روشدن دست طالبان از همین حالا

این ردپای آن دست از مسائلی است که به صورت غیررسمی اما با قدرت در جریان و اثرگذار هستند. از همین روست که بنابر اعلام یک مقام ناتو از زمان تصرف کابل به دست طالبان بیش از 18 هزار نفر با پرواز از این شهر خارج شده‌اند. هزاران نفر دیگر از مردم مستاصل نیز در فرودگاه همچنان ازدحام کرده‌اند. قسمتی از فهم غیررسمی مردم از طالبان به تجربیات زیسته آن‌ها در تمام این سال‌ها بازمی‌گردد، مردم دیگر نقاط جهان پیش و پس از سال 2001 تنها از طالبان شنیده‌اند اما مردم در افغانستان مرگ اطرافیان و اجرا شدن قوانین سخت آن‌ها را به چشم دیده‌اند. پیش از توافق طالبان با آمریکا در زمستان سال گذشته و حتی پیش از آغاز پیشروی‌های طالبان در افغانستان، مردم بسیاری در نتیجه اقدامات ایدئولوژیک این گروه کشته شدند. اردیبهشت امسال بود که 50 دانش‌آموز دختر در نتیجه بمب‌ گذاری طالبان کشته و 151 تن از آن‌ها زخمی شدند. حتی در هنگام تصرف ولایت ارزگان نیز آن‌ها از ریختن خون شاعر و مورخ افغان نگذشتند و عبدا... عاطفی را تیرباران کردند. می‌توان گفت اقدامات اخیر طالبان برای مردم گواهی شد تا باور کنند طالبان مثل همیشه خواهد بود. از همین روست که شاهد هستیم مردم افغان تا جایی که بتوانند در جهت خروج خود و خانواده خود از کشور تلاش می‌کنند. اما افراد دیگری که نتوانسته‌اند به دیگر کشورها پناه ببرند و بنا را بر ماندن گذاشته‌اند نگرانی‌های کمتری از آوارگان ندارند و در این روزها به دنبال راهی برای زنده ماندن با وجود سایه طالبان هستند. راه‌هایی چون تن دادن به قوانین و شرایط طالبان که با وجود اینکه هنوز اعلام نشده است مردم آن‌ها را از بر هستند. 

 معترضان در صحنه 

هنوز اقدام عملی راهگشایی از سوی هیچ یک از کشورها و یا سازمان ملل برای حمایت و بهبود شرایط مردم افغانستان در داخل و خارج کشور صورت نگرفته، اما طالبان زیر نگاه‌های سنگین جامعه جهانی است. شاید از همین رو است که در روزهای پایانی هفته گذشته عده‌ای از زنان و مردان، از میان تعداد بسیاری که حضور طالبان را برنمی‌تابند، توانستند به خیابان‌ها بیایند و خواسته‌های خود را فریاد بزنند. این اعتراضات در سالروز استقلال افغانستان از بریتانیا با فریادهای طالبان و تهدید مردم به وسیله اسلحه به قصد متفرق کردن ادامه پیدا کرد. این اعتراضات در برخی دیگر از ولایت‌ها نیز شکل گرفت که بر اساس گزارش برخی رسانه‌ها در نتیجه واکنش طالبان، کشته و زخمی شدن چند غیرنظامی را سبب شده است. در همین روز همچنین نخستین سند رسمی از سوی طالبان به مناسبت روز استقلال افغانستان منتشر شد که در آن طالبان افغان‌ها را مفتخر به استقلال از آمریکا دانست. همچنین در روزهای اخیر در تجمعاتی در کابل، فعالان زن خواستار رعایت حقوق زنان و مشارکت سیاسی و اجتماعی آن‌ها شدند. در این خصوص طالبان در روزهای گذشته در نخستین نشست خبری خود اعلام کرد فعالیت زنان در چهارچوب قوانین اسلامی آزاد است اما با توجه به خوانش خاص این گروه از دین و قوانین دینی این ادعا نه تنها آرامش‌بخش نیست بلکه باعث افزایش نگرانی‌ها می‌شود. برخی از کارشناسان معتقد هستند طالبان به دلیل توجه رسانه‌ها و برای رسیدن به اهداف خود در سطح بین‌المللی حقوق افراد را رعایت‌شده اعلام خواهد کرد و به نوعی ظاهر را حفظ می‌کند اما در منطقه و در عمل، اقدامات بر اساس همان ایدئولوژی همیشگی طالبان خواهد بود. بنابر گزارش و فیلم‌های منتشر شده از خبرنگار سی‌ان‌ان حاضر در کابل اعضای طالبان در سطح شهر رفتار درستی با مردم ندارند و بارها پرخاش‌هایی نسبت به همین خبرنگار محجبه زن برای پوشاندن صورت‌اش صورت گرفته. با توجه به هجوم گسترده مردم برای خروج از کشور و جریان یافتن اعتراضات کوچک در شهرها و ولایت‌های مختلف طالبان راه سختی برای برقراری حکومت پیش رو دارد، راهی که بزرگترین مانع آن ماهیت خود طالبان است. 

 مردم در خطر 

تمام آنچه طالبان در نخستین نشست خبری خود توسط سخنگوهای خود اعلام کرد بدین شرح بود؛ امنیت کامل برقرار خواهد شد، هیچ یک از مردم را کشته نمی‌شوند و مشخص شدن تکلیف دیگر امور چون نقش زنان و حقوق آن‌ها را نیز باید به مشخص شدن تصمیمات بعدی حاکمان جدید «امارت اسلامی» سپرد. اما مرکز نروژی تحلیل جهانی، گزارشی را به سازمان ملل ارائه کرده است که بر اساس آن به‌رغم اظهارات پیشین که طالبان مبنی بر عدم تمایل آن‌ها به انتقام‌جویی، افراد طالبان خانه به خانه به دنبال یافتن نیروهای ناتو و دولت قبلی افغانستان هستند و از این رو افرادی که در نهادهای نظامی، امنیتی و پلیس فعال بوده‌اند به شدت در خطرند. حتی خانواده‌های این افراد تهدید شده‌اند در صورتی که افراد مورد نظر را تحویل ندهند خود آنان را بازداشت خواهند کرد. بنابر گفته مدیر این مرکز تحلیل جهانی (RHIPTO) افراد بسیار زیادی هدف طالبان هستند و احتمال اعدام‌های گسترده وجود دارد. در جلسه نشست خبری سوالی مطرح شد در خصوص گزارش‌های مربوط به قتل‌ها و آدم‌ربایی‌ها در مناطق تحت تسلط طالبان که سخنگوی طالبان در این رابطه تنها اظهار کرد:«ما روز به روز بر امنیت کشور خواهیم افزود.» علاوه بر نظامیان دولت افغانستان، پلیس‌ها و افرادی که به نوعی به دولت و نیروهای خارجی در افغانستان کمک کرده بودند، بنابر گزارش روز پنجشنبه عفو بین‌الملل اقلیت‌های مذهبی و قومی زیر سایه طالبان به شدت در معرض خطر هستند. بر اساس این گزارش طالبان ماه گذشته با تصرف ولایت غزنی 9 مرد هزاره را شکنجه و سپس کشته است که حکایت از اقدامات همیشگی طالبان دارد. این سازمان حقوق بشری از شورای امنیت سازمان ملل متحد خواسته از طریق صدور قطعنامه اضطراری، از طالبان بخواهد به موازین جهانی حقوق بشر احترام بگذارد و امنیت همه افغان‌ها را بدون توجه به پیشینه قومی و مذهبی‌شان تضمین کند. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل در گفت  و گو با روزنامه نگاران در مقر سازمان ملل در نیویورک برای گفت‌و‌گو با سران طالبان اعلام آمادگی کرد و اظهار نمود:«مهم این است که شورای امنیت برای طالبان روشن کند که هر دولت فراگیری که در کابل تشکیل خواهد شد باید همه طرف ها را شامل شود. باید به حقوق بشر احترام کامل گذاشته شود و برای ما بسیار مهم است که افغانستان توسط هیچ سازمان تروریستی مورد استفاده قرار نگیرد. طالبان از طریق دیگری نیز قدرت گرفته چرا که حالا به تجهیزات نظامی دولتی و آمریکایی مجهز شده است. مقامات فعلی و سابق آمریکا نگران هستند این تجهیزات و تسلیحات برای برخورد با غیرنظامیان استفاده شود و یا به‌دست گروه هایی نظیر داعش بیفتند یا حتی به دشمنان آمریکا از جمله چین یا روسیه تحویل داده شوند. عفو بین‌الملل همچنین از شورای حقوق بشر ملل متحد خواست تا مکانیسمی را برای مستندسازی از نقض حقوق بشر در سراسر افغانستان ایجاد کند. بر اساس گزارش عفو بین‌الملل، گروه طالبان خدمات موبایل را نیز در اکثر مناطق تحت تصرف خود قطع کرده است.