رایزنی‌های ایران و اروپا بعد از توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی

در دو هفته اخیر و پس از آنکه دولت جمهوری اسلامی ایران در پنجم اسفند ماه و در راستای اجرای ماده ششم قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران، نظارت‌های فراپادمانی و اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کرد، رایزنی‌هایی بین ایران و برخی از طرف‌های اروپایی صورت گرفته است.

از یک سو «سایمون کاوونی» وزیر خارجه ایرلند یکشنبه ۱۷ اسفند ماه سفری به تهران داشت و از سوی دیگر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ضمن دیدار با همتای ایرلندی با همتایان فرانسوی و فنلاندی تلفنی گفت‌وگو کرد.

گفت‌وگوی تلفنی وزرای خارجه ایران و فرانسه آنگونه که سعید خطیب‌زاده در نشست هفتگی با خبرنگاران اعلام کرد پیش از رایزنی تلفنی روسای جمهور دو کشور انجام شده است.

سفر وزیر خارجه ایرلند پس از آن صورت گرفت که رسانه‌های ایرلند از سفر «سایمون کاوونی» وزیر خارجه ایرلند به تهران و گفت‌وگو درباره برجام خبر دادند. البته عنوان شد با توجه به عضویت غیردائم ایرلند در شورای امنیت سازمان ملل و نقش این کشور به عنوان تسهیل‌کننده اجرای برجام، این سفر حائز اهمیت است.

کاوونی در این سفر با حسن روحانی رئیس جمهوری ایران دیدار کرد. 

* ایران تنها طرفی که برای برجام هزینه پرداخته

رئیس جمهور در دیدار این دیپلمات ایرلندی با انتقاد از بی عملی و بی تحرکی اروپا نسبت به تعهدات برجامی، اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران متعهد به برجام و حفظ آن بوده و تنها طرفی است که برای آن هزینه پرداخته است، اما این وضع نمی‌تواند به همین شکل تداوم یابد و برای حفظ و احیاء برجام اجرای کامل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل از سوی همه اعضای برجام ضروری است.

وزیر امور خارجه ایرلند نیز در این دیدار با اشاره به نقش این کشور به عنوان عضو غیردائم شورای امنیت سازمان ملل برای ۲ سال آتی و جایگاه تسهیل‌گری در اجرای برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل متحد، گفت: خروج ترامپ از توافق برجام یک اشتباه تاریخی بود و دولت جدید آمریکا مصمم به بازگشت به برجام است.

سایمون کاوونی با بیان اینکه برجام را به عنوان یک توافق بین‌المللی برای صلح بسیار ارزشمند می‌دانیم، افزود: ما تمام تلاش خود را برای حفظ برجام انجام خواهیم داد و حاضریم هر نقش ممکن که می‌تواند به بهتر شدن شرایط و آغاز دوباره گفتگوهای همه اعضای برجام کمک کند، ایفا کنیم.

* رایزنی کاوونی با ظریف

وزیر خارجه ایرلند در دیدار با ظریف هم اعلام کرد که مطابق ترتیبات توافق شده، سفارت این کشور به تدریج در تهران بازگشایی خواهد شد و افزود: ایرلند در ظرفیت عضویت غیر دائم شورای امنیت و تسهیل‌گر قطعنامه ۲۲۳۱  این شورا و نیز به عنوان عضو اتحادیه اروپا برای تسهیل این فرآیند آمادگی دارد. 

وزیر امور خارجه ایران نیز در این خصوص بار دیگر سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر ضرورت رفع کامل و موثر تحریم‌های غیر قانونی آمریکا به عنوان گامی که متعاقبا منجر به بازگشت گام‌های جبرانی ایران خواهد بود را یادآور شد.

«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی دستگاه دیپلماسی ۱۸ اسفند ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران در پاسخ به پرسش خبرنگاری درباره سفر وزیر خارجه ایرلند به تهران و توافقات حاصله و اخبار مطرح شده مبنی بر اینکه پالس مثبتی از سوی ایران دریافت شده است، گفت: موضوع ایران و آمریکا موضوع پالس و سیگنال نیست. موضوع اجرای موثر مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ از سوی آمریکا و رفع تحریم‌ها به صورت کامل و جامع است و اینها نیاز به ارسال پالس و سیگنال ندارد . اینها گمانه‌زنی‌هایی است که دقیق نیست.

وی در پاسخ به سؤالی در خصوص عملکرد اروپا در برجام و اینکه آیا وزیر خارجه ایرلند وعده‌ای را برای اجرای تعهدات اروپا داده است، خاطرنشان کرد: اروپا مشق خود را انجام نداده و بعد از خروج آمریکا از برجام ۱۱ تعهد قطعی به ایران داد و هیچکدام را انجام نداد. (جزییات بیشتر)

* رایزنی تلفنی وزیر خارجه فنلاند با ظریف

«پکا هاویستو» وزیر امور خارجه فنلاند دیگر مقام اروپایی بود که چهارشنبه ۲۰ اسفند ماه با همتای ایرانی خود به صورت تلفنی گفت‌وگو کرد. وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگوی تلفنی همتای فنلاندی با یادآوری عهدشکنی آمریکا در توافق برجام و وضع تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی علیه ایران و انفعال اروپا در قبال آن، به خویشتنداری ایران و ایفای کامل تعهدات خود تا یک سال پس از آن اشاره کرد و افزود: گام‌های جبرانی ایران نیز در چارچوب برجام بوده و هدف آن اعاده توازن و حفظ برجام است.

وی گفت: اگر آمریکا تحریم‌های غیرقانونی خود را بردارد و تعهداتش در برجام را اجرایی کند، ایران از گام‌های جبرانی خود برخواهد گشت. 

وزیر خارجه فنلاند نیز در این گفت‌وگو ضمن اعلام حمایت کشورش از برجام، خواستار دادن فضای بیشتر به دیپلماسی شد.

البته «موته گی» وزیر خارجه ژاپن هم چهارشنبه ۲۰ اسفند ماه با ظریف تلفنی به گفت‌وگو درباره مناسبات دوجانبه و برجام و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی پرداخت.

وزیر امور خارجه ژاپن ضمن تاکید بر یافتن راه‌هایی برای گسترش روابط دو کشور، حمایت ژاپن از برجام و انجام تعهدات همه طرف‌های این توافق را مورد تاکید قرار داد و ابراز امیدواری کرد با بهبود شرایط کرونایی، بتواند در آینده نزدیک به تهران سفر کند. ظریف نیز با استقبال از گسترش روابط و سفر موته گی به تهران، تاکید کرد: با ایفای تعهدات طرف مقابل، به ویژه لغو تحریم، جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد اجرای تعهدات خود را از سر بگیرد. 

* رایزنی‌های تلفنی روحانی با مقامات اروپایی

حسن روحانی رئیس جمهور نیز در این مدت با «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه تلفنی گفت‌وگو کرد و آخرین رایزنی تلفنی رئیس جمهوری اسلامی ایران با «بوریس جانسون» نخست‌وزیر انگلیس بود.

روسای جمهور ایران و فرانسه ۱۲ اسفند ماه تلفنی گفت‌وگو کردند. روحانی در این گفت‌وگو لغو اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی از سوی ایران را در چارچوب قانون مصوب مجلس خواند و افزود: همکاری ما با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنان ادامه دارد و ما هیچگاه از برجام خارج نشده‌ایم.

* ماکرون: آمادگی اروپا برای فعال شدن بیشتر در هفته‌های پیش رو جهت احیای برجام 

رئیس جمهور فرانسه نیز در این گفت‌و‌گو حفظ برجام را یک ضرورت برای جامعه جهانی خواند و بر تداوم گفت‌و‌گوها برای بازگشت همه طرف‌ها به اجرای کامل تعهدات برجام تاکید کرد.

ماکرون بر اقدام دو طرف برای گام‌های اولیه تاکید کرد و گفت: اروپا آمادگی برای فعال شدن بیشتر در هفته‌های پیش رو جهت احیای برجام را دارد. (اینجا بخوانید)

حسن روحانی و بوریس جانسون هم روز چهارشنبه تلفنی گفت‌وگو کردند. روحانی ۲۰ اسفند ماه خطاب به نخست‌وزیر انگلستان (+) با تأکید بر اینکه آمریکا با مذاکره از برجام خارج نشد که برگشتش مستلزم مذاکره باشد، گفت: اگر دنبال دیپلماسی هستیم راه روشن، رفع تحریم‌ها و ایفای تعهدات آمریکاست و گزینه دیگری وجود ندارد.

بوریس جانسون هم گفت که ما و همه طرفین برجام خواهان حفظ این توافق هستیم و همگی برای یافتن راه‌حل‌هایی برای بازگشت اعضای برجام به تعهداتشان باید تلاش کنیم و در این خصوص حسن نیت نشان دهیم.

دفتر نخست‌وزیری انگلیس در بیانیه‌ای اعلام کرد در تماس تلفنی با رئیس‌جمهور «حسن روحانی» گفته کشورش به برجام پایبند است، اما ایران باید «نقض توافق» را متوقف کند. 

البته پیش از توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی رئیس جمهور ایران ۲۸ بهمن ماه با رئیس جمهور سوئیس، ۲۹ بهمن ماه با «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان، ۳۰ بهمن ماه با «شارل میشل» رئیس شورای اروپا تلفنی گفت‌وگو کرد.

رئیس جمهور در گفت‌‌وگو با مرکل با انتقاد از عملکرد اروپا در زمینه عمل به تعهدات برجامی پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام تاکید کرد: اگر واقعا به دنبال حفظ برجام و اهداف آن هستیم باید کارآمدی آن را در عمل و در چارچوب ساختار تدوین شده ببینیم و اروپا باید در عمل آن را ثابت کند.

صدراعظم آلمان نیز در این گفت‌وگو بر ضرورت حفظ برجام به عنوان یک توافق بین‌المللی تاکید و حل و فصل اختلاف نظرها از مسیر گفت‌و‌گو و تقویت روابط دوجانبه و همکاری همه کشورها برای حفظ امنیت و ثبات منطقه را خواستار شد. 

رئیس جمهوردر گفت‌وگو با رئیس شورای اروپا (+) با تاکید بر اینکه برجام دستاوردی مهم برای دیپلماسی چندجانبه است، گفت: اتحادیه اروپا به عنوان یک بازیگر مهم در عرصه جهانی باید در مقابله با یکجانبه گرایی آمریکا نقش مناسبی ایفا کند.