صمیمانه با دانشمندان جوان

دیدارهای «پنج شنبه‌ای» عنوان مجموعه‌ای از دیدارهای صمیمانه و غیررسمی رهبر انقلاب با نخبگان است که بعد از اقامه نماز مغرب و عشا در فضای کوچکی در دفتر ایشان برگزار می‌شود و فضای بی‌تکلف و راحت میان میزبان و مهمانان، آن‌ها را با دیدارهای دیگر ایشان متمایز کرده است. در این دیدارها، آقا بیشتر مشتاق هستند که از لسان نخبگان بشنوند و جز چند کلمه‌ای، چندان صحبت نمی‌کنند.

دیدارهای پیگیرانه آقا

محور «غیررسمی 3»، چند دیدار پنج شنبه‌ای از جمله در آبان 97 و مرداد 98 بود؛ دیدارهایی که با فعالان عرصه ‌های مختلف علمی از جمله شرکت‌‌های موفق دانش‌ بنیان، متخصصان سلول‌های بنیادی و فناوران حوزه نانو برگزار شد. آن چه در ابتدای مستند به چشم آمد، تداوم پیگیری‌ های رهبر انقلاب درباره پیشرفت علم و فناوری در دهه‌ های مختلف بود. دیدار آبان 97 با اعضای جهاد دانشگاهی، گره خورد به دیداری در مرداد 78 که در آن رهبر انقلاب درباره وجود یک نهاد علمی انقلابی در دانشگاه ابراز رضایت کردند و خطاب به اعضای جهاد، گفتند کاری کنید که آدم‌ها نتوانند در سرنوشت این جریان اثر بگذارند. 19 سال بعد، مسئول پروژه ساخت یک مته حفاری صنایع نفتی، از دستیابی به دانش داخلی تولید این مته گفت. وقتی روایت کرد که تولید آن توسط بعضی استادان دانشگاه و فعالان صنعت محال دانسته می‌شد، آقا در حد یک کلمه و با خنده‌ای تلخ گفتند: «طبق معمول». مستند با روایت‌ هایی از دیدار ایشان و اعضای پژوهشکده رویان در شهریور 82، بازدید از پژوهشکده در سال 86 و دیدار با اعضای آن در آبان 97 ادامه یافت که نشان می‌داد این پژوهشکده چقدر از نظر رهبر انقلاب اهمیت دارد. دیدار با فعالان عرصه فناوری نانو ، ادامه دیدار با آن‌ها در بهمن 84، بازدید از نمایشگاه دستاوردهای آن در بهمن 93 و در نهایت حضور اهالی نانو در جلسه آبان 97بخش بعدی مستند بود. حضور ذهن ایشان درباره فعالیت‌های عرصه نانو به حدی بود که در این جلسه، درباره جزئیات یک پروژه داروی ضد سرطان گفتند: «داروی ضد سرطان کار آقای دکتر جعفری است؟ راجع به کار آقای جعفری، من یک کتاب خوانده‌ام.» وقتی مشخص شد خود دکتر جعفری در جلسه حاضر است و دبیر ستاد توسعه فناوری نانو، او را «مشهدی» معرفی کرد، آقا وی را به نام کامل که «محمود رضا جعفری» بود، صدا کردند و تأکید کردند که «بجنوردی هستند»!

گلایه ‌ها از مسئولانی که نمی‌دانند

در ادامه قسمت سوم «غیررسمی»، نوبت رسید به گلایه‌ ها و شکایت‌ های فعالان عرصه‌ های علمی، از نگاهی که به آن‌ها اجازه پیشرفت نمی‌دهد. آن‌ها می‌گفتند برخی بخش‌های دولتی و مسئولان، به دلیل بوروکراسی یا به دلایل دیگر اجازه نمی‌دهند که پیشرفت‌های فناوری به بازار و دست مصرف ‌کننده برسد. عده‌ای نیز می‌گفتند که بعضی مسئولان اصلا مایل نیستند محصولات فناوری‌ پایه تولید شود و یکی از فعالان عرصه، از چهار سال درگیری برای اخذ مجوز روایت کرد. وقتی یکی از فعالان عرصه نانو، گفت کسی ما را باور ندارد، آقا توصیه کردند این جلسه نزد مسئولان تشکیل شود و گفتند: «شاید نمی‌شناسند. ما می‌گوییم نانو؛ می‌شنوند، ولی ملتفت نیستند که اهمیتش چیست.» دو نفر از فعالان صنایع نفت، از تلاش مسئولان برای خریداری دستگاه‌های خارجی و مقاومت در برابر خریداری دستگاه ایرانی گفتند. گفتند برای انعقاد قرارداد با آن‌ها، شرط‌های سخت و غیرمنطقی گذاشته می‌شود که برای طرف خارجی، گذاشته نمی‌شود. آقا در پاسخ به این سخنان گفتند: «هنوز رعب و هیبت دروغین مستکبرین در خیلی‌ها هست. یک روزی رزم‌آرا می‌گفت ما فقط می‌توانیم لولهنگ (آفتابه) درست کنیم. هنوز این روحیه در بعضی هست. لذا می‌بینیم یک مسئول عالی‌ رتبه کشور می‌گوید ما باید از خارج مدیر بیاوریم! این بیچاره سادگی کرد و علنی گفت، اما یکی از وزرای آن روز که می‌بینم در روزنامه‌ها مقاله می‌نویسد، آمد و خصوصی به خود من گفت که اگر می‌خواهیم راه‌ها و بزرگراه‌های چنین و چنان داشته باشیم، جز با مهندس خارجی امکان پذیر نیست. [حالا] ببینید چقدر بزرگراه و آزادراه هست. مهندس خارجی هم نشسته پشت در و بچه‌های خودمان کار را کردند. به خاطر این است که [آن وزیر] خبر ندارد در داخل کشور چه خبر است.»

اگر تحریم نبودیم می‌خریدیم

در ادامه این فیلم مستند، آقا اشاراتی داشتند به اهمیت روحیه «ما می‌توانیم» و کارهای بزرگی که با این روحیه، در سال ‌های پس از انقلاب، در کشور انجام شده است. دکتر سعید سرکار دبیر ستاد توسعه فناوری نانو، روایتی از حضور وزیر علوم تایلند در ایران تعریف کرد که در نمایشگاه دایمی دستاوردهای فناوری نانو، شگفت ‌زده شده و از او پرسیده بود که دانشمندان نانو که با تحریم پرفشار، این همه محصول تولید کرده‌اند، اگر تحریم نبودند، چه می‌کردند؟ این جا آقا با خنده گفتند: «اگر تحریم نبودیم [این کارها را] نمی‌کردیم!» دکتر سرکار هم در تأیید صحبت‌ های آقا گفت: پول می‌دادیم و می‌خریدیم. 

من گفتم برد موشک بیشتر از 2000 کیلومتر نسازید

در بخش دیگری از «غیر رسمی 3»، رهبر انقلاب سخنان جالبی درباره توان صنایع نظامی و دفاعی ایران مطرح کردند که ممکن است پیشتر مطرح نشده باشد. ایشان در دیدار اسفند 97 گفتند: «ما یک روز در میدان جنگ، از لحاظ مهمات، [فقط] 2 جور گلوله توپ می‌توانستیم تولید کنیم. الان موشک بالستیک‌ مان از راه دور 2 هزار کیلومتر بُرد دارد. این 2 هزار کیلومتر را هم من گفتم و گر نه آن‌ها می‌خواستند بروند تا 4-5 هزار کیلومتر.» یک نفر از جمع با تعجب پرسید: «چرا حضرت آقا؟ چرا نگذاشتید بیشتر از 2 هزار کیلومتر بسازند؟» آقا در پاسخ گفتند: «علتی دارد. من مانع شدم. گفتم بیشتر از 2 هزار کیلومتر نباید درست کنید. آن‌ها هم از من شکایت دارند و گله‌مندند! این 2 هزار کیلومتر نقطه‌زن بسیار برجسته است.» 

 تاکید بر استفاده دولت ‌ها از فناوری

فصل بعدی «غیر رسمی 3»، مسائلی بود که رهبر انقلاب درباره و خطاب به بعضی از مسئولان اجرایی گفتند. نبود خودباوری که گاه به کارشکنی منجر می‌شود و چوب لای چرخ دانشمندان و فناوران می‌گذارد، بحثی بود که در چند بخش مستند دیده شد و شماری از اهالی علم و فناوری، به آن گلایه داشتند. رهبر انقلاب در یکی از دیدارها به دانشمندان فناوری نانو تأکید کردند که بحث‌ های مرتبط با کشاورزی خصوصاً دستگاه ‌های آب ‌شیرین‌ کن، از اولویت برخوردار است و فناوران این مسئله را جزو اولویت ‌ها قرار دهند. جزئیاتی که ایشان در بازدید چهار سال قبل از مجموعه مپنا، درباره دستگاه آب ‌شیرین‌ کن پرسیدند، جالب بود. ایشان حتی پرسش‌هایی درباره شباهت ‌ها و تفاوت‌ های دستگاه تولید شده در مپنا و دستگاهی که در نیروگاه هسته‌ای استفاده می شد، مطرح کردند که نشان از اهمیت استراتژیک این دستگاه در نزد ایشان داشت. جالب این که بر اساس گفته‌های رئیس ستاد نانو، سه هفته بعد از این دیدار، رهبر انقلاب به وزیر جهاد کشاورزی تأکید کرده بودند که از دستاوردهای نانو در کشاورزی استفاده شود.

خانه خودتان است

یکی از تأکیدات رهبر انقلاب در بحث ‌های مرتبط با علم و فناوری که در دقایق پایانی مستند «غیر رسمی 3» به چشم آمد، نظر ایشان درباره روحیه خودباوری در میان جوانان بود. ایشان در دیدارهای مختلف با دانش‌آموزان، دانشجویان، فناوران، استادان و... بارها به این بحث اشاره کردند. ایشان در دیداری گفتند: «در طول تاریخ، کی بوده که ایرانی، استعداد خود را نشان نداده باشد؟» و این که «در یک دوران طولانی، ژن «نمی‌توانیم» و «وابستگی به دیگران» را در ما تزریق کردند.» همچنین «برای ملت ما هیچ عیدی بزرگ تر از این عید نیست که انسان احساس کند جوانانش به خودشان اعتقاد دارند. باور دارند که می‌توانند کارهای بزرگ را انجام دهند و این عزم راسخ را پیدا می‌کنند که کارهای بزرگ را انجام دهند.» ایشان رویکرد خود را درباره علم و فناوری، این‌گونه تکمیل کردند: «بنده در دفاع از جامعه نخبگان و از حرکت علمی کشور - تا نفس دارم- ذره‌ای کوتاه نخواهم آمد.» رهبر انقلاب در بخش دیگری که تأکید کردند مثال می‌زنند، خطاب به اهالی علم و فناوری گفتند: «همچنانی که ما مثلا در سطح کلان، تحریم‌های آمریکا را به نحوی دور می‌زنیم، شما می‌توانید تحریم‌های دولت خودمان را هم دور بزنید!» در انتهای مستند، جوانی از امکان هم‌افزایی دانشمندان گفت و این که اگر جمع حاضر در دیدار با رهبری، «همین که از این جا بروند، دیگر پیدا کردن‌شان سخت است.»، آقا با لبخندی گفتند: «همین جا بمانید، خانه خودتان است.