هجوم دوباره افغانستانی ها به کشور

طالبان برخی از مناطق را به تصرف درآورده است. حالا برخی از غیرنظامیان هم برای مبارزه با طالبان اسلحه به دست شدند.   افغانی‌ها در مسیر ایران  ناآرامی‌های افغانستان برای ایران هم خوشایند نیست. افزایش تنش میان طالبان و نیروهای امنیتی باعث شده که در روزهای اخیر در چندین ولایت مردم با تشکیل نیروهای خیزش مردمی در کنار نیروهای امنیتی افغان در مقابل پیشروی طالبان بایستند. در درگیری‌های اخیر تعداد زیادی از اعضای طالبان و نیروهای دولتی کشته و زخمی شدند. طالبان بیشتر بر مناطق روستانشین، عشایری و شهرهای کوچک مسلط شده و امروز بیش از نیمی از خاک افغانستان را به اشغال خود درآورده است. طی  اتفاقات روزهای اخیر برخی مقام‌های محلی هرات گفته‌اند حمله گروه طالبان در مرز مشترک با ایران را دفع کرده‌اند. عده‌ای بر این باورند که دولت افغانستان بدون حمایت و پشتیبانی آمریکایی‌ها توان مقابله با طالبان را ندارد، چراکه این گروه می‌تواند کمتر از چند ماه تمام خاک افغانستان را به تصرف دوباره‌ خود درآورد و به این ترتیب و با سقوط دولت مرکزی حکومت و دولت مورد نظر خود را در این کشور ایجاد کند.  همچنین با تشدید حملات طالبان در افغانستان و سقوط برخی از مناطق این کشور، کارشناسان می‌گویند بسیاری از افغانستان راه مهاجرت به کشورهای دیگر از جمله ایران را در پیش می‌گیرند. این در حالی است که پیش از این وضعیت اقتصادی ایران باعث شد بسیاری از مهاجران افغانستانی‌ از ایران خارج شوند. حالا اما برای نجات جانشان خروج از افغانستان را ترجیح می‌دهند. عزیز بارز، حقوقدان و عضو مرکز مطالعات راهبردی افغانستان و آسیای مرکزی در این مورد به تجارت‌نیوز می‌گوید: «هر چقدر طالبان حملات خود را بیشتر کند، موج مهاجرت افغانستانی‌ها هم تشدید می‌شود.» او در این گفت‌وگوی کلاب هاوسی می‌گوید: «اگر حملات طالبان به شهرهای بزرگ کشیده شود، بسیاری از خانواده‌ها از افغانستان مهاجرت می‌کنند. قطعا یکی از مقاصد مهاجرتی آنها هم ایران است.» عزیز بارز ادامه می‌دهد: «افغانستانی‌ها بیشتر برای حفظ جان خود از افغانستان خارج می‌شوند و اینطور نیست که برای وضعیت اقتصادی مهاجرت کنند. بیشترین نیروی کاری که از افغانستان به ایران می‌روند پشتون‌ها و ازبک‌ها هستند که از روستاها خارج می‌شوند و راه ایران را در پیش می‌گیرند. آنها نیروی کار ارزانی برای ایران هستند.» احتمال موج مهاجرت افغانستانی‌ها به ایران در حالی است که پیش از این بسیاری از افغانستانی‌ها سال گذشته خاک ایران را به دلیل وضعیت اقتصادی موجود ترک کردند. جهانبخش مهران‌فر، پژوهشگر حوزه اقتصاد مهاجرت نیز گفته بود: «دلیل مهم خروج مهاجران افغانستانی از ایران به مقصد ترکیه و اروپا و حتی وطن خودشان، واکنش به عملکرد و شرایط بازار کار ایران بود که به دنبال شرایط رکودی و سقوط ارزش ریال صورت گرفت.» حالا موج حملات طالبان در افغانستان وضعیت را برایشان بیش از پیش سخت کرده است و به باور کارشناسان آنها باز هم راه خروج از افغانستان را در پیش می‌گیرند و احتمالا در این زمان، ایران در دسترس‌ترین مقصد آنهاست.  ایران چه کند؟ بدون شک صلح در افغانستان مطلوب ایران است و برای پایان دادن به جنگ داخلی این کشور مصمم است. عباس عبدی  معتقد است: « مساله مهمی که درباره افغانستان یا هر کشور همسایه دیگر ایران، باید درک کنیم این است که توسعه هر کشور در دل توسعه منطقه‌ای رخ می‌دهد و نمی‌توان شاهد توسعه منطقه‌ای بود ولی کشورهای همسایه که دارای مرز زمینی هستند، توسعه‌نیافته باشند. سرریز این وضعیت توسعه‌نیافتگی کشورهای همسایه را ضعیف می‌کند. فقر و ناامنی و توسعه‌نیافتگی مثل ویروس کرونا از مرزها منتقل و به کشور همسایه سرازیر می‌شود.  با پیشرفت طالبان ایران در خطر هجوم صدها هزار و شاید بیش از یک میلیون نفر آواره افغانستانی خواهد بود.» وی نوشت:« دست مردم افغانستان از نزدیک در آتش طالبان است و می‌دانند که چه سرنوشتی در انتظار آنان است. این مردم به تحلیل‌های خوشبینانه ولی غیرواقعی اصولگرایان ایرانی باور ندارند. چنین وضعی هزینه سنگینی را به لحاظ امنیتی، اجتماعی و اقتصادی به ایران و مردم ما تحمیل می‌کند. بدتر از آن، یکی از بازارهای مهم صادراتی ایران را دچار اختلال می‌کند. شاید ایران نتواند به‌طور مستقیم و به تنهایی مانع از تحولات جاری افغانستان شود ولی چرا باید عده‌ای خواهان تسریع در این روند شوند؟ با چه زبانی باید اعلام کرد که افغانستان به عنوان یکی از مهم‌ترین حوزه‌های تمدنی ایران در حال تغییر ماهیت است. کشورهای رقیب و حتی دشمن ایران در تقویت این فرآیند کوشا هستند و حتی هزینه می‌کنند.» از سوی دیگر یک کارشناس مسائل منطقه معتقد است: طالبان چون احساس می‌کنند که تنها معارض تشکیل یک دولت پشتون و امارت اسلامی، مناطق شمالی است، لذا با جبهه شمال درگیر شده تا با سیطره کامل، امارات اسلامی خود را محقق کند که این موضوع از نظر ایران پذیرفته نیست، چون تهران استفاده از زور را نمی‌پذیرد و همواره از گفت‌وگو و توافق میان اقوام افغانستان حمایت کرده است و یک گروه خاص قومی نمی‌تواند قانون اساسی محوری در افغانستان را پس بزند و قانون قوم مدار مورد نظر خود را به افغانستان تحمیل کند، چون این موضوع باعث بحران انسانی در افغانستان خواهد شد، لذا موضع جمهوری اسلامی ایران این است که می‌بایست نزاع و جنگ در افغانستان کنار زده شود و برمبنای گفت‌وگوی بین الافغانی از طریق مذاکرات فراگیر میان تمام طرف‌ها و طیف‌ها و همه اقوام مسائل بررسی شود و البته جزئی از این گفت‌وگو نیز خود طالبان و قوم پشتون خواهند بود. سعدا... زارعی افزود: ایران معتقد است که همان‌گونه که پشتون‌ها در تاریخ افغانستان معمولا سهم عمده در دولت این کشور را داشته‌اند -با وجود اینکه این قوم اکثریت مطلق را در افغانستان ندارند و اکثریت نسبی دارند- اما این حق را دارند که در آینده تحولات افغانستان هم فعال‌ترین نقش را ایفا کنند، اما این حق را ندارند که با زبان زور و نظامی گری تحولات افغانستان را رقم بزند.