روایت نیویورک تایمز از بن بست بر سر احیا برجام

لارا جیکس در «نیویورک تایمز» نوشت: سه هفته پیش، آمریکا به خاطر فشارهای دیپلماتیک و همچنین در راستای نشان دادن حسن نیت خودش، پذیرفت که به مذاکرات هسته‌ای با ایران بپیوندد. در سوی مقابل اما ایران اعلام کرد که بدون دریافت مشوق‌های مالی لازم یعنی لغو تحریم‌ها حاضر به گفتگو نیست. چندی بعد جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، اعلام کرد که اکنون دیگر توپ در زمین آنها است.

در ادامه این مطلب آمده است: اکنون قدرت‌های جهانی در تلاش هستند تا برجام احیا شود، برجامی که آمریکا سه سال پس از مذاکره بر سر آن خارج شد و باعث گردید تا ایران نیز در واکنش به آن، روی به کاهش تعهدات خود بیاورد.

دیپلمات‌های انگلیس، فرانسه و آلمان از ایران خواسته اند دعوت مشترک اروپا و آمریکا را برای شروع مذاکرات غیر رسمی را بپذیرد. همزمان مقامات چین و روسیه نیز طی روزهای اخیر با زبانی نرم‌تر از تهران خواسته‌اند که به مذاکرات برگردد. حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، روز چهارشنبه در تماس تلفنی با بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس و هفته گذشته امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، درباره از سرگیری دیپلماسی صحبت کرد.

جوزپ بورل، مقام عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا، 23 فوریه در شورای آتلانتیک گفت: ما باید از این فرصت استفاده کنیم.

بدون تلاش‌های اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، این توافق ممکن بود از هم پاشیده باشد. به باور کارشناسان رافائل گروسی ماه گذشته با ترغیب ایران به ادامه بازرسی از تأسیسات هسته‌ای خودش، تهران را از عبور از یک خط قرمز دیپلماتیک بازداشت.

ایرانی ها با احتیاط در مورد از سرگیری گفتگوها با آمریکا صحبت کرده‌اند و همواره تاکید داشته اند که تا زمانی که رئیس جمهور بایدن تحریم‌های سختی را که دولت ترامپ هنگام خروج از توافق در ماه مه 2018 اعمال کرد، لغو نکند، به میز مذاکرات هسته‌ای برنخواهند گشت.

آقای روحانی روز چهارشنبه در جریان جلسه هیئت دولت در تهران گفت: این آمریکا بود که نخست توافق را نقض کرد پس حالا خودش اول باید به توافق بازگردد.

با این حال، وی ادامه داد: آمریکا باید بداند که ما آماده اجرای توافق هستیم. ما آماده اجرای کامل آن در ازای لغو تحریم‌ها هستیم.

در این بین آقای بایدن دلایل خاص خود را برای عدم بازگشت فوری به برجام دارد.

به نظر می‌رسد رئیس جمهور آمریکا در حال حاضر بین متحدان در اروپا برای احیا برجام و منتقدان در کنگره بر سر بازگشت به توافق یا فشار بر رسیدن به توافقی جامع‌تر گیر افتاده است.

اگرچه بسیاری از مقامات ارشد دولت بایدن پیش‌تر سابقه حضور در دولت اوباما و کار بر سر امضای برجام را داشته‌اند و هنوز هم از آن حمایت می‌کنند، اما همان‌ها همزمان می‌گویند که تمایلی به امتیاز دادن به ایران ندارند.

براد شرمن، نماینده دموکرات کالیفرنیا، روز چهارشنبه از وزیر امور خارجه آنتونی جی بلینکن در جلسه استماع مجلس نمایندگان، با اشاره به توافق هسته ای پرسید: آیا می‌توانید به ما اطمینان دهید که برای بازگشت به برجام به ایران امتیازاتی غیر منتظره نمی‌دهید؟

آقای بلینکن پاسخ داد: بله من می‌توانم.

آقای شرمن همچنین پرسید: آیا تضمین می‌دهید که قبل از بازگشت ما به برجام و لغو تحریم‌ها این ایران باشد که به توافق پایبند می شود؟

آقای بلینکن بار دیگر در پاسخ گفت: بله.

خواسته‌ها برای رسیدن به توافق گسترده تر با ایران برای مقابله با سایر تهدیدهای (!) این کشور، اهداف دولت ترامپ از یک کارزار فشار بر علیه تهران را انعکاس می‌دهد، اما تاکید آقای بایدن برای طولانی کردن و تقویت برجام نیز تلاشی در راستای اقناع مخالفان داخلی این توافق است.

در میان این مخالفان باب منندز، سناتور دموکرات نیوجرسی و رئیس کمیته روابط خارجی است که بر وزارت امور خارجه و روند تأیید نامزدهای ریاست جمهوری برای کار در آنجا نظارت می‌کند.

آقای منندز روز سه شنبه در واشنگتن به خبرنگاران گفت: تنها بازگشت به برجام کفایت نمی‌کند و باید بر سر فعالیت‌های منطقه‌ای به اضافه برنامه‌های موشکی کشور به گفتگو نشست.

در این بین برخی سناتورهای دموکرات طرح‌هایی را برای رسیدن به توافقی جامع با ایران پیشنهاد کرده‌اند.

رهبران ایران هشدار داده‌اند که امکان گفتگو بر سر موضوعات دیگر وجود ندارد و دیپلمات‌های اروپایی هم نگرانند که تاکید بیش از اندازه بر آن موجب شکست کل فرآیند بازگشت به برجام شود.

آقای بورل در شورای آتلانتیک به عنوان یک مرکز سیاست گذاری، گفت: هنگامی که اولین گام را برداریم، سپس می توانیم ادامه دهیم، اما اگر در ابتدا شروع به صحبت نکنیم رسیدن به هیچ توافقی ممکن نیست.

تریتا پارسی، بنیانگذار شورای ملی ایرانیان آمریکایی و معاون اجرایی موسسه کوینسی، گفت که هم ایران و هم آمریکا باید غرور را کنار گذاشته و هزینه‌های مذاکره را بپردازند.

آقای پارسی در تحلیلی که در تاریخ 28 فوریه منتشر شد، نوشت:  هر چه بیشتر بازگشت به برجام را به تعویق بیاندازند، این هزینه بیشتر خواهد شد.

آخرین نقض توافق هسته‌ای ایران در 23 فوریه رخ داد، زمانی که تهران رسماً آژانس بین المللی انرژی اتمی را از انجام بازرسی زود هنگام حداقل برخی از سایت‌های هسته‌ای خود منع کرد.

آقای گروسی در مورد یک توقف سه ماهه با ایران به توافق رسید و در این مدت ایران به دیپلمات‌ها برای بازگرداندن مذاکرات فرصت خواهد داد. پس از ملاقات دوم آقای گروسی با مقامات ایرانی طی تنها دو هفته، دیپلمات‌های اروپایی اعلام کردند که فعلا قصد محکوم کردن ایران در شورای حکام آژانس را ندارند.

پنجره 90 روزه آقای گروسی در اواخر ماه مه درست چند هفته قبل از برگزاری انتخابات ایران در ژوئن برای جایگزینی آقای روحانی بسته می‌شود.

امضای توافقنامه 2015 که پس از سالها روابط سرد بین ایران و آمریکا به دست آمد یک موفقیت دیپلماتیک برای آقای روحانی بود.

این توافق نامه قبل از خروج دولت ترامپ از آن میلیاردها دلار پول نصیب ایران کرد، با خروج ترامپ از برجام صادرات نفت ایران متوقف شد و اقتصاد کشور رو به ضعف رفت.

اکنون دیپلمات‌ها و کارشناسان معتقدند که آقای روحانی و محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، می‌خواهند قبل از تغییر قدرت در ایران، مذاکرات هسته‌ای را به سرانجام برسانند و انتظار می‌رود که یک دولت تندرو تا اواخر تابستان بر سر قدرت بیاید.

ماه گذشته، آمریکا محدودیت‌های مربوط به عبور و مرور دیپلمات‌های ایرانی در سازمان ملل را لغو کرد و درخواست خود را برای اجرای تحریمهای بین المللی علیه ایران از سوی شورای امنیت سازمان ملل را نیز پس گرفت. هر دو این اقدامات به عنوان تلاش‌هایی برای نشان دادن حسن نیت به تهران قلمداد شدند.

با وجود بن بست فعلی، دیپلمات‌های آمریکایی و اروپایی گفتند که گفتگوهای غیررسمی ممکن است طی هفته‌های آینده آغاز شود. وقتی این کار انجام شود، انتظار می‌رود که آمریکا و ایران توافق کنند تا گام‌های همزمانی را جهت بازگشت به توافقنامه سال 2015 بردارند