اقدامات راهبردی رهبر انقلاب درباره کرونا از زبان فضائلی

مهدی فضائلی، کارشناس سیاسی در یادداشتی به اقدامات رهبر انقلاب از ابتدای شیوع کرونا تا اکنون پرداخته است که در ذیل می‌آید:

شیوع ویروس وحشی و منحوس کرونا از اواخر سال ۹۸ نه فقط ایران را که تمام جهان را تحتالشعاع خود قرار داد و تمامی عرصه ها از سلامت تا امنیت و از مساجد و مراسم معنوی تا کازینو و قمارخانه ها را از خود متأثر ساخت.

نحوه مواجهه با این بحران بدیع جهانی و فراعرصه ای نیازمند تدابیر گوناگونی بود که دولتمردان کشورهای مختلف هر کدام به فراخور توانمندی ها و شرایط خود با آن درگیر شدند.

به نظر من بین نحوه مواجهه با این بحران در کشور ما با همه جهان تفاوت های چشمگیری وجود داشته و دارد.

مهمترین تدبیر دولتمردان کشورهای دیگر معطوف به دو حوزه سلامت و اقتصاد بود آنهم بدون محدودیت هایی از جنس تحریم اما در کشور ما با توجه به شرایط ویژه اقتصادی ،سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و بخصوص در دوره یک دولت ضعیف، مدیریت این بحران پیچیدگیهای بیشتری داشت لذا به اعتقاد من مهمترین و اثرگذارترین راهنمایی ها و اقدامات را رهبر حکیم انقلاب انجام دادند و اگر نبود اقدامات ایشان بدون تردید امروز با شرایط غیر قابل تصوری روبرو بودیم.

 در این یادداشت تلاش می کنم به یازده سرفصل راهبردی و آشکار اقدامات رهبر انقلاب اشاره کنم و پیش از آن این نکته را یادآور می شوم که مسئول عالی اجرایی کشور و از جمله کرونا رئیس جمهور بوده و هست.

۱) درک اهمیت موضوع و انتقال آن به مردم و مسئولان: یکی از مقدم ترین مسائل در مهار و مدیریت بحران، درک اهمیت آن است.

ورود آیت الله خامنه ای از همان ابتدای شروع بحران به این موضوع و استمرار آن تا الآن بخصوص در مقاطع حساس، بیانگر توجه ایشان به این اهمیت است ضمن اینکه این امعان نظر رهبری، دیگران را نیز متوجه این اهمیت کرد.

ایشان حدود دو هفته پس از شیوع این بیماری و در روز درختکاری، با رعایت جهات بهداشتی که خود بسیار معنی دار بود نکات مهمی را در این باره بیان و همگان را به اهمیت موضوع متوجه کردند.

مجددا" رهبر انقلاب اسلامی در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا در آبان ۹۹ با اشاره به جنبههای امنیتی و اقتصادی تصمیمگیری درباره بیماری کرونا و احتمال تعارض با جنبههای سلامت محور، تأکید کردند: «از آنجا که جنبههای امنیتی و اقتصادی نیز نشأت گرفته از همین بیماری است، بنابراین اصل و اولویت در تصمیمگیریها، سلامت مردم است.» یا در همین سخنان اخیر، کرونا را مسئله اول کشور نامیدند.

۲)اقدام ساختاری: یکی دیگر از اقدامات اساسی که هم حاکی از توجه به اهمیت موضوع است و هم یک اقدام زیرساختی برای تصمیم گیری و مدیریت بحران محسوب می شود تأسیس "ستاد ملی مبارزه با کرونا " به ریاست رئیس جمهور بود.

 در همان اسفند ۹۸ شورای عالی امنیت ملی، تشکیل ستاد ملی مبارزه با کرونا را تصویب کرد که به تأیید رهبر انقلاب رسید و اختیارات ویژه ای را به رئیسجمهور داد.

این ستاد تازه تأسیس بدون حمایت رهبری نمی توانست تدابیر خود را اجرایی کند لذا در ۲۵ اسفند ۹۸، رهبر انقلاب در پاسخ به نامه وزیر بهداشت فرمودند: "تدابیر ستاد ملی و وزارت بهداشت برای جلوگیری از گسترش بیماری برای همه لازمالاجراء است."

جلسات این ستاد در آغاز به ریاست وزیر بهداشت تشکیل می شد که جایگاه لازم را نداشت و سپس با تذکراتی که داده شد خود رئیس جمهور اداره جلسات را عهده دار شد.

۳) پیشقدم بودن در رعایت دستورالعمل ها و الگو سازی: در هر امری رفتار دولتمردان و مسئولان عالی کشور مورد توجه و ریزبینی آحاد مردم است و اگر آنها را عامل به توصیه ها نبینند طبیعی است که مردم هم در انجام آنها کوتاهی می کنند.

رهبر انقلاب از همان ابتدا به این مهم توجه کردند و خود بیش و پیش از همه عامل به توصیه ها بودند.

استفاده از دست کش و ماسک، تعطیلی دیدار های حضوری، تعطیل کردن سفرهای سالیانه به مشهد مقدس و شیوه خاص در برگزاری مراسم سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی(ره) و عزاداری های محرم و فاطمیه از اهم این رعایت ها بود که همه مردم آنرا مشاهده می کردند.

۴) تزریق و تقویت عقلانیت: یکی از تفاوتهای فاحش جامعه ما با کشورهای غیر مذهبی، مراسم و مناسک متعدد و متنوع مذهبی است که اجتماع در آن یک رکن اساسی محسوب میشود.

نمازهای جمعه و جماعات، عزاداری ها، پیاده روی اربعین، مراسم احیای ماه مبارک رمضان، زیارت اماکن مقدس و مانند آن که همگی با حضور جمعی افراد معنی پیدا می کند وبا پروتکل های کرونایی تعارض جدی دارد.

اهمیت انجام این مراسم از سویی و اصرار و تعصب بخش های مهمی از مردم به این اجتماعات از سوی دیگر فقط با غلبه عقلانیت می توانست تعدیل شود و جلوی مخاطرات آنرا بگیرد لذا یکی از نقش آفرینی های مهم رهبری تزریق و یا تقویت این عقلانیت در آن بخشهایی از جامعه مذهبی بود که به راحتی این مسئله را بر نمی تابیدند.

تعطیلی نمازهای جمعه و جماعت، بستن حرم های مطهر، جلوگیری از پیاده روی اربعین و محدود کردن مراسم عزاداری و غیره بدون راهنمایی ها و تذکرات و تاکیدات رهبری ناممکن بود.

رهبر انقلاب در موردی با استفاده از ادبیات دینی چنین فرمودند: " از این دستورها نباید تخطی شود، چرا که خداوند ما را موظف کرده است در قبال سلامت خود و دیگران احساس مسئولیت کنیم، بنابراین هر چه به سلامت جامعه و جلوگیری از شیوع این بیماری کمک کند، حسنه و هر چه به شیوع آن کمک کند، سیئه است."

۵) روحیه دادن به مردم:

بحران هایی بویژه مانند کرونا که علاوه بر سلامت، شئون دیگر زندگی آحاد جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد منجر به بحران های روحی در جامعه می شود و عدم پشتیبانی روحی و روانی از جامعه موجب اختلالات جدی می گردد.

البته این مهم نیازمند اقدامات گسترده تری است اما رهبری در مقاطع مختلف نسبت به این مسئله با هوشمندی عمل کردند.

ایشان در همان ابتدای شیوع بیماری که ترس و نگرانی جامعه را فراگرفته بود چنین فرمودند: " البته من نمیخواهم مسئله را خیلی کوچک فرض کنم اما آن را خیلی بزرگ هم نکنیم، این مسئله مدتی نه چندان طولانی برای کشور وجود خواهد داشت و سپس رخت برمیبندد اما تجربیات حاصل از آن و فعالیت مردم و دستگاهها که به مثابه یک رزمایش عمومی است، میتواند به عنوان یک دستاورد باقی بماند."

ورود رهبری در برخی بزنگاه ها مانند هفته گذشته نیز این پیام را برای جامعه داشته که کشور به حال خود رها نشده و زمامداری حکیم مراقب اوضاع است.

۶) پیگیری خط پیشرفت علم و ارتقای توانمندی های داخلی:

پیشرفت علمی کشور از جمله راهبردهای رهبری طی دو دهه اخیر بوده است و یکی از اقداماتی که می تواند تهدید را به فرصت تبدیل نماید بهره برداری از تهدید در عرصه علم و فناوری است.

کرونا ابتدا حوزه سلامت را مورد تهدید قرار داد و به تبع آن دیگر عرصه ها نیز مورد تهدید قرار گرفت لذا زمینه سازی برای پیشگیری از ابتلا یا همان واکسیناسیون نیازمند اقدامات عالمانه و جسورانه بود که ستاد اجرایی فرمان امام پیشقدم شد و مورد حمایت رهبری قرار گرفت.

نکته بسیار مهم که بیانش ضروری است اینکه، تاکید و حمایت رهبر انقلاب برای تولید داخلی واکسن کرونا به هیچ عنوان مانع واردات آن نبوده است چرا که آیتالله خامنهای بارها موافقت خودشان را با واردات واکسن اعلام کرده اند.

حتی ایشان همزمان با منع واردات واکسن آمریکایی و انگلیسی که دلایل گفته و ناگفته مهمی دارد به صراحت در مورد واردات واکسن های دیگر چنین فرمودند:" از جاهای دیگر اگر بخواهند واکسن تهیّه کنند -که جای مطمئنّی باشد- هیچ اشکالی ندارد."

۷) پاسخگویی سریع به مطالبات دستگاههای مختلف:

در شرایط بحران، دستگاههای مختلف کشور پرسش ها و مطالبات متنوعی از رهبری نظام دارند که هر گونه تعللی در پاسخگویی به آنها، ضمن اثر روانی احساس عدم اهمیت، اقدامات را دچار بلاتکلیفی و تأخیر می کند لذا از شروع بحران کرونا تا الآن این موضوع جزو اولویتهای رهبر انقلاب بوده که در یک مورد وزیر بهداشت اینگونه به آن تصریح کرد: " من حدود پنج گزارش خدمت رهبر معظم انقلاب تقدیم کردم که ایشان همه این پنج گزارش را بلافاصله مطالعه کردند و همان موقع هم جواب دادند. جوابهای بسیار دلگرمکنندهای که باعث قوت قلب همکاران ما در سراسر کشور شد.

آنچه من را بهعنوان وزیر خیلی خوشحال کرد این بود که رهبر مملکت بلافاصله گزارش وزیر را در این عرصه بهعنوان فرمانده عملیات میخوانند... با آن خستگی و با آن فشار وقتی من گزارش مکتوبی را تقدیم ایشان میکردم، ایشان بلافاصله میخواندند و بعد از یکساعت به بنده پاسخ میدادند."

۸) بسیج و هدایت امکانات عمومی کشور برای مدیریت بحران کرونا:

ابعاد متنوع، پیچیده و گستردگی کرونا بگونهای نبود که وزارت بهداشت به تنهایی بتواند از عهده آن برآید  لذا

حضرت آیت الله خامنهای در همان شروع ابتلا به کرونا اینگونه همه دستگاههای کشور را به همکاری و در اختیار قرار دادن امکانات مورد نیاز بسیج کردند: " از همهی دستگاههای کشور تقاضا میکنیم و درخواست میکنیم که با احساس مسئولیّت با وزارت بهداشت که در این زمینه در صف مقدّم قرار دارد، همکاری کنند و همهی امکانات را در اختیار آنها بگذارند. ما البتّه از نیروهای مسلّح و دستگاههایی که مرتبط با دفتر ما هستند هم خواستهایم که آنها هم در این زمینه همهی امکاناتشان را در اختیار مردم قرار بدهند."

۹) تقویت روحیه تعاون و همدلی بین مردم:

رهبر انقلاب ظرفیتهای مردمی را بسیار بالا می دانند و معتقدند حضور مردم در میدان های مختلف حلال مشکلات کشور است و هیچ جایگزینی هم ندارد.

بر همین اساس یکی از هدایت های مهم رهبری، بازکردن پای مردم به میدان کرونا بود تا بخشی از سنگینی این بار را بر دوش بکشند  اقدامی که آثار و برکات بسیار مهمی دارد.

کمک به محرومان متأثر از بیماری کرونا و انگیزه بخشی به اقدامات جهادی مورد نیاز،  دو سرفصل مهم اقدام رهبری در این زمینه بود.

در بعد نخست، پویش های متعدد از جمله ایران همدل و کمک مؤمنانه شکل گرفت که نتایج بی سابقه ای داشت و در بعد دوم، اقدامات جهادی متعدد از حضور داوطلبانه در بیمارستان ها برای کمک به کادر درمان گرفته تا غسل و کفن و دفن اموات کرونایی که به معضلی تبدیل شده بود.

تولید داوطلبانه ماسک و گان و برخی دیگر از نیازهای کادر درمان از ابعاد دیگر این حضور جهادی بخصوص در روزها و ماه های نخست بحران بود.

۱۰) حمایت جدی از کادر درمان و تقویت انگیزه آنها:

در هر بحران، متناسب با اقتضائاتی که دارد عده ای در صف مقدم مقابله قرار می گیرند که حفظ روحیه آنان در مهار و مدیریت بحران نقش کلیدی دارد.

بدیهی است که اگر سربازان خط مقدم یک بحران، روحیه و انگیزه خود را از دست بدهند مدیریت بحران خودش بحران زده می شود!

بر همین اساس شاید هنوز یک هفته از شروع کرونا در ایران نگذشته بود که رهبر انقلاب صرفا" برای قدردانی از کادر درمان بر صفحه تلویزیون ظاهر شدند و این کار تا همین سخنان اخیر نیز ادامه یافته است.

ایشان در سیزده اسفند سال ۹۸ و تنها چند روز پس از قدردانی هفته قبل خود از کادر درمان، مجددا" در این باره چنین فرمودند: " قبلاً از پزشکان و پرستاران و مجموعههای درمانی، من صمیمانه تشکّر کردهام؛ لازم میدانم مجدّداً از همهی این عزیزان سپاسگزاری کنم. حقّاً و انصافاً در این روزها نمونههایی دیده شد که درس برای همهی ما است و بحمدالله نشاندهندهی مسئولیّتپذیری و تعهّد انسانی و دینیِ مجموعههای درمانی ما در کشور است. پزشکان، پرستاران، بقیّهی عوامل درمانی حقیقتاً در حال جهاد فیسبیلالله هستند؛ این کاری که امروز اینها میکنند جهاد فیسبیلالله است و ارزش خیلی بالایی دارد. لازم میدانم از خانوادههای این عزیزان هم تشکّر کنم -همسرانشان، فرزندانشان و پدر مادرهایشان که تحمّل میکنند این سختی را- بعضی از این عزیزان روزها، شبهای متوالی به منازل خودشان سر نمیزنند و مشغول کار هستند، کار شبانهروزی در واقع میکنند، خانوادهها تحمّل میکنند، صبر میکنند، از آنها هم من عمیقاً متشکّرم."

۱۱) زنده نگاه داشتن ابعاد معنوی: یکی از تفاوتهای مبنایی میان یک رهبر الهی با دیگر سردمداران و سیاستمداران توجه واقعی و عمیق به مسبب الاسباب است.

یک رهبر الهی در هر حال از توکل و توسل به باریتعالی غافل نمی گردد و دیگران را نیز به این منبع حقیقی رهنمون می شود.

توسلات و توجهات معنوی آثار وضعی بسیار دارد و

رهبر حکیم انقلاب اسلامی نیز از همان ابتدای شیوع این بیماری منحوس، همواره این مهم را متذکر بوده اند.

یکی از چندین بار توصیه ایشان در این باره این است: "توصیهی بعدی که بسیار توصیهی مهمّی است، توصیهی به توسّلات و توجّهات به پروردگار و درخواست کمک الهی است؛ این یک امر لازمی است و قرآن کریم به ما دستور میدهد: قُل ما یَعبَؤُا بِکُم رَبّی لَولا دُعاٰؤُکُم؛(۱) در یک جای دیگر: وَ اَنیبوا اِلی رَبِّکُم وَ اَسلِموا لَه؛(۲) در یک جای دیگر: وَ اذکُر رَبَّکَ فی نَفسِکَ تَضَرُّعًا وَخیفَة؛(۳) و موارد متعدّدی در قرآن هست که ما را دستور میدهند در مقابل حوادث گوناگون -فرق نمیکند، چه حوادث طبیعی از این قبیل، چه حوادث گوناگون دیگری که پیش میآید برای کشور، برای ملّت، برای اشخاص خودمان- دست توسّل بلند کنیم به خدای متعال و از خداوند متعال بخواهیم."

این یازده اقدام راهبردی رهبر فرزانه انقلاب که در این یادداشت به اجمال به آنها اشاره شد جای تفصیل بسیار دارد و برای درک اهمیت آنها کافی است تصور کنیم هر کدام از اینها اگر به هنگام انجام نمی شد یا استمرار نداشت، شاهد چه پیامدهایی بودیم و شرایط امروز چگونه بود؟