سایه سنگین جنگ غزه بر مذاکرات وین

مذاکرات وین در صدر اخبار جهان قرار داشت تا این که اتفاقات بیت المقدس و به تبع آن درگیری‌ها میان غزه و اسرائیل از هفته پیش شروع شد. رفته رفته صدرنشینی این مذاکرات جای خود را به تحولات فلسطین داد و هم اکنون در حاشیه قرار گرفته است. طی این یک هفته جز یکی دو توئیت میخائیل اولیانوف نماینده روسیه و اظهارات امروز دوشنبه سخنگوی وزارت خارجه چیز خاصی از این مذاکرات گفته نشده است. این در حالی است که از زمان شروع دور چهارم گفتگوها، هنوز هیات‌های مذاکره کننده در وین حضور دارند و نشست‌های کمیسیون‌های سه‌گانه و دو طرفه و چند طرفه روسای هیئت‌ها ادامه دارد.

بر افراشتن گسترده پرچم اسرائیل بر روی ساختمان‌ها و مراکز دولتی در اتریش کشور میزبان مذاکرات احیای برجام خود اماره‌ای از سایه سنگین جنگ غزه بر مذاکرات وین است. لغو سفر وزیر خارجه به وین نیز اماره دیگری است.

اما این که تحولات کنونی چه تاثیری بر روند این مذاکرات خواهد داشت، می‌توان از جهات متعددی به آن پرداخت. نخست این که به احتمال زیاد، اسرائیل و شخص نتانیاهو نهایت تلاش خود را خواهند کرد تا از احیای برجام بدون پرداختن به نقش و سیاست‌های منطقه‌ای ایران جلوگیری کند؛ به این بهانه که اگر کمک‌های ایران نبود، این حجم سنگین حملات راکتی و موشکی بی‌سابقه به تل‌آویو و دیگر شهرهای حساس انجام نمی‌شد. از این جهت، احتمالا تلاش خواهد کرد که آمریکا را از دادن امتیازاتی مهم به ایران در مذاکرات کنونی برحذر دارد و مانع آن شود.

هر چند دولت آمریکا از اسرائیل اعلام حمایت کرده و نتانیاهو هم مستظهر به این حمایت جنگ را ادامه داده است، اما از کلیت مواضع کاخ سفید و سناتورها و نمایندگان نزدیک به بایدن روشن است که تمایلی برای ادامه تنش ندارد. از این رو، هیچ بعید نیست که نتانیاهو بخواهد توقف جنگ را مشروط به گرفتن تضمین‌هایی از آمریکا در مقابله با سیاست‌های منطقه‌ای ایران و ندادن امتیازات مهم کند. واقعیت اما این است که فشاری که بر جبهه داخلی اسرائیل در نتیجه مختل شدن زندگی در نتیجه حملات فلسطینیان وجود دارد، چنان است که عملا مانعی جدی فراروی نتانیاهو برای طولانی کردن جنگ جهت تحقق خواسته پیشگفته است.

جدا از نکات پیشگفته نیز توافق میان آمریکا و ایران در این شرایط سخت که متحدان دو طرف در حال نبردی شدید هستند، دشواری خود را دارد. شاید هم دولت بایدن در حالی که شهرهای متحد اسرائیلی هدف حملات موشکی نیروهای متحد ایران است، چندان رغبتی برای رسیدن به توافق در این شرایط نداشته باشد؛ مبادا که آماج انتقادات لابی اسرائیلی در آمریکا قرار گیرد، و احتمالا هم ایران در این وضعیت که فلسطینی‌ها آماج حملات ویرانگر و کشتار روزانه قرار دارند، رغبتی نداشته باشد که در این وضعیت خبر توافق آن با آمریکا اعلام شود که وجهه منطقه‌ای و بین‌المللی خوبی نداشته باشد.

به هر حال، فارغ از آنچه گفته شد، حداقل تاثیر جنگ میان اسرائیل و فلسطینی‌ها روند پیشرفت مذاکرات وین را کند می‌کند. البته قبل از آن هم ورود مذاکرات به جزئیات دقیق روند را کند کرده بود و همین سطح انتظارات رسیدن به توافق تا 21 می، زمان پایان توافق سه ماه با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، را کاهش می‌دهد.

البته باید منتظر ماند و دید در این هفته حساس چه اتفاقی خواهد افتاد و آیا دود سفیدی از نشست احتمالی کمیسیون مشترک برجام بر خواهد خواست یا خیر؟