خطیب ‌زاده: ریشه حل مشکلات در داخل است

سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه درهمایش « پلاک دیپلمات» بسیج دانشجویی دانشگاه صنعتی شریف، با بیان اینکه بنده در این نشست در جایگاه سخنگوی وزارت امور خارجه پاسخگوی سوالات نیستم، گفت: یکی از معیار‌های گسترش روابط خارجی، حضور دیپلماتیک در کشور‌های مختلف است با این وجود وزیر امور خارجه ۳۳ بار به روسیه، بیش از چند ده بار به کشور‌های پیرامونی، بیش از ۲۰ بار به ترکیه و ۱۰ یا ۱۱ بار به چین سفر کرده، اما مجموع سفر‌های غیر برجامی او به اروپا به کمتر از عدد ۱۰ می‌رسد.

وی گفت: روزگاری در این کشور می‌خواستند ما را از ابزار‌ها و ظرفیت‌های مان محروم کنند؛ سوال این است که آیا تحریم‌های یک جانبه و فشار حداکثری آمریکا به خاطر این نبود که کشورمان فرو بپاشد، فروش نفت به صفر برسد و ایران در داخل خودش محصور شود؟ اما امروز که من در خدمت شما هستم نفت ایران با سه چهار برابر فروش روبرو است و ما با عراق، افغانستان، قفقاز، آسیای مرکزی و حداقل با چند کشورحوزه خلیج فارس بهترین روابط را داریم.

خطیب زاده تصریح کرد: امروز در شرایط تحریمی محصولات کشاورزی بندرعباس به مسکو صادر می‌شود و نه به بازار غرب و یا دارو‌های مورد نیاز کشور با کمک جوانان گمنام در سراسر ایران و در سراسر دنیا و با کمک وزارت امور خارجه تامین می‌شوند.

وی افزود: این اتفاقات در شرایطی افتاده که آمریکا پای خود را روی گردن جمهوری اسلامی و کشور‌هایی که می‌خواهند با ما روابط داشته باشند، گذاشته است؛ اما آیا در دوران ترامپ آمریکا منزوی شد یا جمهوری اسلامی ایران؟ باید حواسمان باشد که ایستادگی در مقابل تحریم‌ها به کسی برنمی گردد بلکه نتیجه مقاومت یک ملت است که هزینه داده از این رو یک ملت باید این پیروزی را جشن بگیرد.

* دیپلمات‌های کشور در تاریک‌ترین و دورترین نقاط در حال جنگیدن برای منافع ملت هستند

خطیب زاده با بیان اینکه دستگاه دیپلماسی به عنوان جزئی از دستگاه سیاست خارجی در مقابله با تحریم‌ها در گمنامی و بدون سر و صدای زیاد کار خود را پیش برده، اضافه کرد: امروز دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران در تاریک‌ترین و دورترین نقاط در حوزه منافع ملی در حال جنگیدن برای منافع این ملت هستند.

وی از ایده استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی، نه شرقی نه غربی، مبارزه با استیلاجویی و مبارزه با زور به عنوان ایده های مقاوم جمهوری اسلامی در سیاست خارجی نام برد و تصریح کرد: در کنار این ایده ها ما در زمان جنگ دیپلماسی جنگ و دیپلماسی جنگی را که در نهادهای بین المللی یک دیپلماسی موثر به شمار می رود به کار گرفتیم.

سخنگوی وزارت امور خارجه ادامه داد: همچنین در دولت های مختلف نیز ایده های محوری وجود داشتند که مقوم یک سیاست خارجی بودند که از جمله این ایده ها می توان به ایده توسعه ارتباطات بین المللی، ایده گفتگوی بین تمدن ها در راستای تنش زدایی و یا ایده برقراری رابطه وثیق بین ایران و دیگر کشورها اشاره کرد به این معنا که ما از طریق گفتگو بتوانیم به یک همزیستی مسالمت آمیز در جهان برسیم. مضاف بر این ایده دیگری که وجود داشته ایده عدالت در نظام بین الملل بوده است.

خطیب زاده با بیان اینکه ایده محوری که آقای روحانی در سیاست خارجی پیگیری کرده حل و فصل بحران های ساختگی بود که دست و پای ملت ایران را طی چندین سال قبل از این دولت بسته بود، اظهار داشت: آقای روحانی با این ایده در پی متنوع سازی روابط اقتصادی و رهایی کشور از برخی قید و بندها از جمله بحران ساختگی انرژی هسته ای و عادی سازی جایگاه ایران در نظام بین الملل بود.

وی با اشاره به اینکه با اقدامات دولت جورج بوش، ایران به یک کشور امنیتی و استثناء در روابط بین الملل و همچنین به موضوع قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل تبدیل شده بود، گفت: این در شان جمهوری اسلامی نبود که برخی ها بخواهند با چنین توطئه هایی ما را در این شرایط قرار دهند.

* متنوع سازی روابط تجاری ایران از اهداف اقتصادی سیاست خارجی

وی تاکید کرد: متنوع سازی روابط تجاری ایران را از جمله اهداف اقتصادی سیاست خارجی کشورمان باست. منظور از متنوع سازی فقط متنوع سازی روابط با غرب نیست بلکه هدف ایجاد تعادل و بالانس در روابط با کشورهای مختلف است.

خطیب زاده با بیان اینکه ایران همواره این ظرفیت را داشته که به عنوان یک کشور با ثبات نقش خود را در منطقه و فرای منطقه بازی کند، اضافه کرد: ما نه تنها هیچ وقت نگاه توسعه طلبانه به مسائل نداشتیم، بلکه همواره فکر می کنیم که ایران می تواند بخش مهمی از صلح، ثبات و توسعه در روابط بین الملل باشد.

وی افزود: برخی رقبای منطقه ای و کسانی که باور ندارند نمی شود همزیستی مسالمت آمیز داشت سالها تلاش کردند تا ایران را  از تمام معادلات منطقه ای و منطقه‌ای حذف کنند اما سیاست خارجی دولت در این جهت حرکت کرد که فضای ترسیم شده را از بین ببرد. مثلا  در حوزه انرژی می‌خواستند ما را از تمام بازارهای دنیا حذف کنند اما دولت مانع آن شد.

وی به نوع تعاملات ایران با کشورهای منطقه و کشورهای شرق آسیا اشاره کرد و افزود: از قبل و بعد از برجام و در دوران جنگ اقتصادی آمریکا علیه کشورمان شرکای اول تجاری ما چین، روسیه و کشورهای منطقه بودند.  امروز دستگاه دیپلماسی در بسیاری از محورها که کسی تصور آن را نمی کند در حال فعالیت است.

خطیب زاده با تاکید بر اینکه ما نباید نگاه سطحی و رسانه ای نسبت به آنچه که در سیاست خارجی اتفاق می افتد، داشته باشیم، بیان کرد: سیاست خارجی ایران توسط یک دستگاه حاکمیتی به نام وزارت امور خارجه تنظیم و یا حداقل در حوزه های هماهنگ می شود و با یک نگاه حاکمیتی پیش می رود مضاف بر اینکه ما اساسا نگاه بخشی به سیاست خارجی نداریم.

وی اظهار کرد: بحثی که وجود دارد این است که آیا در نگاه ما شرق به غرب اولویت دارد یا غرب به شرق پاسخ این است که در نگاه ما ایران اولویت دارد. ما قرار نیست اقمار هیچ کسی اعم از اقمار غرب و آمریکا و یا اقمار شرق و محورهای دیگر شویم. ما قرار است محور ایران را داشته باشیم.

سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینکه نباید برخی ستیزها ما را در دام های بزرگتر بیندازد، گفت: هوشمندی یک دستگاه دیپلماسی و یک ایران قوی در این است که ما بتوانیم از تمام ظرفیت های خود استفاده کنیم.

* همسایگان اولویت اول دستگاه دیپلماسی بودند/ فرصت های زیادی را در منطقه از دست دادیم

خطیب زاده با اشاره به اینکه اگر مجموع روابط اقتصادی کشورمان را در این دوران ببینیم سوالی که پیش می آید این است که آیا واقعا فشار حداکثری آمریکا همینطور ناخودآگاه شکست خورده؟ تصریح کرد: ما در این ۷ سال سعی کردیم تا سیاست خارجی متوازن داشته باشیم  و دست آخر اینکه همسایگان اولویت اول ما بودند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا واقعا از سال ۹۲ اولویت اول دولت روابط با همسایگان بوده تصریح کرد: آیا شما فکر می‌کنید که مذاکرات برجام به خاطر این بوده که ما با هم همسایگان رابطه نداشته باشیم؛ البته ما فرصت های زیادی را از دست دادیم و بر اساس آنچه که من می فهمم تمام این اتفاق هم بر عهده وزارت امور خارجه نیست ولی وزارت امور خارجه باید پذیرد که بیش از این باید نسبت به هماهنگی ها اقدام کند تا ما بتوانیم در ارتباط با کشورهای همسایه از فرصت ها بیشتر استفاده کنیم.

سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینکه ما در ایام شیوع ویروس کرونا مرزهایی را با کشورهای همسایه ایجاد کردیم که در طول ۴۰ سال گذشته این مرزها باز نشدند، گفت: بازگشایی مرزها نیازمند مقدماتی است. در واقع وقتی یک مرز بازگشایی می شود معنایش این است که ما چهار سال برای آن زحمت کشیدیم.

* روزهای خیلی امید بخشی را در منطقه و خارج از منطقه پیش‌رو داریم

وی با اشاره به اینکه ما در این دولت مرز جدید با افغانستان و پاکستان ایجاد کردیم و راه آهن خواف- هرات را به بهره‌برداری رساندیم و در حال حاضر نیز اتصال راه آهن شلمچه- عراق در حال انجام است، تصریح کرد: معتقدم در کنار تمام ضعف ها و نواقص ما روزهای خیلی امید بخشی را در منطقه و خارج از منطقه پیش‌رو داریم.

خطیب زاده با تاکید بر اینکه سیاست خارجه ایران نه قابل فروکاستن به یک موضوع مانند برجام و نه قابل ساده سازی بیش از حد به یک شکل ساده است، افزود: سیاست خارجه ایران همواره یک موضوع پیچیده، چند لایه، چند وجهی و با محاسبه گری های میلی متری بوده است. 

وی با بیان اینکه روابط ما با کشورهای آمریکای لاتین، کشورهای عربی، کشورهای حوزه نوروز، کشورهای فلات ایران و حتی خود برجام و روابط با اتحادیه اروپا اساسا بدون دقت نظر و بدون محاسبات بسیار پیچیده راهبردی و مهمتر از همه طراحی راهکارها اساسا قابل جلو رفتن نیست، تصریح کرد: اینکه کسی برای ساده سازی بیش از حد از وزارت امور خارجه به عنوان وزارت خانه برجام نام ببرد این یک پاسخ دقیق به سیاست خارجه جمهوری اسلامی ایران نیست. چون سیاست خارجی ما چه در طول این 42 سال و چه در این هفت سال دارای دستاوردهای بزرگی بوده است.

خطیب زاده اضافه کرد: ما برای غیر امنیتی کردن و خارج کردن ایران از توطئه ای که اسرائیل، تندروهای آمریکایی و برخی رقبای جاهل منطقه ای برای کشورمان ترسیم کرده بودند تا دست و پای ما را در قطعنامه های سازمان ملل متحد و تحریم های همه جانبه زنجیر کنند باید به سراغ از کار انداختن این موتور امنیتی سازی و اینکه برنامه هسته ای ایران صلح آمیز نیست، می رفتیم.

کسانی که در داخل کارها را به بهانه حل و فصل پرونده هسته ای متوقف کردند باید پاسخگو باشند

وی افزود: برجام به ما هو برجام مهم نبود با  این وجود آن کسانی که در داخل همه چیز را بر اساس ذهنیت خود تا حل و فصل بحران هسته ای متوقف کردند؛ امروز باید پاسخ بدهند که چرا چنین کاری کردند.

سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینکه دستگاه دیپلماسی در مذاکرات هسته ای تا قله قاف رفت و برگشت، گفت: دستگاه دیپلماسی ماموریت محور است و این ماموریت ها هم توسط فرزندان همین مردم که فارغ التحصیلان دانشگاههای کشورمان هستند انجام  می شوند.

* ماموریت های دستگاه دیپلماسی را صد برابر توان مان انجام دادیم

وی با اشاره به اینکه آمریکا تمام تلاش خود را در راستای فروپاشی و یا به زانو درآوردن کشورمان انجام داد؛ اما امروز هیچ کدام از اهداف آمریکایی ها محقق نشده، افزود: ما تمام ماموریت هایی را که به وزارت امور خارجه محول شده بود صد برابر توان خود از جمله در حوزه محور مقاومت انجام دادیم.

خطیب زاده با بیان اینکه سیاست خارجی در هر کشوری ادامه سیاست داخلی بوده و این یک اصل است، تصریح کرد: دستاوردهای دستگاه سیاست خارجی در برخی بخش ها به قدری مشعشع بوده که احتمال اینکه برخی اتفاقات ذیل آن قرار گرفته باشد وجود دارد؛ ضمن اینکه می توان پذیرفت که همه ما نگاه به خارج داشتیم اما اساسا هنر این است که تا جایی که می توانیم سیاست داخلی را از سیاست خارجی مستثنی کنیم.

وی اشاره به اینکه من همواره به صراحت گفتم که ریشه حل مشکلات در داخل است و نه در خارج و این ایده ای است که بنده و آقای ظریف بارها در مورد آن با هم گفتگو کردیم، افزود: دشمن خارجی زمانی ناامید شده که ما در داخل قوی بودیم و البته زمانی هم جری شده که ما در در داخل یا متفرق بودیم و یا نتوانستیم به دستاوردهای خود برسیم.

سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینکه عملکرد ما در بخش هایی روشن تر و در بخش هایی تیره تر است با این وجود باید عملکرد خود را در بخش هایی که تیره تر است عیب یابی و آسیب شناسی کنیم و آنجایی هم که عملکرد ما روشن تر است از آن استفاده کنیم، گفت: ما هر نمره ای که به برجام بدهیم به همان اندازه می توانستیم از ظرفیت آن استفاده کنیم.

* کدخدایی در دنیا وجود ندارد که ما بخواهیم با او ببندیم

وی تصریح کرد: اساسا در دنیا کدخدایی وجود ندارد که ما بخواهیم با او ببندیم و البته همه کسانی هم که در فضای بین الملل کار کردند این را می دانند که دنیا خیلی وقت است از فضای غربی خود عبور کرده و حتی آقای ظریف هم پیش از حضورشان در سمت وزیر امور خارجه کتابی با عنوان دنیای پسا غربی نوشته و جالب اینجاست که اجلاس امنیتی مونیخ نیز سه سال پیش با عنوان «بی غرب بودگی» و فقدان غرب برگزار شد. آن وقت برخی ها فکر می کنند نخبگان دستگاه سیاست خارجی و دیپلماسی کشورمان متوجه این واقعیت نیستند.

* قدرت و اقتصاد ملی نباید به خارج گره بخورد

خطیب زاده با بیان اینکه بنده بارها گفتم که ما اساسا به آنچه در واشنگتن می گذرد نگاه نمی کنیم و باور بنده هم همین بوده، تصریح کرد: قدرت ملی و اقتصاد ملی ما نباید به خارج گره بخورد؛ از این رو ما باید مسیری را به سوی اقتصاد غیرنفتی و اقتصاد درون زا طی کنیم؛ اما در عین حال ما نمی توانیم فرصت های موجود در خارج را هم نادیده بگیریم.

* اقدامات آمریکا علیه ایران یک جنگ تمام عیار و تروریسم اقتصادی است

وی افزود: اقدامات آمریکا تحریم نیست؛ بلکه یک جنگ تمام عیار، تروریسم اقتصادی و یک گردن کشی آشکار علیه ملت ایران است؛ چون هم تحریم های سازمان متحد و هم تمام قطع نامه ها به خاطر قطعنامه 2231 متوقف شده اند؛ لذا نباید به اسم تحریم به اقدامات آمریکا مشروعیت بدهیم.

خطیب زاده با تاکید بر اینکه دفاع از منافع ملی ایران در فضای بین الملل باید با راهبردهای متعددی پیگیری شود، تصریح کرد: آمریکا برای ادامه گردنکشی های خود علیه ملت ایران هیچ جایگاه حقوقی ندارد؛ لذا ما چون تحریم های این کشور را به رسمیت نمی شناسیم به همین دلیل است که می گوییم در این رابطه مذاکره نمی کنیم.

وی اضافه کرد:آنچه که امروز ایران باید انجام دهد توانمندسازی داخلی، نگاه به درون و بی اثر کردن ابزار تروریسم اقتصادی همچون دلاراست؛ مضاف بر اینکه ما در فضای دیپلماسی و فضای سیاست خارجی موظفیم این مسائل را حل و فصل کنیم.

خطیب زاده با تاکید بر اینکه هیچ کس نباید منتظر دستگاه سیاست خارجی برای پیشبرد برنامه هایش در داخل باشد کما اینکه ما هم نباید منتظر دستگاه های داخلی برای پیشبرد برنامه هایمان در خارج باشیم، افزود: ما باید در خارج با تمام قوا و در خط مقدم تلاش کنیم و برادران و خواهران ما در داخل نیز باید در خاکریزهای خود تلاش کنند.

سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: نقش جوان گمنامی که در یک استارتاپ کوچک و یا یک شرکت دانش بنیان کار بزرگی را انجام می دهد به تعبیری از نقش بنده در امر خنثی سازی و بی اثر کردن تحریم ها مهمتر است و آن دیپلماتی هم که در ژنو مذاکره می کند تا بتواند بندی را به نفع ایران تصویب کند او هم به همان اندازه در خنثی سازی و دور زدن تحریم ها وظیفه دارد.