فرصت بایدن دو بار تکرار نمی شود

آنها تداوم ضرورت اجرای کامل و موثر برجام توسط همه طرف‌ها و پرداختن به چالش‌های کنونی اجرای برجام، از جمله در زمینه عدم اشاعه هسته‌ای و تعهدات رفع تحریمی را مورد بحث و بررسی قرار دادند. وزرا بر اهمیت نقش آژانس به‌عنوان تنها سازمان بین‌المللی مستقل و بی‌طرف که از طرف شورای امنیت سازمان ملل متحد ماموریت یافته تا بر اجرای تعهدات عدم اشاعه هسته‌ای ذیل برجام نظارت و آنها را راستی‌آزمایی کند، تاکید کردند. وزرای خارجه خاطرنشان ساختند برجام که توسط قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد تایید شده، همچنان به‌عنوان عنصری کلیدی در نظام عدم اشاعه هسته‌ای جهانی و یک دستاورد مهم دیپلماسی چندجانبه است که در صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی نقش دارد. وزرا بار دیگر بر تاسف عمیق خود از خروج ایالات‌متحده از توافق تاکید و توافق کردند که به گفت‌وگو برای تضمین اجرای کامل برجام توسط تمامی طرف‌ها ادامه دهند. وزرا دورنمای یک بازگشت محتمل ایالات‌متحده به برجام را مورد توجه قرار دادند و برآمادگی خود برای پرداختن به این موضوع با نگاهی مثبت و در یک تلاش مشترک تاکید داشتند؛ توافقاتی که گفته‌های وزیرخارجه بریتانیا مبنی بر عدم اجرای مصوبه مجلس به نحوی تنها مسیرادامه همکاری‌ها را ترسیم کرده است. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت‌وگویی با فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین کشورمان داشته است که در ادامه می‌خوانید.

ایران پس از نشست روز گذشته کمیسیون برجام و با توجه به مصوبات آن چگونه باید عمل کند؟

مجلس حرف خود را زد و در این خصوص کار را سخت کرد؛ کاری که در گذشته به‌علت مشکلات منطقه‌ای سخت شده بود و مجلس آن را سخت‌تر کرد. برجام فرصتی بود که باعث می‌شد تا سوءتفاهم‌ها کنار رود و مشکلات تا حدودی مدیریت شود اما بلافاصله پس از تصویب هر روز یک مانع پیش روی آن قرار گرفت و این موانع متاسفانه هم از داخل کشور و هم از خارج کشور به‌وجود می‌آمد. در این میان در داخل کشور همچنان افرادی هستند که معتقدند هنوز دیر نشده است و می‌توان بار دیگر آن را احیا کرد؛ احیایی که به‌واسطه معامله در دستورکار قرار گرفته است، به این شکل که اگر تحریم‌ها برداشته شود ایران نیز به تعهدات خود پایبند خواهد بود. سخنان مجلسیون در ایران این کار را سخت کرده است، مگر اینکه در این میان اتفاق دیگری بیفتد. باید توجه داشت دیگر این فرصت پیش نخواهد آمد و شاید در آینده دیگر بایدن وجود نداشته باشد که به دنبال بازگشت به برجام باشد. از سوی دیگر، ایران باید به فکر حل مسائل منطقه‌ای خود نیز باشد.

آیا این معامله به سرانجام خواهد رسید؟

امروز کشورهای غربی می‌گویند که با رفتن دونالد ترامپ ما در ازای چه موردی تحریم‌ها را لغو کنیم و ایران نیز در مقابل می‌گوید که ماندن در برجام در مقابل چه چیزی خواهد بود. ایران قاطعانه گفته است که به صورت همزمان برجام و تحریم‌ها را قبول نمی‌کند. به نظر من، تحریم‌ها باقی خواهد ماند اما نسبت به دوران ترامپ ضعیف‌تر خواهند شد؛ زیرا سخت می‌شود این دو مقوله را با یکدیگر هماهنگ کرد. ایران باید مراقب باشد که ذیل فصل هفت منشور سازمان ملل قرار نگیرد. از سوی دیگر، باید بداند که جو بایدن دومرتبه به ایران تخفیف نخواهد داد و باید از فرصت استفاده کند. نشست کمیسیون مشترک برجام امروز این پیام را به ما داد که باید به تعهدات هسته‌ای خود پایبند باشیم، در غیر این صورت، همه‌چیز از بین خواهد رفت. اروپا به دنبال امنیت خود است و در این راستا کوتاه نمی‌آید و به همین علت به دنبال حفظ برجام است و در این راستا تلاش می‌کند. این معامله زمانی صورت می‌گیرد که اعتماد میان طرفین ایجاد شود و ایران و اروپا هر دو گام‌هایی را بردارند و به تعهدات خود عمل کنند. به همین علت آنها تداوم ضرورت اجرای کامل و موثر برجام توسط همه طرف‌ها و پرداختن به چالش‌های کنونی اجرای برجام، از جمله در زمینه عدم اشاعه هسته‌ای و تعهدات رفع تحریمی را مورد بحث و بررسی قرار دادند و در بیانیه پایانی خود بر روی آن تاکید کردند؛ زیرا به صورت جدی از ایران می‌خواهند که مصوبه مجلس را عملیاتی نکند.

تنش‌ها میان ایران و اروپا در هفته‌های اخیر از کجا شروع شد؟

اروپا در چهارسال گذشته همراهی بیشتری با ایران داشت اما اکنون وضعیت تغییر کرده است. ایران گام‌هایی را به انتقام تحریم‌‌های آمریکا و خروج او از برجام برداشته که از سوی اروپا پاسخ سختی نگرفته است. شاید یک دلیل آن این بود که اروپا هم نگران رفتارهای ترامپ بود اما امروز اولا ترامپ رفتنی شده و بایدن با نظرات اروپا بیشتر هماهنگ است. مجموعه اتفاقات گذشته یک نگرانی برای اروپایی‌ها ایجاد کرده و فکر می‌کنند که مبادا در روزهای سخت‌‌تر، مشکلات بیشتری برای اروپا ایجاد شود. مساله این است که اروپا دیگر منافعی در ایران ندارد. تحریم آمریکا اما مقدمه‌‌ای شد که ایران هم مقابله کند. حقیقت این است که آنها فکر می‌‌کنند دلایلی که سبب تحریم بین‌المللی ایران شده بود، مجددا بازگشته یا با یک تغییر جزئی باقی است. ضمن اینکه قرار داشتن در آستانه ورود بایدن به ریاست‌جمهوری آمریکا و تصویب قانون جدید در ایران سبب شده که واکنش‌های اروپا بیشتر شود و همان‌طور که گام‌‌های پنج گانه ایران را دیدند. مشخصا نگرانی در خصوص مصوبه مجلس است که شتابزده تصویب شد و باید فکری به حال آن کرد.