واعظی: عده‌ای سنگ اندازی می‌کنند تا تحریم‌ها برداشته نشود

به‌نظر می‌رسد برنامه‌ریزی‌های انتخاباتی و جناحی آنها را مجاب کرده که کسب قدرت در 1400 بسیار اهمیت دارد ولو اینکه هزینه آن پیچیده‌تر شدن وضعیت اقتصادی و معیشت مردم باشد. مصوبه بحث برانگیز مجلس موسوم به «لغو تحریم ها» علاوه بر مخالفت اعضای دولت، با واکنش‌های انتقادی بسیاری از کارشناسان سیاسی و اقتصادی هم روبه‌رو شده است. از بی‌ارتباط بودن این عنوان با محتوای آن گرفته تا اقدام شورای نگهبان برای تأیید آن بر خلاف انتظارها و تبعات دیپلماتیک آن برای ایران و تحولات آینده مربوط به برجام و البته تحلیل‌هایی مبنی بر جناحی و انتخاباتی بودن آن مورد بحث کارشناسان و تحلیلگران واقع شده است.

 اجماع مجلس یا اجماع نظام؟

 مجلسی‌ها وقتی روز سه‌شنبه طرحی را تصویب کردند که محورهای اصلی آن غنی‌سازی 20 درصدی اورانیوم و توقف اجرای پروتکل الحاقی بود، از نگاه خیلی‌ها این مصوبه هشدار به خروج از برجام بود و از همین منظر پیش‌بینی می‌شد در شورای نگهبان رد خواهد شد چرا که چنین مصوبه‌ای نیاز به هماهنگی و اجماع نهادهای مختلف و از جمله شورای عالی امنیت ملی دارد. مصوبه اما روز چهارشنبه به تأیید این شورا رسید و رئیس مجلس هم بلافاصله آن را برای اجرا به رئیس‌جمهوری ابلاغ کرد. حالا برخی گمانه زنی‌ها مطرح شده که شورای نگهبان به تصور آنکه شورای عالی امنیت ملی در جریان مصوبه بوده آن را تأیید کرده است. پیش از این هم محمد حسین فرهنگی سخنگوی هیأت رئیسه مجلس گفته بود که با شورای عالی امنیت ملی هماهنگ شده است. این ادعا البته با واکنش کیوان خسروی سخنگوی دبیرخانه شورا روبه‌رو شد که چنین هماهنگی را تأیید نکرد و گفت که «طرح یاد شده حاصل نظر و اجماع نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی بوده است.» ادعای مجلس البته نمی‌تواند درست باشد چرا که رئیس‌جمهوری به‌عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی هم روز چهارشنبه در جلسه هیأت دولت مخالفت خود با آن را اعلام کرده بود. بدین ترتیب این گمانه مطرح شده که ممکن است مجلسی‌ها نه با شورا بلکه با دبیرخانه آن هماهنگ کرده باشند. اما محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهوری هم در این باره به برنا گفت: «رئیس شورای عالی امنیت ملی آقای رئیس‌جمهوری است، مجلس هیچ هماهنگی با شورای عالی امنیت ملی نکرده است. می‌گویند که با دبیرخانه هماهنگی کرده‌اند، دبیرخانه که به تنهایی جایگاهی ندارد، دبیرخانه باید مقدمات کار را آماده کند برای اینکه طرح در جلسه شورای عالی، مطرح شود.»به گفته واعظی، «اعتبار دبیرخانه به این است که مطالبش در شورای عالی مطرح شود وگرنه دبیرخانه چند کارمند هستند و هیچ شأنی ندارند، ضمن اینکه دبیرخانه ممکن است هماهنگی‌هایی را به‌صورت یواشکی انجام داده باشد ولی اجازه از رئیس‌جمهوری نگرفتند و از خود شورا هم، اجازه نگرفته‌اند. در هر صورت دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی این را باید اعلام کند.»

هاشمی طبا: مصوبه مجلس نباید اجرا شود

به‌هر حال گذشته از این دست ابهام‌ها، تبعات طبیعی این مصوبه که در حکم دستور به خروج از برجام است، هم محل توجه کارشناسان سیاسی و البته انتقاد دولتی‌ها بوده است. چنانکه رئیس‌جمهوری آن را مضر برای مسیر دیپلماتیک آینده کشور خواند و علی ربیعی هم تأکید کرد که این مصوبه تحریم‌ها را دائمی می‌کند نه لغو. اسحاق جهانگیری هم با یادآوری مسیر تصمصم‌سازی‌ها درباره مسائل مهم و از جمله برجام، مصوبه بهارستان را در حکم ورود و دخالت آنها در حوزه اختیارات دولت و شورای عالی امنیت ملی دانست. در ادامه سیدمصطفی هاشمی‌طبا از مدیران باسابقه کشور با اشاره به تبعات منفی این مصوبه برای کشور گفته که نباید اجرایی شود: «اگر رئیس‌جمهوری بودم به این طرح عمل نمی‌کردم ولو اینکه دادگاهی شوم و به خلع من بینجامد و به زندان بروم، شجاعت این را داشتم که این طرح را عملیاتی نکنم و مجازات آن را به جان می‌خریدم.» او با بیان اینکه اصولگرایان و مجلسی‌ها با این طرح می‌خواهند دولت را از برجام بیرون بیندازند و آن را به‌نام خود بزنند به برنا گفت: «راهی که دوستان در مجلس انتخاب کردند، به قفل شدن مسائل مملکت می‌انجامد و نهایتاً اگر قطعنامه‌های جدیدی علیه ایران صادر شود، مصوبات شورای امنیت به‌صورت فراگیر، جهانی می‌شود که در نهایت، ایران را به یک کشور منزوی تبدیل می‌کند و باید هزینه‌های زیادی پرداخت کنیم در حالی‌که، چیز زیادی هم عاید کشور نمی‌شود.»هاشمی‌طبا افزود: «کشور را گاز انبری محاصره کردند. اسرائیل در جمهوری‌آذربایجان، کردستان و خلیج‌فارس حضور دارد، ایران حتی یک میوه هم نمی‌تواند به امارات صادر کند و به نوعی با این طرح، کشور را در گاز انبر مضاعف قرار می‌دهیم.» نمایندگان اصولگرای مجلس یازدهم عمدتاً از چهره‌های مخالف برجام و سیاست‌های دولت در حوزه سیاست خارجی بوده‌اند و حالا که این فرصت را پیدا کرده‌اند در حقیقت می‌خواهند تیر خلاص را به‌ توافق هسته‌ای وارد کنند. بنابراین خیلی غیرطبیعی نیست که فشارها علیه توافق هسته‌ای و دولت در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری بیش از پیش شده است. چنانکه سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی در دولت احمدی‌نژاد و مسئول مذاکرات هسته‌ای، برجام را خسارت محض خوانده و گفته است: «برخی می‌گویند دشمن را تحریک نکنید تا تنش ایجاد نشود. باید گفت چه چیزی دشمن را تحریک می‌کند؟ اینکه دشمن احساس کند می‌تواند حقوق شما را زیر پا بگذارد تحریک‌زا است یا زمانی که احساس کند تعرض به شما هزینه‌ دارد؟» رضا نصری حقوق دان بین المللی اما در پاسخ به جلیلی نوشته: « مجلس مقرر کرده است ۱۲ روز بعد از روی کار آمدن بایدن - در حالی که هنوز کابینه‌اش شکل نگرفته - دولت روحانی اجرای پروتکل الحاقی را متوقف کند. با نزدیک شدن به این تاریخ، لابی‌ها و رسانه‌های متخاصم در امریکا به شدت هجوم خواهند آورد که بایدن نباید به «شانتاژ هسته‌ای» ایران تن بدهد!» نصری همچنین با اشاره به اینکه « در چنین بستری، کافی است آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کشورهای اروپایی، دبیرکل سازمان ملل و به احتمال قوی چین و روسیه نیز نسبت به این اقدامِ ایران هشدار دهند و محتمل است کنگره نیز در قبال قانون مجلس ایران مصوبه‌ یا قطعنامه‌ای برای ارجاع ایران به شورای امنیت به تصویب برساند» نوشته: « یعنی با یک اقدام کم‌اثر اما نمایشی، حساسیت‌برانگیز و جنجال‌آفرین، عملاً حربه‌ای دست تندترین جریان‌های درون امریکا داده‌ایم تا هم سکان و عاملیت را از سایر بازیگران بستانند؛ هم فرآیند لغو تحریم‌ را با هزینه و موانع جدید مواجه سازند و هم روند تحولات آتی را از ابتدا ریل‌گذاری کنند.» وی افزوده: « حال، باید پرسید توقف پروتکل الحاقی در این شرایط برای ایران «هزینه‌» دارد یا برای طرف مقابل؟ در این شرایط ضرورت آن چیست؟ اگر می‌فرمایید برای طرف مقابل، بفرمایید دقیقاً‌ چه هزینه‌ای دولت‌های امریکا و اروپا از این اقدام ایران متحمل خواهند شد که حاضر شوند در قبالش امتیاز دهند؟»

در مسیر بازگشت تحریم‌های سازمان‌ملل

دیاکو حسینی، مدیر برنامه مطالعات جهانی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری اما در پاسخ به چنین ادعایی در حساب توئیتری خود نوشته است: «اگر عدم اجرای پروتکل الحاقی و غنی‌سازی ۲۰ درصد به لغو تحریم‌ها منجر می‌شد نه نیازی به بیش از یک دهه گفت‌و‌گوهای هسته‌ای بود و نه در برجام امتیاز می‌دادیم. اینها نه تنها تحریم‌ها را لغو نکردند بلکه زمینه اجماع جهانی برای ۶ قطعنامه تحریمی را هم فراهم کردند. آزموده را آزمودن خطاست.» محمدرضا عارف، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام هم در این باره نوشته: «طرح مجلس مبنی بر خروج از پروتکل الحاقی، شاید در ظاهر به نیت ایجاد ابزاری در دست دیپلماسی خارجی ایران برای فشار بر جامعه جهانی باشد ولی در عمل به بازگشت تحریم‌های سازمان ملل منجر خواهد شد و بهانه دیگری برای اتحاد عبری-عربی برای فشار بر ایران خواهد بود.در شرایط سخت و پیچیده امروز ایران، مردم انتظار دارند مجلس روی حل چالش‌های اقتصادی تمرکز کند و منتظر مصوبات سنجیده مجلس برای حل درد و رنج ناشی از مشکلات معیشت و کسب‌وکارهایشان هستند که زندگی و سلامت ایشان را در این بحران کرونا به خطر انداخته است.»

 قانونی علیه تولید کنندگان و صادرکنندگان

همین دیدگاه را یک کارشناس مسائل اقتصادی هم یادآوری کرده است. آلبرت بغزیان استاد اقتصاد دانشگاه تهران به برنا گفت: «عنوان این طرح بسیار زیباست طرح کاهش تحریم، اما وقتی مواد آن را مورد مطالعه قرار می‌دهیم به این نتیجه خواهیم رسید که اجرای این طرح نفع اقتصادی برای شهروندان، تولیدکنندگان و صادرکنندگان نخواهد داشت، بلکه بر مشکلات آنان خواهد افزود.» وی افزود: «برجام با تأکید مقامات عالی نظام به تصویب رسید. بعید است که در بین عقلای نظام کسی در شرایط فعلی موافق اقدامی باشد که موجب افزایش فشار بر ایران گردد. حسن‌نیت ایران برای جهان به علت در چارچوب قرار گرفتن برجام است. حال اگر قرار است اقدامی برخلاف این رویه صورت گیرد، خود تحریمی است و نباید بهانه به دست اروپایی‌ها داد. زیرا آنها در تلاشند امریکا را مجاب به اجرای برجام کنند.»

واعظی: مصوبه مجلس مانع رفع تحریم‌ها می‌شود

رئیس دفتر رئیس جمهوری در این باره که برخی در ماجرای ترور شهید فخری‌زاده دست به تخریب دولت می‌زنند و دولت را مقصر و ترور را به موضوع برجام گره می‌زنند، گفت: همواره در این هفت، هشت سال گذشته گروه‌هایی وجود داشته‌اند که اصلاً برایشان مهم نیست موضوع بحث چه باشد، هر مطلبی که در کشور اتفاق بیفتد، اعم از مطلب سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی اینها به دولت حمله می‌کنند و این موضوع، برای دولت روشن است.

به گزارش برنا، محمود واعظی افزود: شهید فخری‌زاده عضو دولت و وزارت دفاع بود و از همکاران دولت به شمار می‌رفت، شهید فخری‌زاده همکاری‌های مختلفی با دولت داشت از جمله اینکه ایشان، نشان خدمت را از رئیس جمهوری دریافت کرد، البته در آن زمان به دلیل مسائل امنیتی، اسم ایشان را اعلام نکردیم و عکسی هم منتشر نشد اما اکنون که شهید شدند باید مردم بدانند که ایشان، همواره مورد توجه دولت و شخص رئیس جمهوری بوده است.  وی با اشاره به تندروی‌ها در ماجرای ترور شهید فخری‌زاده گفت: یک عده‌ای اصلاً ممکن است شهید فخری‌زاده را در عمرشان یک‌بار هم ندیده باشند و ندانند که ایشان چه‌کار کرده است اما اکنون به توئیت زدن و حمله کردن به دولت و برجام روی آورده‌اند. به نظر من این افراد باعث دودستگی و قطب‌بندی در کشور می‌شوند، این‌گونه رفتارها به مصلحت نیست. خون شهید فخری‌زاده باید عامل انسجام و وحدت شود، عده‌ای موضوع شهید فخری‌زاده را جناحی و سیاسی می‌کنند که این هم به ضرر کشور است. در حقیقت کسانی که مرتب تحت هر فرصتی بر طبل اختلاف می‌کوبند و سعی می‌کنند که شکاف در کشور به وجود بیاورند، خواست امریکا و خواست دشمنان را اجرا می‌کنند. واعظی همچنین در گفت‌و‌گو با ایلنا و درباره مصوبه ضد برجامی مجلس گفت: همین تفکری که اکثریت را در مجلس دارند هشت سال خودشان سرکار بودند نه تنها نتوانستند مشکل هسته‌ای را حل کنند، بلکه قطعنامه‌هایی را چه در شورای امنیت سازمان ملل و چه در شورای حکام علیه کشور گرفتند. آنها می‌خواهند که این دولت نتواند برای مردم گشایشی به وجود بیاورد. برای همین به‌طور دائم حمله می‌کنند تا در انتخابات ۱۴۰۰ خودشان پیروز شوند. وی ادامه داد: به نظر من این اقدامات جفا به حق مردم است، دوستان سنگ‌اندازی می‌کند و قوانینی را به تصویب می‌رسانند تا دولت نتواند تحریم‌ها را بردارد. عجیب این است که در مصوبه اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها بندهایی گذاشته‌اند که معلوم است مانع رفع تحریم می‌شود اما اسمش را رفع تحریم‌ها گذاشته‌اند. تذکرات و عکس‌العمل‌ها نسبت به این مسأله به‌گونه‌ای است که بیشتر باعث فشار بر مردم می‌شود.