بلایی که خانه‌نشینی بر سر ایرانی‌ها آورد!

افرادی که به بیماری کبد چرب مبتلا هستند و شرایط قرنطینه نیز آن را تشدید کرده است در صورت ابتلا به ویروس کرونا، علائم بیشتری نسبت به سایر افراد خواهند داشت و در نتیجه به مراقبت‌های بیشتری از جمله بستری شدن در «آی‌سی‌یو» نیازمند می‌شوند.

این عضو از بدن به تنهایی بر تمامی جنبه‌های سلامت تاثیر می‌گذارد. همچنین کبد چندین عملکرد مهم در بدن را بر عهده دارد و در برخی شرایط می‌تواند انعطاف پذیر باشد، اما تغییر ناگهانی سبک زندگی در بحبوحه همه گیری بیماری کووید-۱۹ می‌تواند با پیامد‌های مضری همراه باشد.

برای مثال دورکاری به طور معمول و با توجه به افزایش سطح استرس و ساعت کاری و همچنین تغییر در عادت‌های غذایی و ورزش کردن، شرایط را دشوارتر می‌کند و برای بسیاری از افراد مصرف غذا‌های سرخ شده و آماده در حین دورکاری به بخشی از سبک زندگی تبدیل شده است. این تغییرات جزئی همچنان ادامه دارند و در حالیکه برای حفظ زندگی طبیعی خود تلاش می‌کنیم می‌تواند سلامت بدن و به ویژه سلامت کبد را به خطر بیاندازد.

عواملی که کبد چرب را تشدید می‌کند

قبل از کرونا شیوع در حدود ۱۵ تا ۳۰ درصد بود، ولی در دوران کرونا با توجه به عدم تحرک و خانه نشینی شیوع بسیار بیشتر شده و ما در مراجعه کننده‌ها و در سطح جامعه با این مساله برخورد می‌کنیم. عامل اصلی عدم تحرک است و در کنار آن عوامل دیگری نیز مطرح است از جمله استرس که تاثیر دارد و باعث بهم ریختن متابولیسم بدن می‌شود و بر کبد اثر می‌گذارد. همچنین تغذیه، این‌ها جزو عواملی است که موجب تشدید کبد چرب می‌شود. دکتر ناصر خمیسی، فوق تخصص گوارش درباره بحران کبد چرب در ایران گفت: با توجه به خانه نشین شدن مردم در یک سال گذشته شیوع بیماری کبد چرب که در جامعه زیاد بود قطعا بیشتر هم شده است.

کبد چرب در میان زنان بیشتر شایع است

معمولا درصد شیوع کبد چرب در بین خانم‌ها کمی بیشتر است، ولی آقایان هم درگیر هستند. ولی چون تحرک در خانم‌ها کمتر است درگیری در این قشر بیشتر دیده می‌شود. کم تحرکی به اضافه وزن منجر می‌شود و کبد چرب در این شرایط ایجاد می‌شود.

درمان دارویی در کبد چرب تنها ۳۰ تا ۴۰ درصد موثر است

 واقعیت این است که درمان دارویی موثری نداریم و دارو‌های محدودی برای استفاده وجود دارد و تنها از نظر سم زدایی از کبد موثر است. بیشتر باید به فکر رژیم‌های غذایی سالم باشند تا درمان‌های دارویی و اینکه تحرک داشته باشند و مراقب وزن خود باشند تا به وزن ایده آل برسند. همچنین کاهش استرس بسیار موثر است. اما درمان دارویی تنها شاید ۳۰ تا ۴۰ درصد موثر باشد.

کبد چرب شایعترین علت نارسایی کبد است

عوارض و خطرات کبد چرب براساس گرید بندی مشخص می‌شود. درجه یک و دو معمولا با رژیم‌های غذایی و فعالیت‌های فیزیکی و مراعات تغذیه بهبودی پیدا می‌کنند و عوارضی ندارند، اما گرید سه و چهار ممکن است به سیروس کبدی منتهی شود و کبد نارسا شود. نارسایی کبدی مرحله پایانی کبد است و در این مرحله تقریبا نمی‌توان کاری کرد و درمان اساسی پیوند کبد است.

توصیه‌هایی برای سلامت کبد در دوران کرونا

در همین رابطه برخی از توصیه‌های مفید برای حفظ سلامت کبد در دوران همه گیری کووید-۱۹ و شرایط دورکاری را در ادامه بخوانید:

رژیم غذایی متعادل

بی حوصلگی اغلب باعث می‌شود افراد در طول روز بیشتر به خوردن تمایل پیدا کنند، اما لازم است فرد در چنین شرایطی مصرف سبزیجات را جایگزین خوراکی‌های ناسالم از قبیل سیب زمینی سرخ کرده یا همبرگر کند. اغلب سبزیجات به آسانی قابل طبخ هستند و از بالا رفتن سطح کلسترول که به بیماری کبد چرب منجر می‌شود، جلوگیری می‌کنند.

گنجاندن خوراکی‌های مفید برای کبد در رژیم غذایی

گریپ فروت، چغندر، کلم، آووکادو و سیر از جمله مواد غذایی هستند که به دلیل دارا بودن برخی خواص، تاثیری مفیدی بر کبد دارند.

فعالیت بدنی

مطالعات نشان داده که بزرگترین مشکل دورکاری، بی انگیزه بودن فرد برای ورزش کردن است. در این شرایط چربی اضافی در کبد ذخیره شده و آن را تحت فشار قرار می‌دهد. به همین دلیل به افراد توصیه می‌شود هنگام حضور در خانه و انجام وظایف شغلی، تحرک و انجام تمرینات ورزشی را فراموش نکنند. به طور مثال می‌توان هنگام صحبت کردن با تلفن در خانه راه رفت. همچنین حداقل دو ساعت پیاده روی سریع در هفته می‌تواند تا حد زیادی این خطر را کاهش دهد.

دقت در مصرف دارو‌های بدون نسخه

ترس از بیرون رفتن و مراجعه به پزشک در دوران همه گیری تمایل به خوددرمانی را افزایش می‌دهد. همچنین ساعت کاری غیر قابل پیش بینی و استرس بیشتر باعث شده که بسیاری از افراد به طور منظم به دارو‌های بدون نسخه دسترسی داشته باشند. در حالیکه مصرف این دارو‌ها به طور معمول در دوز‌های توصیه شده بی‌خطر هستند، اما مصرف منظم آن‌ها می‌تواند بر کبد تاثیر بگذارد.

مکمل‌های طبیعی برای بهبود عملکرد کبد

در پایان این مطلب قصد داریم برخی از بهترین مکمل های طبیعی که می‌توانند به ترمیم سلول های کبد و بهبود عملکرد کلی این اندام کمک کنندرا به شما معرفی کنیم. اما پیش از افزودن هر نوع مکمل جدید به برنامه معمول روزانه خود ابتدا با یک پزشک در این زمینه مشورت کنید.

عصاره خار مریم

عصاره خار مریم یک داروی گیاهی است که از گیاهی خاردار با گل های بنفش گرفته می‌شود و یکی از محبوب‌ترین مکمل ها برای بهبود شرایط کبد است. ماده فعالی به نام سیلیمارین در گیاه خار مریم وجود دارد که در مطالعات آزمایشگاهی نشان داده است به کاهش التهاب، بازسازی بافت کبد، و محافظت از سلول های کبد در برابر آسیب کمک می کند. عصاره این گیاه ممکن است به عنوان یک درمان مکمل برای افرادی که به بیماری کبد الکلی، بیماری کبد چرب غیر الکلی، هپاتیت و حتی سرطان مبتلا هستند، مفید باشد.

ریشه قاصدک

پژوهش ها نشان داده اند که ریشه قاصدک توانایی افزایش جریان صفرا را دارد. صفرا مایع مهمی است که توسط کبد برای کمک به گوارش تولید می‌شود. مطالعه ای در سال 2017 نشان داد که پلی ساکاریدها (نوعی کربوهیدرات) موجود در قاصدک ممکن است با تقویت سمزدایی از عملکرد کبد پشتیبانی کنند. اما این که عصاره ریشه قاصدک یا چای این گیاه به واقع فواید سلامت برای کبد ارائه می‌کنند، همچنان به طور دقیق مشخص نیست، از این رو، به پژوهش‌های بیشتر در این زمینه نیاز است.

برگ کنگر فرنگی

کنگر فرنگی گیاهی است که ممکن است از سلامت کبد پشتیبانی کند. برخی پژوهش‌ها با حضور سوژه‌های حیوانی نشان داده‌اند که مکمل برگ کنگر فرنگی می‌تواند به بازسازی سلول‌های آسیب دیده کبد کمک کنند. افزون بر این، مطالعات با حضور سوژه‌های انسانی و با حضور افراد مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی نشان داده‌اند که این مکمل در مقایسه با دارونما نشانگرهای آسیب کبدی را کاهش می‌دهد. با این وجود، به پژوهش‌های بیشتر در این زمینه برای نتیجه گیری قطعی نیاز است.

ریشه شیرین بیان

ریشه شیرین بیان حاوی ماده فعالی به نام اسید گلیسریزیک است که ممکن است به کاهش التهاب در کبد و حتی بازسازی سلول‌های آسیب دیده این اندام کمک کند.

یک آزمایش بالینی در سال 2012 با حضور 400 فرد مبتلا به هپاتیت C نشان داد که تزریق هفتگی گلیسریزین به کاهش علائم در افراد منجر شده است. اما پیش از نتیجه گیری قطعی در این زمینه به پژوهش‌های بیشتر درباره توانایی ریشه شیرین بیان برای پیشگیری یا درمان بیماری کبد نیاز است.