اولین واکنش سرمایه‌‌گذارهای خارجی پس از تغییر دولت در ایران
سرمایه‌گذاری خارجی در میانه تابستان امسال چه سرنوشتی پیدا کرده است؟ افت ورود پول خارجی به اقتصاد ایران کاملا محسوس است. شواهد موجود نشان می‌دهد تا پایان مرداد ۱۴۰۰ کل پول‌‌های خارجی که در قالب پروژه‌‌های صنعتی، معدنی و تجاری به کشور وارد شده‌‌اند ۳۸۸ میلیون دلار است. عددی که فاصله بسیاری نسبت به وضعیت کشور در ۵ماهه نخست سال ۱۳۹۹ دارد. امارات با بیش از ۳۱۸ میلیون دلار سرمایه‌گذاری بازیگر اصلی این بخش بوده و ترکیه، افغانستان، هنگ‌‌کنگ و آلمان هم در رده‌‌های بعدی قرار دارند.
دنیای‌اقتصاد : سرمایه‌گذاری خارجی در میانه تابستان امسال چه سرنوشتی پیدا کرده است؟ افت ورود پول خارجی به اقتصاد ایران کاملا محسوس است. شواهد موجود نشان می‌دهد تا پایان مرداد ۱۴۰۰ کل پول‌‌های خارجی که در قالب پروژه‌‌های صنعتی، معدنی و تجاری به کشور وارد شده‌‌اند ۳۸۸ میلیون دلار است. عددی که فاصله بسیاری نسبت به وضعیت کشور در ۵ماهه نخست سال ۱۳۹۹ دارد. امارات با بیش از ۳۱۸ میلیون دلار سرمایه‌گذاری بازیگر اصلی این بخش بوده و ترکیه، افغانستان، هنگ‌‌کنگ و آلمان هم در رده‌‌های بعدی قرار دارند. سرمایه‌گذاری خارجی‌‌ها در صنایع ایران در حالی ۵۴درصد افت کرده که کل سرمایه‌گذاری خارجی کشور در این مدت با افتی ۴۴درصدی روبه‌‌رو بوده است. از آنجا که همواره بخش عمده سرمایه‌گذاری خارجی‌‌ها در ایران به سمت صنعت، معدن و تجارت کشور می‌رود، این افت سرمایه‌گذاری در ماه‌‌های آتی اثر سوئی بر جریان تولید و تجارت کشور خواهد داشت. مطابق گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت ۴۹ پروژه در ایران مدنظر خارجی‌‌ها در ۵ماه اول سال بودهاند. آمارهای وزارت صمت نشان می‌دهد ۴۸ پروژه از ۴۹ پروژه مذکور صنعتی بوده و تنها یک فقره سرمایه‌گذاری در بخش معدن صورت گرفته است. بخش تجارت اما نتوانسته در ۵ماه ابتدایی امسال از ورود پول‌‌های خارجی نصیبی ببرد
از نظر حجم سرمایه‌گذاری، این کشور امارات است که پیشتاز بازی است؛ حال آنکه سرمایه‌گذاران هم‌‌زبان افغانستانی با 22 پروژه کماکان بیشترین تعداد پروژه‌‌های خارجی را در بخش صنعت کشور کلید زده‌‌اند. چینی‌‌ها که پیش‌تر بازیگر بلامنازع سرمایه‌گذاری خارجی در ایران بودند، در 5ماه نخست امسال از نظر حجم سرمایه‌گذاری قافیه را به باقی رقبا باخته‌‌اند اما همچنان با 5 پروژه در فهرست سرمایه‌گذاران خارجی کشور قرار دارند.
از بین استان‌‌های کشور نیز کنار رفتن نام سه استان ساحلی خوزستان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان از بازیگران اصلی جذب سرمایه خارجی جالب توجه است. مرور آمارهای وزارت صمت نشان می‌دهد پنج استان کرمان، مرکزی، تهران، آذربایجان شرقی و البرز برندگان 5ماهه جذب پول از سرمایه‌گذاران خارجی از منظر حجم پول ورودی هستند. در عین حال 4 بخش «ساخت رادیو، تلویزیون و وسایل ارتباطی»، «ساخت مواد و محصولات شیمیایی»، «ساخت فلزات اساسی» و «ساخت چوب و محصولات چوب» مهم‌ترین بخش‌‌هایی هستند که در این مدت موفق به جذب بیشترین مقدار پول خارجی شده‌‌اند. جذب بیش از 223 میلیون دلار پول در صنعت ساخت رادیو، تلویزیون و وسایل ارتباطی از جمله نکاتی است که نشان می‌دهد تا چه میزان این بخش مستعد جذب بازیگران خارجی است. این بخش به تنهایی بیش از 60درصد سرمایه‌‌های خارجی جذب شده در صنعت کشور در 5ماهه نخست امسال را به خود اختصاص داده است. در عین حال صنعت «ساخت مواد و محصولات شیمیایی» دیگر بخشی است که با 7/ 91میلیون دلار وضعیت مناسبی در این بخش دارد. بررسی گزارش تازه وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد از مجموعه 49 پروژه خارجی کلید خورده در بخش‌‌های سه‌گانه صمت، 19 پروژه در قالب 100درصد مشارکت خارجی امضا شده‌‌اند. در عین حال بیشترین میزان پروژه‌‌های به امضا رسیده در 5 ماه نخست امسال از نظر ابعاد حقوقی به بخش جوینت‌‌ونچر یا مشارکت خارجی‌‌ها با شرکای داخلی برمی‌‌گردد که 21 پروژه بودهاند. 9 پروژه نیزدر قالب مشارکت مدنی، بیع متقابل و قراردادهای BOT به امضا رسیده‌‌اند.
از نکات جالب درباره این گزارش، شواهدی است که در خصوص طرح‌‌های در دست اجرای خارجی‌‌ها در بخش صنعت، معدن و تجارت ارائه شده است. گزارش وزارت صمت نشان می‌دهد از مجموع سرمایه خارجی وارد شده به کشور که پروانه بهره‌‌برداری دریافت نکرده و در حال تکمیل است، 290 میلیون دلار یا 75درصد در حال طی کردن مراحل اجرایی است و هنوز تا به ثمر نشستن آن در صنعت فاصله بسیار است. با این حال 98میلیون دلار از این مبلغ به طرح‌‌هایی برمی‌‌گردد که در شرف بهره‌‌برداری قرار دارند و به اجرایی شدن نزدیکند.
سال گذشته که کشور با رشد مثبت اقتصادی توانست خود را از مهلکه پاندمی کرونا رها کند، سرمایه‌گذاری خارجی کشور رشد چشمگیری را تجربه کرد و به بیش از 4/ 2میلیارد دلار رسید.
چرا سرمایه‌گذاری خارجی نصف شد؟
درباره علت کاهش سرمایه‌گذاری تا میانه تابستان امسال فعلا نمی‌توان با قطعیت چیزی نوشت اما احتمالا تغییر و تحولات دولت و مسائل مربوط به برجام در زمینه کاهش تعداد درخواست‌‌های سرمایه‌گذاری موثر بوده است. از آنجا که رویکرد دولت سیزدهم در زمینه جذب سرمایه خارجی هنوز مشخص نیست، طبیعتا بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی تا روشن شدن فضا دست از اقدام برداشته‌‌اند. در عین حال از بین رفتن فضای مثبت پیش آمده در اواخر سال 1399 و اوایل امسال ناظر به احیای دوباره برجام کمرنگ شده و همین عامل احتمالا بر جهت‌‌گیری سرمایه‌گذاران تاثیر داشته است. در دوره‌‌های گذشته صنایعی نظیر غذا، خودرو، معدن و دخانیات در زمره صنایع جذاب بودند که امسال این فهرست تغییر کرده و عمدتا صنایعی که با فلزات، مواد شیمیایی و پلاستیک در ارتباطند محور جذب پول خارجی بودهاند. کنار رفتن برخی بازیگران از فهرست سرمایه‌گذاران کشور و نیز عدم‌تکرار نام کشوری چون کانادا در زمره سرمایه‌گذاران در صنعت کشور که اواخر سال گذشته رخ داد دیگر موضوعی است که چرایی آن نیازمند تحلیل است.
مهم‌ترین تصویری که از مقایسه وضعیت سرمایه‌گذاری خارجی در 5ماه نخست امسال می‌توان دریافت، کاهش چشمگیر سرمایه‌گذاری خارجی است که در ماه‌‌های آتی اثر خود را بر سطح تولید کشور خواهد گذاشت.
بازیگران سنتی سرمایه‌گذاری در ایران یعنی چین، ترکیه و آلمان دست نگه داشته‌‌اند و تعداد و حجم پروژه‌‌های خود را کاهش داده‌‌اند تا امارات به دلایل مختلفی صحنه‌‌گردان اصلی این بخش باشد. برخی از منابع آگاه به «دنیای‌اقتصاد» گفته‌‌اند که این تغییر احتمالا به دلیل اتفاقاتی است که در زمینه ثبت شرکت‌های سرمایه‌گذار در امارات متحده عربی رخ داده است. برخی نیز با رد این موضوع از حضور پیوسته امارات در این بخش طی یک دهه اخیر شاهد آوردند.
گزارش سرمایه‌گذاری خارجی 5ماهه حاوی چه نکاتی است؟
بسیاری از وضعیت‌‌های قبلی تغییر کرده‌‌اند و اقتصاد ایران به شکل دیگری در صنایع نسبتا متفاوتی و در ابعاد کوچک‌تری جذب پول می‌کند. مهم‌ترین خبر فرار پول‌‌های خارجی از نوار ساحلی جنوب کشور به مناطق مرکزی است. مشخص نیست چرا نام تعدادی از استان‌‌های کشور کنار رفته و تعداد دیگری به فهرست بازیگران اصلی اضافه شده‌‌اند، اما آنچه هویداست اینکه سرمایه‌گذاران خارجی به الگوی قبلی خود در زمینه تزریق پول به صنایع بازگشته‌‌اند به طوری که امروز بخش اعظم پول‌‌های جذب شده در 5ماه اول 1400 در استان‌‌های مرکزی کشور بوده است.
دیدگاه تان را بنویسید