و یمن با شکست روبرو شده است. اوضاع اقتصادی و سیاسی این کشور ناگوار است. بن سلمان در داخل، مخالفان خود را سرکوب می‌کند و در خارج هم به جنگ افروزی‌های منطقه‌ای دامن زده است. او متهم نخست پرونده قتل «جمال خاشقچی» روزنامه نگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان در ترکیه است. پیامدهای این سیاست‌ها به تهدیدی برای آینده وی تبدیل شده‌اند. با توجه به چنین وضعیتی وی برای عادی‌سازی روابط سعودی و رژیم صهیونیستی تلاش می‌کند.  

تحلیلگر روزنامه الکترونیکی «رای الیوم» نوشت: پس از پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، بن سلمان نگران است که بایدن علیه او وارد عمل شود. او می‌ترسد بایدن که دارای روابط خوبی با «محمد بن نایف» ولیعهد سابق عربستان است علیه بن سلمان وارد عمل شود و او را به حاشیه براند. از این رو، او با برقراری روابط با رژیم صهیونیستی و فرار رو به جلو می‌خواهد حمایت صهیونیست‌ها از خود را به همراه داشته باشد. سردمداران عربستان با عادی‌سازی روابط به دنبال کسب حمایت‌های رژیم صهیونیستی در برابر خطرات هستند. اگرچه آنها به بهانه ایران هراسی در این زمینه عمل می‌کنند، اما نارضایتی مردمی و احتمال رخ دادن انقلاب‌های مردمی مانند آنچه در بهار عربی رخ داد سبب شده است که آنان به برقراری روابط با اسرائیل تمایل داشته باشد. ترامپ پیش از این بارها گفته است که آمریکا به طور مجانی از کشورهای عربی حمایت نخواهد کرد بلکه آنها با هزینه این حمایت را بپردازند و اکنون نیز عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی بخشی از هزینه‌ای است که سردمدارن کشورهای عربی می‌پردازند.

اهداف سفر نتانیاهو به عربستان سعودی

نتانیاهو هم در این برهه زمانی با سفر به عربستان و گفت‌وگو با ولیعهد سعودی اهداف و انگیزه‌های متعددی را دنبال کرد. نتانیاهو در داخل به دلیل مسائل مربوط به فساد متهم است و «بنی گانتس» وزیر جنگ سابق این رژیم به صراحت وی را در این زمینه متهم کرده است. او با برقراری روابط با عربستان و بن سلمان می‌خواهد از این موضوع در داخل در راستای اهداف سیاسی خود استفاده کند. سفر وی به عربستان یک دستاورد سیاسی برای او به همراه دارد و آن دستاورد تقویت حضور وی در عرصه سیاسی است. اسرائیل با عادی‌سازی روابط با کشورهای عربی می‌خواهد همه حقوق مردم فلسطین را به یغما ببرد. همچنین اسرائیل می‌خواهد با برقراری روابط، بازارهایی را در کشورهای عربی برای تولیدات خود پیدا کند. از سوی دیگر رژیم صهیونیستی که مانند دیگر کشورها این روزها به دلیل شیوع ویروس کرونا با بحران اقتصادی ناگواری روبرو است می‌خواهد با برقراری روابط با کشورهای عربی سرمایه این کشورها را جذب کند.

«صالح النعامی» پژوهشگر مسائل سیاسی به شبکه «الجزیره» قطر گفت سفر نتانیاهو و دیداری وی با مقامات عربستان به سود وی و راستگرایان افراطی است. این موضوع به نتانیاهو در داخل کمک خواهد کرد و گفتمان راستگرایان صهیونیست را تقویت خواهد کرد.

تلاش برای جبهه‌سازی ضد ایرانی

یکی از اهداف اصلی نتانیاهو و بن سلمان تلاش برای تشکیل جبهه واحد و ائتلاف استراتژیکی منطقه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران در آستانه روی کار آمدن دولت بایدن است. در واقع این جبهه‌سازی با هدف سنگ‌اندازی در مسیر اقدام احتمالی بایدن برای کاهش تحریم‌ها علیه ایران صورت می‌گیرد.

روزنامه «العرب» چاپ لندن نوشت: بیشتر تحلیلگران می‌گویند که عادی‌سازی روابط رژیم اسرائیل و عربستان اکنون به ضرورتی برای ۲ طرف تبدیل شده است. ریاض با برقراری روابط با رژیم اسرائیل نه تنها جبهه گسترده‌تری را علیه ایران شکل می‌دهد. بلکه این کشور می‌خواهد وضع منطقه‌ای مناسبت‌تری را برای رویارویی با هر گونه تغییری درباره سیاست‌های آمریکا درباره منطقه مهیا کند. زیرا امکان دارد آمریکا در دوره بایدن ریاض را زیر فشار قرار دهد.

گزارشگر روزنامه العرب نوشت: بسیاری از ناظران مسائل سیاسی معتقدند که تحرکات پیشتازانه عربستان و رژیم اسرائیل ناشی از نگرانی آنها از سناریوهایی است که ممکن است در دوره بایدن برای آنها رقم خورد. بسیاری از شاخص‌ها نشان می‌دهد که او همه سیاست‌های دوران اوباما را در پیش خواهد گرفت. نتانیاهو و بن سلمان که بیشترین سود را از حضور ترامپ در کاخ سفید بردند اکنون تلاش می‌کنند خود را در برابر سیاست‌های بایدن که با آنان به عنوان بازیگری در حاشیه رفتار خواهد کرد، حفظ کنند.

«جلال چراغی» پژوهشگر امور رسانه‌ای و سیاسی در روزنامه رای الیوم نوشت: از زمانی که نتیجه انتخابات آمریکا به سود بایدن کاندید حزب دموکرات و زیان ترامپ کاندید مورد پسند عربستان و رژیم اسرائیل رقم خورده است ریاض و تل‌آویو نسبت به آینده روند تحولات نگران هستند.از زمان مشخص شدن نتیجه انتخابات و شکست مفتضحانه ترامپ، عربستان و رژیم صهیونیستی تلاش می‌کنند برای کشاندن بایدن به اقدام ضد ایرانی مقدمه‌سازی کنند. همانطوری که پیش از این هم در دوره ترامپ چنین کاری را کردند. مقام‌های رژیم صهیونیستی به طور آشکار به بایدن نسبت به بازگشت به توافق هسته‌ای هشدار می‌دهند و اخیرا نتانیاهو هشدار داده است.

وی افزود: همچنین فیصل بن فرحان وزیر امور خارجه عربستان به تازگی گفته است کشورش باید در هرگونه مذاکره احتمالی میان ایران و آمریکا درباره توافق هسته‌ای حضور داشته باشد. به نظر می‌رسد انتشار اخبار سفر نتانیاهو و یوسی کوهن به عربستان و دیدار آنان با بن سلمان در راستای تلاش‌های آنان برای پهن کردن دام برای رئیس جمهوری جدید آمریکا و وارد کردن وی به بحران با ایران است تا مانع از بازگشت وی به توافق هسته‌ای شوند. در سال ۲۰۱۶ هم هنگامی که ترامپ در برابر «هیلاری کلینتون» در انتخابات آمریکا پیروز شد اسرائیل و عربستان برای اجرای طرح‌های خود تلاش کردند مانع از بقای ترامپ در برجام شوند. حضور اوباما در کاخ سفید در آن زمان به آنان اجازه نداد که دست به اقدامات ضد ایرانی بزنند و آنان فرصت مانور را نداشتند. در زمانی هم که در دوره اوباما توافق هسته‌ای امضا شد ریاض و تل‌آویو بسیاری عصبانی شدند و آنها در ادامه عصبانیت خود پس از راهیابی ترامپ به کاخ سفید به سرعت وارد عمل شدند. آنها ترامپ را علیه ایران تحریک کردند. تحریک‌ ترامپ توسط لابی صهیونیسم و هزینه دلارهای نفتی عربستان سبب شد که ترامپ از توافق هسته‌ای خارج شود. با وجود اینکه ترامپ از این توافق خارج شد بازهم نگرانی صهیونیست‌ها و سعودی‌ها بر طرف نشد و آنان نگران بودند که ترامپ به مذاکره با ایران وارد شود. از این رو، آنان تلاش کردند ترامپ را در دامی گرفتار کنند که دیگر حتی اگر هم بخواهد نتواند به مذاکره با ایران وارد شود. در این مرحله بود که ترامپ به دلیل نداشتن ذکاوت سیاسی و دیپلماسی با دستور ترور سردار «قاسم سلیمانی» در دامی که عربستان و اسرائیل پهن کرده بودند، گرفتار شد.

این پژوهشگر عرب نوشت: پس از اینکه ترامپ در این دام گرفتار شد عربستان و رژیم اسرائیل می دانستند او در مسیری وارد شده راه بازگشتی ندارد و حتی اگر وی بخواهد امتیازهایی به ایران بدهد ایران با ترامپ بر روی میز مذاکره نخواهد نشست. زیرا او در نتیجه ترور سردار سلیمانی خود ر از فرصت اجرای مذاکرات که می‌توانست معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی را تغییر دهد، محروم کرد. اکنون نیز عربستان و رژیم اسرائیل در کابوس بازگشت بایدن به توافق هسته‌ای به سر می‌برند و این موضوع آنان را گرفتار کرده است. زیرا با شکست ترامپ و پایان حیات سیاسی وی همه رویاها، طرح‌ها و توطئه‌های آنان برای چهار سال آینده نیست و نابود شد. عربستان و اسرائیل امیدوار بودند که در دوره دوم ترامپ از نهالی در دوره نخست کاشته‌اند بهره ببرند، اما پیروزی بایدن آنان را ناکام گذاشت.

رویکرد این تحلیلگران حاکی است: همه تلاش‌های عربستان و اسرائیل از جمله سفر نتانیاهو به اسرائیل و دیدار وی با ولیعهد عربستان در این کشور در چارچوب تحریک بایدن علیه ایران و سوق دادن وی به سوی بحرانی است تا او نتواند به توافق هسته‌ای بازگردد. از این رو، بایدن باید به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشد و هوشیار باشد تا مانند ترامپ به بازیچه دست صهیونیست‌ها و آل سعود تبدیل نشود.