وقت تصمیم برای ایران و آمریکا فرا رسید
آرمان ملی- علیرضا پورحسین: سخنگوی وزارت امور خارجه به آخرین اظهارات مقامات آمریکایی درباره تبادل زندانیان پاسخ داد و نوشت که حیرت‌آور این است که ایالات متحده این حقیقت ساده را انکار می‌کند که یک توافق درخصوص بازداشت‌شدگان به‌دست آمده است و حتی اینکه چگونه اعلام عمومی شود. در این میان به نظر می‌رسد که در وین و در مذاکراتی جدا از برجام با ایالات متحده و انگلیس درخصوص تبادل بشردوستانه و آزادی ۱۰زندانی از همه طرف‌ها توافق شده و ایران نیز اعلام کرده است که آماده است تا همین امروز این توافق را اجرایی کند.
با این وجود مذاکره‌کننده ارشد ایران در مذاکرات وین نیز روز شنبه در اظهاراتی گفت که دور بعدی مذاکرات وین باید منتظر دولت جدید در تهران بماند و این اقتضای هر دموکراسی است و آمریکا و انگلیس باید این نکته را درک کرده و ایجاد ارتباط بین یک تبادل انسانی که آماده اجراست را متوقف کنند و این دو موضوع را به یکدیگر ارتباط ندهند. سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا به اظهارات عباس عراقچی مذاکره‌کننده ارشد ایران در گفت‌وگوهای وین واکنش نشان داده است و مدعی شده که اظهارات مقامات ایرانی تلاشی حیرت‌آور برای سرزنش دیگران به‌دلیل بن بست فعلی در مذاکرات است و افزوده است که آمریکا کماکان آماده بازگشت به وین برای تکمیل مذاکرات درخصوص بازگشت دوجانبه به برجام در صورتی است که ایران تصمیمات لازم خود را اتخاذ کند. در راستای بررسی این تحولات آرمان ملی گفت‌و‌گویی با رحمان قهرمان پور، تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل داشته است که در ادامه می‌خوانید.
اختلاف پیش آمده درخصوص تبادل زندانیان به چه علت رقم خورد و آیا بر اصل مذاکرات لطمه‌ای وارد خواهد کرد؟
باید توجه داشت که در ابتدا مذاکرات وین با دشواری‌هایی همراه شده است و طرفین برجام به‌دنبال این هستند تا به افکار‌عمومی کشورشان توضیح دهند که تقصیری در کند‌شدن روند مذاکرات متوجه آن‌ها نیست و به‌همین علت شاهد هستیم در چند روز اخیر صحبت‌های نسبتا تندی درخصوص تبادل زندانیان انجام شده است. در این میان زمانی که قصد دارند تا امتیازاتی بیشتری بگیرند و طرف دیگر را مقصر جلوه دهند از عبارت توپ در زمین ایران است، استفاده می‌کنند و بایدن نیز در دیدار با مرکل از همین ادبیات استفاده کرد. در این میان و در راستای این که طرفین حسن‌نیت خود را به یکدیگر نشان دهند -علاوه بر مذاکرات وین- مساله تبادل زندانیان نیز مطرح شده است که قرار بود پس از نهایی شدن و قطعی شدن رسانه‌ای شود، اما آمریکا در خارج از چارچوب این اتفاق را پیش از نهایی‌شدن، رسانه‌ای کرده است و همین امر منجر به اختلافاتی شده که حتی اصل مذاکرات را نیز در آن دخیل دانسته‌اند. اینکه آن‌ها امروز عنوان می‌کنند که توپ در زمین ایران است، بیشتر جنبه رسانه‌ای دارد و این‌گونه نیست که صرفا ایران باید تصمیمات خاصی اتخاذ کند. آن‌ها نیز باید تصمیم بگیرند که چگونه می‌خواهند درخصوص احیای برجام عمل کنند. آمریکا باید امروز تصمیم بگیرد تا تحریم‌ها را علیه ایران لغو کند و درخصوص سانتریفیوژهایی که ایران می‌خواهد آن‌ها را حفظ کند نیز کوتاه بیاید. به‌نظر می‌رسد مهم‌ترین تصمیمی که آمریکا باید بگیرد این است که چگونه می‌خواهد به ایران در رابطه با اجرا کردن تعهداتش در برجام تضمین دهد. از این‌سو ایران نیز باید تصمیم بگیرد که مذاکرات در چه موارد دیگری ادامه داشته باشد و چه خواسته‌هایی از آمریکا داشته باشد؛ بنابراین این تصمیم و اراده‌ای است که باید طرفین درخصوص آن جدی باشند.
آمریکا با هدف خاصی مذاکرات را طولانی کرد و نتیجه آن را به پس از روی کارآمدن دولت سیزدهم موکول کرد.
بسیاری از موارد امروز نسبت به گذشته تغییر کرده است و شاید یکی از موارد نیز همین بی‌تفاوت شدن آمریکایی‌ها نسبت به این مورد است که چه دولتی در ایران بر سر کار می‌آید. پس از برگزاری انتخابات در ایران همه چیز آماده شکل‌گیری توافق در روزهای پایانی کار دولت دوازدهم بود و اگر توافق شکل نگرفت به این علت بود که طرفین بر مواضع خود پافشاری کردند و از آنچه می‌خواستند کوتاه نیامدند. کشیده‌شدن مذاکرات به دولت سیزدهم ارادی نبوده، بلکه به این علت بوده است که طرفین بر خواسته‌های خود تاکید کرده‌اند. امروز هنوز مشخص نیست که در دولت سیزدهم توافق شکل بگیرد. تا حدودی امروز این مساله اهمیت پیدا کرده است که چه کسی وزیرخارجه می‌شود و چه کسی دبیر شورای عالی امنیت ملی می‌شود. این جایگاه‌ها، نقش‌های مهمی هستند که پس از مشخص شدن شاید بتوان درخصوص سمت و سوی مذاکرات در دولت سیزدهم بهتر اظهار نظر کرد.
با توجه به چالش‌های پیش آمده و با‌توجه به اینکه مذاکرات احیای برجام در دولت دوازدهم به نتیجه نرسید، مجموعا به عملکرد وزارت خارجه نمره قبولی می‌دهید؟
مشخصا امضای توافق برجام یکی از موفقیت‌های مهم دولت بود، اما در عین حال نیاز بود تا بتواند فراتر از برجام نیز تحرکاتی داشته باشد. این انتقاد به دولت یازدهم و دوازدهم وارد بود که نتوانست در منطقه تحرکات لازم را داشته باشد. افرادی در دستگاه خارجی مشغول به کار بودند که نگاه رئالیسم سنتی داشتند و بر تفکیک سیاست‌های داخلی و خارجی تاکید داشتند و بر این باور بودند که روابط بین‌الملل تابع قدرت‌های بزرگ است. در مجموع من به عملکرد وزارت خارجه در هشت سال گذشته نمره قبولی می‌دهم، اما عملکرد آن‌ها عالی نیز نبود، بلکه می‌توان گفت که عملکرد خوبی داشتند. امروز دولت سیزدهم باید نکات مثبتی همچون برجام را از دولت گذشته فراگرفته و در چنین مسیری حرکت کند و از سوی دیگر نیاز است تا نقاط ضعف دستگاه خارجی در حوزه دیپلماسی اقتصادی را نیز برطرف کند و فعالیت‌های جدی‌تری در این عرصه داشته باشد. باید توجه داشت که خروج ترامپ از برجام برنامه‌های دولت را برهم زد و عامل موثری بود که اجازه نداد تا دولت به موارد دیگر بپردازد.
دیدگاه تان را بنویسید