راز بازی برجامی آمریکا با ایران

به گزارش خبرنگار ایرنا، مروری بر رویکرد آمریکا در مذاکرات احیای برجام در وین نشان می دهد که این کشور به موازات مذاکرات و رایزنی‌های سیاسی و دیپلماتیک خط تبلیغاتی و رسانه ای مکمل این مذاکرات را هم اجرا می کند. از زمان آغاز مذاکرات از سیزدهم فروردین ماه امسال تاکنون این فرایند قابل مشاهده بوده است. طی هفته های اخیر و بعد از وقفه ای که  به دلیل انتقال قدرت در ایران رخ داده شاهد انتشار اخباری  در رسانه های غربی مبنی بر افزایش فشار بر تهران در زمینه فروش نفت خبر داده اند.در این راستا رسانه‌های آمریکایی از تصمیم دولت بایدن برای اعمال تحریم‌های احتمالی یا بررسی ممانعت فروش نفت ایران خبر می دهند. در این زمینه یک مقام آمریکایی به خبرگزاری رویترز گفته که واشنگتن با در نظر گرفتن احتمال عدم بازگشت ایران به مذاکرات هسته‌ای یا اتخاذ موضعی تندتر توسط جمهوری اسلامی می‌خواهد اعمال سختگیری علیه صادرات نفت ایران به چین را بررسی کند.

این مقام آمریکایی به خبرگزاری رویترز گفت: اگر به برجام بازگردیم، دلیلی برای تحریم شرکت‌هایی که در حال واردات نفت ایران هستند وجود ندارد. اگر ما در دنیایی هستیم که چشم‌انداز بازگشت فوری به برجام درحال ناپدید شدن است، آن نگرش نیز باید با شرایط کنونی تطبیق داده شود.

چند روز پیش روزنامه وال‌استریت جورنال از قول چند منبع رسمی آمریکا گزارش داده بود که دولت جو بایدن در حال بررسی اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای است. چندین مقام آمریکایی و منابع آگاه به این روزنامه گفته‌اند که آمریکا گزینه‌هایی برای فشار بر ایران برای ادامه مذاکرات یا تنبیه ایران در صورت اجتناب از گفت‌وگوها مد نظر دارد.

این در حالی است که حتی طرف‌های آمریکایی می دانند که تصمیم گیری و سیاستگذاری درباره مذاکرات وین و احیای برجام در سطحی فراتر از دولت گرفته می‌شود و چهارچوب و خط مذاکراتی ایران تغییر چندانی نخواهد داشت. از سوی دیگر حجت الاسلام و المسلمین سید ابراهیم رییسی هم درباره مذاکرات رویکرد و موضع منفی نداشته است. از همه اینها مهم‌تر اینکه ایران علیرغم طرف‌های غربی و مشخصا آمریکا، سوابق روشنی در زمینه وفای به عهد دارد وهرگاه توافقی را امضا کرده به آن پایبند بوده است. مذاکرات میان ایران و اعضای برجام هنوز پایان نیافته و چنین رویکردی از سوی آمریکا ولو در فضای رسانه‌ای نه تنها سودی برای احیای برجام ندارد، ممکن است به تنش‌ها دامن بزند. دولت جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا علی رغم ادعاهای پیشین خود هنوز تحریم های دولت پیشین آمریکا را لغو نکرده و از آنها به عنوان اهرمی برای مذاکره استفاده می‌کند.

اما فشار و عجله آمریکا برای بازگشت به گفت و گوها با توجه به رویکرد پیشین این کشور همچنین دلایلی که از سوی مقامات ایرانی مطرح شده منطقی به نظر نمی‌رسد. پس از برگزاری 6 دور از مذاکرات احیای برجام میان ایران و قدرت‌های بین‌المللی در وین، ادامه مذاکرات به دو دلیل متوقف شد.

دلیل اول آنکه سید عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه و مسئول تیم مذاکره‌کننده ایران اعلام کرد که زمان تصمیم‌گیری برای همه طرف‌های برجام است و کشورهای مقابل باید تصمیمات سخت خود را بگیرند و تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران قبلا تصمیمات سخت خود را گرفته است، زمانی که ایالات متحده آمریکا از برجام خارج شد و ایران تصمیم گرفت در برجام بماند، تصمیم بزرگ و سخت ایران بود. اما مقامات اروپایی و آمریکایی واکنشی به این موضوع نشان ندادند و دائما از برگزاری دور هفتم مذاکرات سخن گفتند.

دلیل دوم آنکه با تعلل مقامات غربی انتخابات ریاست جمهوری در ایران برگزار شد. عراقچی به عنوان رئیس هیات ایرانی در مذاکرات برجام و سخنگوی مقامات کشورمان در این زمینه در توئیتی تاکید کرد: ما در دوران انتقالی به سر می‌بریم و یک انتقال دموکراتیک قدرت در تهران در حال انجام است. روشن است که گفت وگوهای وین باید منتظر دولت جدید در ایران بماند. این اقتضای هر دموکراسی است. او گفت که غرب باید این مساله را درک کند.

پیگیری خط تبلیغاتی و رسانه ای آمریکا نشان می‌دهد مقامات این کشور بدون مسئولیت‌پذیری نسبت به اقدامات پیشین خود و درک شرایط سیاست داخلی ایران به جای تعامل به دنبال اعمال فشار بر جمهوری اسلامی هستند.

البته سخنان ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا که همزمان با گزارش رویترز در کنفرانسی خبری مطرح شد نشانی از تعدید و فشار نداشت او گفت که آماده پیشروی در مسیر احتمالی بازگشت به پایندی مشترک به برجام هستیم.

این مقام آمریکایی در عین اینکه دیپلماسی را موثرترین ابزار در اختیار عنوان کرد، شرایط داخلی ایران را قابل درک دانست و گفت: ما می‌دانیم که دولت ایران در دوره انتقالی است. آن‌ها باید تصمیم‌هایی در درون سیستم خود اتخاذ کنند. ما در خصوص این تصمیمات و اثرات آن‌ها گمانه‌زنی نخواهیم کرد.

به نظر می رسد همه طرف های مشارکت کننده در برجام می خواهند مساله برجام را حل کنند ادامه این بحران به نفع هیچکس نیست و به همین دلیل است که همه طرف‌ها تلاش دارند توافق برجام احیا شود.

حجت‌الاسلام سید ابراهیم رییسی، رئیس دولت سیزدهم پیش از این در زمان رقابت‌های انتخاباتی گفته است: برجام یک توافقی است که بر اساس مذاکرات به وجود آمده است و آنچه دولت در فرایندی که طی شده با تمام اشکلاتی که دارد و رسانه‌های گروهی هم بارها به این موضوع اشاره کرده‌اند به وجود آمد ولی این یک سند ملی است و باید به آن احترام بگذاریم.

رئیسی پس از پیروزی در انتخابات هم در این مورد گفت: سیاست خارجی دولت ما از برجام شروع نمی‌شود و به برجام نیز محدود نخواهد شد، بلکه ما تعاملی گسترده و متوازن را در سیاست خارجی دنبال خواهیم کرد.

به نظر می رسد مقامات اروپایی نیز برای از سر گیری مذاکرات تعجیل می کنند. یک سخنگوی اتحادیه اروپا در امور سیاست خارجی و امنیتی، در گفت‌وگو با صدای آمریکا، با اشاره به اینکه هنوز تاریخی برای از سرگیری مذاکرات غیر مستقیم هسته‌ای ایران و آمریکا مشخص نشده است، گفت: فرصت دادن به دیپلماسی امری مهم است اما گذر زمان به نفع کسی نیست. بنابراین باید از تأخیرهای بی‌مورد جلوگیری شود و در اسرع وقت و با انعطاف‌پذیری لازم به مذاکرات برگردیم.

اما روشن است که دولت جدید نیز مانند دولت مستقر از برجام و مذاکره نتایج ملموسی را انتظار دارد و گام‌های بعدی را بر اساس آن نتایج خواهد برداشت.