کدام طرف به تعهدات برجامی پایبند نبوده است

جمهوری اسلامی در تمام سال‌های حضور ترامپ در کاخ سفید و پس از آن و با وجود اعمال تحریم های حداکثری و بی رحمانه به برجام پایبند بوده است و با وجود کاهش بخش‌هایی از تعهداتش تلاش کرده که توافق هسته‌ای را حفظ کند. موضوعی که البته در داخل هم با انتقاداتی مواجه بود. ایران در تمام این سال‌ها هزینه‌های بسیاری برای حفظ برجام پرداخت کرده است. این موضوعی است که بسیاری از مقامات اروپایی و حتی آمریکایی به آن اعتراف کرده‌اند.

ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در گفت‌وگو با شبکه الجزیره گفته است: گفت و گوهای وین بر اطمینان از عدم‌ دستیابی ایران به بمب هسته ای متمرکز است. پیشنهادات دولت بایدن در رابطه با ایران بر پایه پایبندی در مقابل پایبندی است. بر مساله دیپلماسی با ایران تمرکز داریم ‌و توافق هسته‌ای بسیار مهم است.

دولت جدید آمریکا در حالی از پایبندی در مقابل پایبندی سخن می‌گوید که در سال‌های اخیر تهران به طور کامل به تعهدات خود پایبند بوده است اما خروج یک طرفه آمریکا از برجام توازن را در داده‌ها و ستانده‌های برجام برهم زده است و در این شرایط مهمترین موضوع در درجه اول بازگشت آمریکا به برجام و بازگرداندن این توازن و در واقع پایبندی آمریکا به تعهدات برجامی است. ایران باید ببیند که آمریکا و کشورهای غربی به تعهدات خود پایبند هستند در غیر این صورت انتظار نمی‌رود نظمی در نظام بین الملل حاکم شود.

حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی، رئیس جمهوری کشورمان چندی پیش در سخنانی گفت: «ملت بزرگ ایران به دنیا از لحاظ سیاسی، حقوقی، اخلاقی، نشان داده که به تعهدات خودش پایبند است و عمل می‌کند و دنبال صلح است و دنبال جنگ نیست. فعالیت‌هایش صلح‌آمیز است، فعالیت هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است و کار بسیار عظیم و بزرگی بوده که این ملت انجام داده است. امروز نوبت شماست. امروز نوبت ۱+۵ است که به وظیفه خودشان در این شرایط عمل کنند. اما بدانند هر روز تأخیر به ضرر آنهاست و هر روز زودتر در برابر قانون، مقررات و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، سر فرود بیاورند و در برابر عظمت ملت ایران تواضع کنند، به نفع آنها و به نفع جهانیان خواهد بود. راه تولید، توسعه، اخلاق و تعامل سازنده را تا پایان ادامه خواهیم داد.»

اگرچه دوران چهار ساله ترامپ برای برجام سخت‌ترین دوران بود اما ایران با وجود این فشارها همچنان به تعهدات بین المللی خود پایبند ماند و پانزده گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز گواه این تعهد ایران است. در واقع تهران یک سال بعد از مشاهده بی‌عملی اروپا، کاهش تعهدات برجامی خود را ذیل ماده ۳۶ برجام انجام داد. و در مقاطع مختلف هم تاکید کرد که به محض اینکه توازن در توافق برقرار شده و طرفهای مقابل به تعهدات خود برگردند ایران هم به کاهش تعهدات خود را متوقف کرده و به چهارچوبهای تعیین شده بازخواهد گشت موضوعی که حتی برخی از مقامات غربی نیز به آن اشاره کرده اند.

ند پرایس سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا چندی پیش در یک نشست خبری تأکید کرد که ایران قبل از خروج دولت ترامپ از برجام به کلیه تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام پایبند بوده و گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شاهدی بر این مدعاست.

سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در این خصوص به خبرنگاران گفت: من باید این نکته را متذکر شوم که ما به مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعتماد کامل داریم؛ به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعتماد کامل داریم. وقتی برجام به‌طور کامل در حال اجرا بود، ایران نیز تعهداتش را به‌طور کامل رعایت می‌کرد. اگر از مقامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بپرسید، به شما خواهند گفت که از پایبندی ایران به تعهداتش در توافق هسته‌ای راضی بوده‌اند.

جورف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در این زمینه گفته است: ایران تا زمانی که ترامپ به صورت یکجانبه از برجام خارج شد به تعهداتش در برجام پایبند بود و این پایبندی را برای مدت طولانی ادامه داد. آنها الان دیگر این کار را انجام نمی‌دهند، اما در این سو، ما تعهدات اقتصادی‌مان را اجرا نکردیم. این مسئله ساده‌ای نیست.

نقش محوری ایران در برجام به عنوان یک توافق و تعهد بین المللی نشان داد که جمهوری اسلامی ایران کشوری مسوولیت پذیر و متعهد به تعهدات خود است و این آمریکا است که به تعهدات بین المللی خود پایبند نیست.

اکنون توپ در زمین دولت آمریکاست و جمهوری اسلامی ایران با پایبندی به توافق بین‌المللی منتظر انتفاع از مزایای اقتصادی برجام با مکانیسم و ابزار رفع تحریم‌ها و گشایش‌های مالی است. اگر دولت بایدن بخواهد به برجام بازگردد هیچ توجیهی برای اتلاف وقت وجود ندارد.