بورس و تحلیل سهام از هوش‌مصنوعی تا فیلترنویسی

در گذشته که هنوز اینترنت و سرویس‌های آنلاین در ایران کمتر توسعه پیدا کرده‌ بود افراد مجبور بودند برای اطلاع از قیمت‌های روز قبل، هر روز صبح یکی از روزنامه‌های اقتصادی را تهیه و قیمت‌ها را در صفحه مربوطه بخوانند. تالار بورس مملو از افرادی بود که روزنامه به دست برای خرید و فروش سهم در حال گفتگو و تحلیل بودند. دسترسی به داده‌هایی از قبیل قیمت‌های لحظه‌ای که امروزه برای ما به راحتی قابل مشاهده‌ و دم‌دستی حساب می‌شوند در گذشته اصلاً وجود نداشت.

با پیشرفت و گسترش بازارها در هر شبانه روز حجم بسیار زیادی از اطلاعات مالی و تحلیل‌های مختلف بورسی تولید می‌شود.  بطوریکه تحلیل و مطالعه این حجم از داده بصورت فردی کاری ناممکن است.

کار معامله‌گرها چیزی نیست جز انجام مجموعه‌ای از تحلیل‌ها و یافتن دلایلی که به منظور پیش‌بینی آینده صورت می‌گیرد.  در گذشته افراد با استفاده از تحلیل تکنیکال و فاندامنتال این پیش‌بینی‌ها را انجام می‌دادند امّا اینها روش‌هایی هستند که یک قرن پیش ایجاد شدند زیرا منابع، اطلاعات و تکنولوژی محدود بود. در حال حاضر با توجه به این حجم از اطلاعات که بصورت روزانه در بازار تولید می‌شود دیگر مانند قبل تحلیل بصورت فردی و از طریق ابزارهای قدیمی کار عاقلانه‌ای نیست. استفاده از تکنولوژی‌های جدید و هوش‌مصنوعی کمک می‌کند که سهامداران به سرعت به اطلاعات تحلیل شده و مهم دست یابند.

در سال‌های اخیر استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در بین معامله‌گران بورس و بازارهای مالی رشد زیادی داشته. معامله‌گران از این ابزارهای قدرتمند برای تحلیل داده و پیش بینی روندها استفاده کرده تا در نهایت بتوانند تصمیم‌های بهتری بگیرند.

در حقیقیت هوش مصنوعی مثل یک انسان هوشمند است که بدون محدویت زمانی می‌تواند حجم بسیار زیادی از اطلاعات را تحلیل کند. با استفاده از این ابزار اطلاعات مرتبط با هر موضوع دسته‌بندی و مرتب شده، خروجی آن تحلیلی با کیفیت و دقت بالاست. بر خلاف انسان‌ که گاهی اوقات تصمیم‌هایی می‌گیرد که تحت جو محیط و بازار است، با استفاده از هوش مصنوعی این جهت‌گیری‌ها برطرف و تحلیل‌ها تنها بر اساس ورودی‌هایی است که به ماشین داده می‌شود.

انواع تحلیل‌هایی که در بازارهای مالی و بورس از طریق هوش‌مصنوعی صورت می‌گیرد

1. تحلیل معاملات و پیش‌بینی آینده: یکی از جذاب‌ترین کاربردهای این ابزار استفاده از آن برای پیش‌بینی آینده است. حال این پیش‌بینی می‌تواند مربوط به روند کلی بازار باشد و یا با استفاده از آن روند قیمتی سهام شرکت‌ها پیش‌بینی ‌شود. همچنین از طریق این ابزار می‌توان سهام تمامی شرکت‌هایی که در یک بازار فعالیت می‌کنند تحلیل و سپس با توجه به پتانسیل رشدی که دارند آنها را رتبه‌بندی کرد. در این حالت افراد خبره وقت خود را تنها بر روی تعداد محدودی از سهم‌ها می‌گذارند تا از میان سهم‌هایی که بیشترین امتیاز را داشته‌اند سهم‌هایی که ملاک‌های مورد نظرشان تطبیق بیشتری دارد را انتخاب کنند.
2. تحلیل پرتفوی: یکی دیگر از کاربردهای هوش‌مصنوعی تحلیل سبد سهام یا پرتفوی است. با استفاده از این ابزار می‌توان بازدهی هر سهم را از طریق پیش‌بینی ریسک آن برآورد کرد. همچنین با توجه به میزان ریسکی که صاحب سبد می‌تواند بپذیرد می‌توان وزن هر دارایی را در سبد بهینه کرد.
3. تحلیل اخبار و شبکه‌های اجتماعی: امروزه یکی از مهمترین کاربردهای هوش‌مصنوعی در بورس تحلیل شبکه‌های اجتماعی و اخبار است. در شبکه‌های اجتماعی در طول روز تعداد زیادی پیام تحلیلی، سیگنال، خبر و نظرات مختلف مربوط به بازار تولید می‌شوند. خواندن این اخبار و تحلیل‌ها از منابع مختلف کار دشواری است. با استفاده از پردازش زبان طبیعی (NLP) و بکارگیری تکنولوژی‌های جدید این اطلاعات دسته‌بندی شده و با استفاده از تحلیل احساسی (sentiment analysis) می‌توان این داده‌ها را تحلیل و میزان مثبت، منفی و خنثی بودن آنها را متوجه شد. با استفاده از این ابزار در بورس سهامداران و معامله‌گران به سرعت و بدون نیاز به مطالعه‌ی حجم زیادی از اطلاعات می‌توانند به دید عمیقی نسبت به سهم‌ها و بازار کسب کنند.

تکنولوژی‌های جدید در بورس ایران از فیلترنویسی تا معاملات الگوریتمی و هوش‌مصنوعی

در حال حاضر در بازار بورس ایران درکنار سایت‌های مختلف هزاران کانال و گروه تلگرامی و صفحه اینستاگرامی در حال ارائه‌ی تحلیل‌های مرتبط با بازار و ارائه اخبار مرتبط با سهام شرکت‌ها هستند. فعالین بازار برای آنکه این اخبار و تحلیل‌ها را پیگیری کنند دو مشکل اساسی دارند. اول اینکه نیاز دارند تحلیل‌هایی را بخوانند که با آنها مرتبط باشد. برای مثال فردی که می‌خواهد سهام شپنا (پالایش نفت اصفهان) را بررسی کند باید در منابع مختلف جستجو و زمان زیادی صرف کند تا تحلیل‌های مرتبط و به روز را بیابد. مشکل بعدی تعداد بسیار زیاد پیام‌هایی است که در رابطه با یک سهم یا کلیت بازار تولید می‌شوند. مثلاً ممکن است در یک روز از کانال‌های مختلف بیش از 100 پیام در رابطه با تحلیل سهم خساپا تولید شود. حال حتی در صورتی که به تمام این اطلاعات دسترسی داشته باشیم باید مدت زیادی را صرف کرد تا متوجه شد که در مجموع نظر فعالین بازار نسبت به این سهم مثبت است یا منفی. تحلیل متن به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به خواندن پیام‌ها به سرعت متوجه کلیّت آنها شوند.

در ایران سایت تلبورس این امکان را به کاربران می‌دهد که با جستجوی سهام موردنظر اخبار مربوط به آنرا به راحتی مطالعه نمایند.

بورس ایران از فیلترنویسی تا هوش‌مصنوعی

علاوه بر مطالعه اخبار و تحلیل‌ها، انتخاب سهام از دیگر مواردی است که با استفاده از هوش‌مصنوعی امکان پذیر است. در سال‌های اخیر استفاده از فیلترنویسی در بورس ایران بسیار رایج و پرکاربرد بوده. فیلترنویسی کمک می‌کند که معامله‌گر با تعریف محدودیت‌ها و متغیرهای مورد نظر بتواند در طول بازار سهم‌هایی که از نظر وی پتانسیل بیشتری دارند را بیابد. امّا استفاده از فیلترنویسی محدودیت‌های بسیار زیادی دارد زیرا اطلاعاتی که در فیلترنویسی به آن دسترسی داریم محدود است. همچنین فیلترنویسی در پیش‌بینی آینده بازار کاربرد زیادی ندارد. با استفاده از هوش‌مصنوعی می‌توان روش‌ها مختلف از قبیل تابلوخوانی، تحلیل تکنیکال، تحلیل فاندامنتال و تحلیل شبکه‌های اجتماعی را ترکیب نمود و با استفاده از آن سهم‌هایی که پتانسیل بیشتری دارند را شناسایی کرد.

 در ایران برخی از شرکت‌های فعال در بازار سرمایه از این ابزارها برای تحلیل و خرید و فروش استفاده می‌کنند. نمونه این شرکت‌ها سبدگردان‌های الگوریتمی و صندوق‌هایی است که معاملات آنها بصورت الگوریتمی انجام می‌شود. امّا این امکانات کمتر در دسترس افراد حقیقی قرار داشته و کمتر شناخته شده‌اند. البته در این میان سایت‌ها و افرادی هستند که مدعی‌اند که با استفاده از هوش‌مصنوعی سهم‌هایی که پتانسیل بالایی دارند را معرفی می‌کنند امّا بررسی‌ها نشان می‌دهد اغلب این افراد به دروغ چنین ادعایی کرده و برای منافع شخصی خود کاربران را فریب می‌دهند.  در صورت برخورد با چنین سایت‌ها و یا افرادی که چنین ادعایی دارند قبل از اینکه به آنها پولی پرداخت کنید در رابطه با مهارت و نوع کاری که انجام می‌دهند باید تحقیق کنید.

در نهایت بنظر می‌رسد که با توجه به رشد سریع تکنولوژی به زودی در ایران نیز سرویس‌هایی ارائه شوند که با استفاده از هوش‌مصنوعی سهام شرکت‌ها را تحلیل نموده و به افراد حقیقی در انتخاب بهتر سهام کمک کنند.