راه ابریشمی دیپلماسی

عده‌ای از فواید و دستاوردهای این توافق گفتند و افق‌های باز اقتصادی در بلند مدت برای کشور را متذکر شدند  و عده ای دیگر مقام مخالف بحث دخالت چین در امور ایران و حتی مستعمره شدن کشورمان از سوی چین با این توافق را مطرح کردند. این در حالی است که اگر به واقع امر بخواهیم به تحلیل این مساله بپردازیم قرائت اول از این توافقنامه درست تر است چرا که در این توافق نامه منافع هر دو کشور لحاظ شده است. آنچه مسلم است طبق اعلام مقامات تهران و پکن این سند را باید برنامه‌ای سیاسی-راهبردی، اقتصادی و فرهنگی دانست که سویه‌های همه‌جانبه روابط دو کشور در ابعاد مختلف  سیاسی – راهبردی ،اقتصادی و فرهنگی  را در افقی بلندمدت دنبال  می‌کند. یکی از مهم‌ترین ابعاد این سند، بعد اقتصادی آن و گسترش روابط دو کشور در حوزه‌های مختلف تجاری ، اقتصادی و بازرگانی است؛ چرا که دو کشور بر این موضوع تاکید دارند که ظرفیت‌های بالقوه موجود برای همکاری‌های اقتصادی فی مابین فراتراز وضعیت کنونی است و در این چارچوب  در سند مذکور همکاری های دو کشور در حوزه‌های نفت، صنعت و معدن و حوزه‌های مرتبط با انرژی مورد تاکید قرار گرفته است. از طرفی در راستای بهره‌برداری حداکثری از مزایای ژئوپلیتکی و ژئواکونومیک کشورمان‌، در این سند بر مشارکت موثر ایران در ایده«کمربند-راه» که  چندین سال است، اجرای  آن از سوی دولت پکن پی گیری می‌شود، مورد تاکید قرار گرفته است . در واقع امضای سند همکاری ۲۵ ساله را می‌توان ایجاد اتحاد استراتژیک با پکن دانست و ایران دیپلماسی راه ابریشم را انجام داده است.  چین به ایران به عنوان بازار پرسود و پرمنفعت نگاه می‌کند و نمی‌خواهد همکاری ایران و چین موجب حرکت منفی چین در مجموعه نظام بین‌الملل باشد. بنابراین سند همکاری بلندمدت با ایران را دنبال کرده و نگاه سیستماتیک به کل منطقه دارد. سفر اخیر وانگ یی وزیر امور خارجه چین به تهران، دیدار با مقامات رسمی کشورمان و امضای سند همکاری 25 ساله میان دو کشور نشان از آن دارد که در آینده بیش از پیش از روابط میان ایران و چین خواهیم شنید. باید منتظر جزئیات این تفاهم نامه باشیم تا بهتر بتوان نسبت به آن تحلیل و اظهار نظر کرد.    تسریع در عملیاتی شدن توافقات توسعه‌ای رئیس جمهور روز شنبه در دیدار با وانگ ایی وزیر امور خارجه چین،  اظهار داشت: تهران  و پکن از روابط بسیار خوبی برخوردارند و مواضع مشترک دو کشور در موضوعات بین‌المللی شاهدی بر سطح مطلوب این روابط است .ایسنا نوشت، حجت‌الاسلام و المسلمین روحانی با اشاره به پنجاهمین سالگرد روابط نوین دیپلماتیک بین دو کشور و همچنین همکاری‌های دو جانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی ایران و چین بر ضرورت تسریع در اجرایی و عملیاتی شدن توافقات در زمینه پروژه‌های مهم  زیرساختی و توسعه‌ای تاکید کرد. وی با قدردانی از مواضع پکن در حمایت از ایران در مجامع بین‌المللی از جمله موضوع برجام و مقابله با یکجانبه گرایی و زیاده خواهی آمریکا و محکومیت تحریم‌های این کشور علیه ایران، بیان کرد: همکاری‌های دو کشور برای اجرای برجام و عمل به تعهدات برجامی از سوی کشورهای اروپایی بسیار مهم و می تواند موجب تغییر شرایط فعلی برجام شود. رئیس جمهور همچنین با اشاره به همکاری‌های اقتصادی و تجاری ایران و چین برغم تحریم‌های آمریکا و جنگ اقتصادی علیه ملت ایران، افزایش همکاری  بخش‌های خصوصی دو کشور را موجب تقویت مناسبات اقتصادی دانست. روحانی با بیان اینکه در این سفر سندی امضاء خواهد شد که چشم‌ انداز رابطه 25 ساله ایران و چین را روشن و مشخص می‌کند، اظهار داشت: در خصوص واکسن کرونا افزایش همکاری های دو کشور ضروری است و خواهان تهیه و تأمین واکسن بیشتری از چین هستیم. رئیس‌جمهور با ابراز امیدواری به اینکه در سال 2021 کسری مبادلات تجاری دو کشور در سال گذشته جبران شود، خاطرنشان کرد: علاقمند هستیم چین همچنان به عنوان شریک بزرگ تجاری با ایران باشد و در زمینه سرمایه‌گذاری مشترک همکاری‌های بیشتری داشته باشیم. وزیر امور خارجه چین نیز دراین دیدار، درخصوص همکاری‌های دوجانبه تهران – پکن گفت: چین همواره برای این موضوع اهمیت زیادی قایل بوده و تلاش کرده به‌رغم برخی مسایل این موضوع در اولویت رابطه با ایران قرار بگیرد.    نهایی شدن برنامه جامع وانگ ئی، عضو شورای دولتی و وزیر امور خارجه جمهوری خلق چین، با علی لاریجانی، مشاور مقام معظم رهبری و نماینده ویژه جمهوری اسلامی ایران در روابط راهبردی با جمهوری خلق چین دیدار کرد. طرفین در این دیدار ضمن گرامیداشت پنجاهمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک میان ایران و چین بر بسط همه جانبه روابط  مبتنی بر مشارکت جامع راهبردی تاکید کردند. طرفین همچنین با ابراز خرسندی از نهایی شدن برنامه همکاری جامع میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین و بررسی چگونگی پیشبرد ابعاد کلان روابط سیاسی، اقتصادی و راهبردی بر رایزنی نزدیک دو کشور برای ارتقای همکاری های بلند مدت و راهبردی تاکید کردند. لاریجانی در این دیدار با اشاره به رویکرد کشور در سیاست خارجی گفت: جمهوری اسلامی ایران مستقلا در مورد روابطش با کشورها تصمیم می‌گیرد و مانند برخی کشورها نیست که  با یک تلفن موضعش تغییر کند. وزیر خارجه چین نیز در این دیدار  تصریح کرد: روابط چین با ایران تحت تاثیر شرایط روز نخواهد بود، بلکه دائمی و استراتژیک خواهد بود. طرف چینی همچنین در این دیدار با اشاره به روابط تاریخی و دوستانه دو کشور بر اهمیت همکاری‌ها در چارچوب مشارکت جامع راهبردی تاکید نمود و از نهایی شدن برنامه جامع روابط راهبردی در کشور ابراز خرسندی کرد.    امضای سند 25 ساله وزیر امور خارجه چین در ادامه دیدارهای خود با مقامات ایرانی در حریان سفر دو روزه به تهران عصر روز جمعه ششم فروردین ماه وارد تهران شده بود ظهر روز شنبه هفتم فروردین ماه 1400 با محمد جواد ظریف همتای ایرانی خود در ساختمان وزارت امور خارجه دیدار و رایزنی کرد.  ظریف و وانگ ئی پس از دیدار و گفت و گو در محل وزارت خارجه سند همکاری‌های 25 ساله ایران و چین را امضا کردند. در همین راستا  بیانیه امضای سند «برنامه همکاری جامع فیمابین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین» منتشر شد . در متن این بیانیه آمده است :در سال ١٣٩۵ جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین بیانیه مشترک جامع راهبردی دو کشور را صادر کرده و دو طرف برای انعقاد یک برنامه همکاری جامع توافق کردند. بعد از رایزنی ها و مذاکرات روز ٧ فروردین ١۴٠٠، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و وانگ‌ای عضو شورای دولتی و وزیر امور خارجه جمهوری خلق چین « برنامه همکاری جامع فیمابین  جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین» را در تهران امضا کردند. این سند ظرفیت‌ها و چشم انداز همکاری دوجانبه جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین در زمینه های مختلف ازجمله اقتصادی ، فرهنگی و غیره را مورد بحث قرار داده است.معتقدیم این سند بیش از پیش توسعه مداوم و مشارکت جامع راهبردی ایران و چین را ترویج خواهد کردو برای دو ملت سعادت خواهد آفرید.    نمونه‌ای از دیپلماسی موفق مشاور رئیس جمهوری سند جامع همکاری‌های 25ساله ایران و چین نمونه‌ای از دیپلماسی موفق دانست و در حساب کاربری خود در توئیتر با اشاره به انجام مقدمات انعقاد قرارداد همکاری‌های ۲۵ساله ایران و چین نوشت:« ‌نمونه‌ای از دیپلماسی موفق؛ سندی مهم برای همکاری بلند مدت در پایان یک دوره طولانی از مذاکره و کار مشترک؛ ایران می‌تواند تدوین و توافق بر چنین اسنادی را  با همسایگان خود نیز  در دستور کار قرار دهد. قدرت یک کشور توان حضور در ائتلاف‌ها است نه ماندن در انزواها.»    بیانیه امضای سند همکاری ایران و چین در سال ۱۳۹۵ جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین بیانیه مشترک جامع راهبردی دو کشور را صادر کرده و دو طرف برای انعقاد یک برنامه همکاری جامع توافق کردند. بعد از رایزنی ها و مذاکرات روز ۷ فروردین ۱۴۰۰ دکتر محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و وانگ ای عضو شورای دولتی و وزیر امور خارجه جمهوری خلق چین « برنامه همکاری جامع فیمابین  جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین» را در تهران امضا کردند. این سند ظرفیت ها و چشم انداز همکاری دوجانبه جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین در زمینه های مختلف ازجمله اقتصادی ، فرهنگی و غیره را مورد بحث قرار داده است. معتقدیم این سند بیش از پیش توسعه مداوم و مشارکت جامع راهبردی ایران و چین را ترویج خواهد کردو برای دو ملت سعادت خواهد آفرید.    واکنش رسانه‌های جهان به امضای سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین سند جامع همکاری‌های ایران و چین، شنبه هفتم فروردین ماه ۱۴۰۰ توسط محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان و وانگ یی وزیر خارجه چین امضا شد. این سند با عنوان رسمی «برنامه همکاری‌های جامع ایران و چین» ثبت شده و حوزه‌های سیاسی، امنیتی، دفاعی، فرهنگی، کشاورزی، اقتصادی، علمی، جهانگردی، نفت و انرژی، زیرساخت‌های مخابراتی و فناوری ارتباطات، تجارت، بهداشت و سلامت و ... را شامل می‌شود. این پیمان که رسماً سطح روابط ایران و چین را در سطح «راهبردی» قرار می‌دهد، در نخستین گام با واکنش مقامات دو طرف مواجه شد. حسن روحانی، رئیس جمهور با اشاره به اراده دو کشور برای همکاری‌های بلند مدت، بر توسعه و تعمیق روابط در همه زمینه‌ها اعم از سیاسی، اقتصادی تاکید کرد. وانگ یی، وزیر امور خارجه چین نیز در این دیدار، ضمن انتقاد از سیاست‌های تحریمی غرب، روابط چین و ایران را دائمی و استراتژیک خواند که هرگز تحت تأثیر رویداد‌های روزمره قرار نخواهد گرفت. این واکنش‌های مقامات بلندپایه دو کشور ایران و چین پس از امضای سند همکاری به سرعت در رسانه‌های خارجی بازتاب یافت.    رسانه‌های آمریکای شمالی در ایالات متحده، خبرگزاری رویترز ابتکار عمل در پوشش این خبر را در دست گرفت و استفاده از دفتر خود در دبی جزو اولین پوشش دهنده‌های خبر این پیمان در آمریکا بود. این خبرگزاری، اما بیشتر توجه خود را معطوف سخنان وانگ یی، وزیر امور خارجه چین کرد و به نقل از او نوشت: «ایران به طور مستقل در مورد روابط خود با سایر کشور‌ها تصمیم می‌گیرد و مانند برخی کشور‌ها نیست که با یک تماس تلفنی موقعیت خود را تغییر دهند». گویا توجه رویترز به این جمله کنایه‌ای وزیر امور خارجه چین، اشاره‌ای به کشور‌های غربی است که در اتخاذ سیاست‌های خارجی، چشم به یکدیگر دارند. شبکه‌ای بی سی آمریکا نیز ضمن مخابره امضای این سند تصریح کرد که این نخستین پیمان همکاری راهبردی و طولانی مدت ایران با یک ابرقدرت جهانی است که تاکنون به امضا رسیده است. بخش اقتصادی سایت یاهو نیز با انتشار خبر رویترز درخصوص این پیمان، به نقل از حسام الدین آشنا، مشاور رئیس جمهور ایران نوشت که «قدرت یک کشور در توان پیوستن به ائتلاف‌های بین المللی است نه در منزوی ماندن». نشریه کانادایی نشنال پست نیز به تبعیت از رسانه‌های آمریکایی به انعکاس مختصر سخنان وزیر امور خارجه چین در انتقاد از سیاست‌های تحریمی آمریکا و عدم کارآیی آن پرداخت. روی هم رفته رسانه‌های آمریکایی در هنگام امضای این پیمان میان ایران و چین، به علت اختلاف ساعت هنوز (تا ساعت ۴ بعداز ظهر روز شنبه) واکنش‌های تفصیلی نسبت به آن نشان نداده و اغلب سخنان وزیر امور خارجه چین در کنایه به سیاست‌های تحریمی آمریکا را مورد توجه قرار داده‌اند.    رسانه‌های اروپایی در میان رسانه‌های اروپایی نیز خبرگزاری‌های بریتانیایی پیشگام واکنش به امضای سند ۲۵ ساله همکاری میان ایران و چین بودند. بی بی سی با انتشار این خبر، توجه مخاطبان خود را به نقش علی لاریجانی، مشاور رهبر معظم انقلاب در این سند و همچنین مخالفان این پیمان معطوف می‌کند. بی بی سی در بخشی از این گزارش خود نوشت؛ با وجود آن که وزارت امور خارجه ایران مسئول رسمی هماهنگی درباره این سند معرفی شده بود، اما گفته می‌شود که علی لاریجانی، مشاور آیت‌ا... خامنه‌ای و رئیس پیشین، مجلس نقش اصلی را در مذاکرات مربوط به این سند ایفا کرده است. دویچه وله آلمان نیز با رویکردی مشابه، به بررسی نظرات مخالفان و موافقان این سند در ایران پرداخت و نوشت؛ هنوز مشخص نیست که جزئیات توافق‌نامه همکاری جامع ۲۵ ساله میان چین و ایران، شامل چه مواردی می‌شود.    شبکه فرانس ۲۴ نیز با همین رویکرد نیمی از گزارش خود را به انتقادات محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور پیشین ایران از این سند اختصاص داد. روی هم رفته رسانه‌های خبری کشور‌های بزرگ اروپایی تلاش کردند تا با بازتاب حواشی پیشین مربوط به این سند، چنین القا کنند که شبهات زیادی درمورد این پیمان وجود دارد و بدین شکل از اهمیت آن بکاهند.  رسانه‌های صهیونیستی رسانه‌های صهیونیستی نیز با دیدی متفاوت به موضوع امضای سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین واکنش نشان دادند. جوروزالم پست با انتشار خبر امضای پیمان راهبردی و طولانی مدت ایران و چین در تهران نوشت؛ «این پیمان درحالی به امضا رسید که ایران به دنبال کاهش تعهدات خود در برجام قصد دارد فشار بیشتری به طرف‌های اروپایی و آمریکا وارد کند». این نشریه افزود که امضای این سند به نوعی توان ایران در افزایش این فشار را بالا می‌برد. اسرائیل تایمز نیز با اشاره به امضای این پیمان نوشت که چین همواره یکی از شرکای راهبردی ایران در زمان تحریم‌های بین المللی بوده است و از زمان اعمال تحریم‌های نفتی سال ۲۰۱۸، همواره مشتری اول نفت ایران بوده است. نشریه هاآرتص نیز با پوشش این خبر نوشت که این پیمانی میان «دو کشوری است که هر دو تحت تحریم‌های آمریکا» قرار دارند. در واقع رسانه‌های صهیونیستی به نوعی تلاش دارند که این اقدام چین و ایران را تخلف از قوانین بین المللی قلمداد کنند که براساس آن ایران و چین، قوانینی که باعث تحریم ایران شده و همه از آن تبعیت می‌کنند را زیر پا گذاشته‌اند.  رسانه‌های عربی رسانه‌های عربی، اما در خصوص امضای سند راهبردی و ۲۵ ساله میان ایران و چین، رویکرد‌های یکسانی را منعکس نکردند. العربیه با انتشار خبر توافق ایران و چین در تهران، به‌رغم اینکه تأکید می‌کند جزئیات دقیقی از مفاد این سند منتشر نشده است، به نقل از نشریه پترولیوم اکونومیست، به ارائه جزئیاتی پرداخت که به تأیید مقامات رسمی نرسیده است. العربیه مدعی شد که قرار است «چین ۲۸۰ میلیارد دلار در صنعت نفت و گاز و ۱۲۰ میلیارد دلار در صنعت حمل و نقل ایران سرمایه گذاری خواهد کرد». العربیه پا را از این فراتر گذاشته و مدعی شد که بر اساس این سند ایران اجازه خواهد که ۵ هزار نیروی امنیتی چین در خاک ایران حضور داشته باشند. با این حال برخی رسانه‌های دیگر عربی همچون الجزیره و الشرق الاوسط با استناد به رسانه‌های ایرانی، امضای این سند ۲۵ ساله میان ایران و چین را در راستای برنامه راهبردی چین موسوم به «یک کمربند، یک راه» دانسته اند که از سال ۲۰۱۳ و برای ارتقای مناسبات تجاری و فرهنگی میان آسیا و اروپا طرح ریزی شده است.  دیگر رسانه‌های منطقه‌ای روزنامه‌های دیلی صباح چاپ ترکیه و هندوستان تایمز، در وبسایت‌های خود با اشاره به امضای این قرارداد به سخنان مقامات دو کشور از جمله وانگ یی، وزیر امورخارجه چین و حسن روحانی، رئیس جمهور ایران پرداختند و آن را سندی مهم در زمینه توسعه روابط اقتصادی و سیاسی میان دو کشور ارزیابی کردند.